De ‘harde’ zestigpunteneis voor toekomstige eerstejaars blijkt bij nader inzien een boterzacht advies te zijn: studenten kunnen het probleemloos naast zich neerleggen. Dat werd maandag duidelijk in de cmr-vergadering. Toch moeten alle opleidingen hun curriculum erop aanpassen.

Verwarring alom afgelopen maandag, bij de leden van de centrale medezeggenschapsraad (cmr). Wat zo duidelijk leek, werd ineens in twijfel getrokken. De nieuwe ‘doorstroomnorm’ die het college van bestuur eerder voorstelde, leek tot nu toe glashard.

Eerste jaar opnieuw

Vanaf 2026 zouden eerstejaars al hun studiepunten moeten halen om door te mogen naar de hoofdfase, het tweede jaar van hun opleiding. In een advies van drie directeuren aan het college van bestuur – dat het cvb aan de cmr stuurde – stond het nog zonder voorbehoud: ‘Studenten die niet voldoen aan de doorstroomnorm hebben geen toegang tot cursussen uit het tweede jaar’.

Een student die minder dan zestig punten haalt, legden de directeuren in het advies uit, zou het eerste jaar opnieuw moeten volgen (waarbij eerder behaalde vakken zouden blijven staan). Pas na twee jaar zou dan een bindend studieadvies worden gegeven, van zestig punten, en kan een student die de propedeuse nog niet heeft gehaald van de opleiding gegooid worden.

Verwarring in de vergadering

Maar afgelopen maandag, in de vergadering van de cmr, kwam het college van bestuur (cvb) plots met een heel andere interpretatie van de doorstroomnorm. Die doorstroomnorm is maar een advies. Studenten kunnen dat gewoon negeren en alsnog met achterstand uit het eerste jaar aan hun tweede jaar beginnen. Na twee jaar volgt een definitief oordeel in de vorm van het bsa.

Dat leidde tot verwarring tijdens de vergadering. ‘Kan dit echt?’, zei de een. ‘Zo had ik het niet begrepen’, zei een ander. De cmr-voorzitter controleerde het daarom nog eens expliciet: ‘Dus een student met tien punten achterstand uit het eerste jaar kan toch gewoon aan het tweede jaar beginnen?’ ‘Dat kan’, beaamde het cvb. ‘We kunnen studenten alleen adviseren om hun achterstallige eerstejaarspunten eerst te halen. Maar we kunnen ze niets ontzeggen. De essentie van een advies is dat je niemand kunt dwingen’, aldus de voorzitter van het cvb, Ron Bormans.

Tijdens de vergadering legde het college niet uit waar deze nieuwe interpretatie ineens vandaan komt.

Dat de doorstroomnorm een ‘advies’ is, was voor veel cmr-leden nieuws, vertellen ze ook na de vergadering. Een week geleden stuurde het bestuur nog een brief naar de raad met antwoorden op vragen van de cmr over de doorstroomnorm. Ook daarin heeft de doorstroomnorm niets vrijblijvends. Het woord ‘advies’ komt in dit verband niet voor. Tijdens de vergadering legde het college niet uit waar deze nieuwe interpretatie ineens vandaan komt.

Verzachting zat eraan te komen

De cmr en het cvb waren maandag bijeen om over de toekomst van het bindend studieadvies te praten. Door de pandemie was het bsa lange tijd niet in functie, waardoor nu de kans ontstaat om het instrument opnieuw te doordenken.

Vanuit Den Haag klinken geluiden om de druk van het bsa op studenten te verlichten. Binnen deze hogeschool stelde een cmr-lid recent voor het bsa compleet af te schaffen. En tijdens de afgelopen cmr-vergadering zei het cvb dat de nadruk in het eerste jaar in het verleden te veel op de selectie van studenten heeft gelegen. Een verzachting van het bsa-beleid zat eraan te komen – zoals een bsa van zestig punten na twee jaar, zoals het college voorstelt.

Studenten gevoel van urgentie geven

De bijkomende en geheel nieuwe ‘doorstroomnorm’ van zestig punten na het eerste jaar is dan ook niet bedoeld als een selectie-instrument, maar als een manier om studenten een gevoel van urgentie te geven. Het idee dat je mogelijk serieuze vertraging oploopt wanneer je niet al je punten in één jaar haalt, moet ervoor zorgen dat studenten zich volop inzetten voor de eerste tentamenkans en niet voor de herkansing. Het aantal herkansingen kan wat het college betreft sowieso omlaag.

Juist deze urgentie vervalt in de nieuwe interpretatie van het cvb waarbij de doorstroomnorm slechts een advies is. Sommige van de onderwijsvernieuwingen die het cvb van opleidingen wil zien, waren namelijk een direct gevolg van de hardheid van de doorstroomnorm: als studenten min of meer verplicht worden om alle eerstejaarspunten te halen voor ze naar de tweede mogen, moeten opleidingen ook maatregelen nemen om de studeerbaarheid van dat eerste jaar te vergroten. Anders vallen te veel studenten na het eerste jaar uit.

Noodzaak voor compensatie valt weg

Het college hamert er bijvoorbeeld op dat alle opleidingen in 2026 een vorm van compensatie moeten invoeren in hun curriculum. Dat zou de kans dat studenten hun eerste jaar ineens halen behoorlijk vergroten. Dankzij compensatie kunnen studenten een (ruime) voldoende voor het ene vak gebruiken om onvoldoendes voor een ander vak weg te strepen. (De precieze regels zouden opleidingen zelf moeten invullen.)

Als de doorstroomnorm slechts een advies is waar studenten geen gehoor aan hoeven te geven, valt ook de harde noodzaak voor compensatie weg.

Geen wetenschappelijk bewijs

Ook verwijst het college van bestuur herhaaldelijk naar wetenschappelijk onderzoek dat zou aantonen dat een doorstroomnorm gunstig effect zou hebben op de rendementscijfers. Maar in dat onderzoek staat een keiharde studienorm van zestig punten na één jaar centraal en levert dus geen bewijs voor de werking van een zacht doorstroomadvies. Dat betekent dat het genoemde wetenschappelijke onderzoek niet langer als bewijs kan dienen voor de plannen van het cvb.

Dat terwijl de raad in een bespreekdocument uit oktober juist het belang van wetenschappelijke inzichten benadrukte. Welk probleem probeert het cvb precies op te lossen met die doorstroomnorm, vroeg de cmr zich af. ‘De raad adviseert om met een betere evidence based en wetenschappelijke onderbouwing te komen voor de doorstroomnorm.’

Geen instemmingsrecht

Wat de cmr precies van de nieuwe interpretatie van de doorstroomnorm van het cvb vindt werd maandag niet duidelijk. Nadat de verwarring was opgehelderd ging de raad daar niet meer op in.

Het cvb zei maandag dat het geen nieuwe probleemanalyse gaat opstellen en dat het ook op andere punten het advies van de cmr niet volgt. Daarmee heeft het cvb formeel in ieder geval het advies van de cmr afgehandeld, want de raad heeft geen instemmingsrecht op bsa-kwesties.

Tekst: Olmo Linthorst
Illustratie: Krelis

Volg ons op Instagram