Wil je duizend euro krijgen voor bijscholing? De nieuwe STAP-subsidies zijn ongekend populair, maar er is iets geks mee: je kunt ze nog niet gebruiken voor een volledige opleiding in het bekostigde hoger onderwijs.

Op 1 maart konden mensen voor het eerst bij het UWV aankloppen voor een STAP-subsidie: duizend euro, te besteden aan een cursus of opleiding. Er lag in totaal 32 miljoen euro te wachten.

Het bleek een hit. Binnen drie dagen kwamen er 35 duizend aanvragen binnen en was het potje leeg. Twee maanden later kwam er een nieuwe ronde. Zelfde verhaal. Opnieuw was het geld pijlsnel op.

De STAP-subsidies zijn in principe bedoeld voor werkenden of werklozen. Je kunt ze niet gebruiken als je recht hebt op studiefinanciering of als je AOW krijgt. Onder de dertig kun je ook geen STAP-subsidie krijgen voor voltijdsopleidingen in het hoger onderwijs.

Adverteren

Maar waar gaan die miljoenen naartoe? Het leeuwendeel van het aanbod bestaat uit korte cursussen van vooral particuliere aanbieders, die zich een slag in de rondte adverteren: besteed het geld bij ons! Je kunt de subsidies niet of nauwelijks voor volledige hbo- of wo-opleidingen inzetten. Als je bijvoorbeeld een tweejarige associate degree-opleiding aan een gewone hogeschool wilt doen, moet dat zonder STAP-subsidie.

Vroeger kon je scholingskosten van je inkomstenbelasting aftrekken, maar sinds dit jaar niet meer. Daar is het STAP-budget voor in de plaats gekomen. STAP staat voor STimulering Arbeidsmarkt Positie. Het idee is dat het geld minder vaak bij hoogopgeleiden terechtkomt en vaker bij werkenden of werkzoekenden die het harder nodig hebben.

Het plan voor deze subsidies ontstond bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Vervolgens haakte het ministerie van Onderwijs aan, maar dan vooral de afdeling voor het mbo. De directie hoger onderwijs werd pas laat op de hoogte gesteld.

Te laat

Normaal gesproken, vertelt een medewerker van de Vereniging Hogescholen, worden koepelorganisaties al vroeg bij zulke wijzigingen betrokken. Dan kunnen ze meepraten over de mogelijke problemen waar ze tegenaan lopen bij de uitvoering. Nu kwam dat gesprek te laat.

Neem bijvoorbeeld het probleem van studenten die al een hbo-opleiding doen en die hun kosten tot dusver fiscaal konden aftrekken. Dat mogen ze nu niet meer, maar ze mogen ook geen STAP aanvragen. Eén van de voorwaarden is namelijk dat je nog niet aan de opleiding bent begonnen. Dus valt die groep hbo-studenten tussen wal en schip.

Ook ontstonden er problemen met de vereiste aanmeldbewijzen en de registratie van de aanwezigheid, waarvoor het hbo allerlei processen en systemen zou moeten wijzigen. In februari 2021 trokken de hogescholen aan de bel: er zijn veel knelpunten, zeiden ze. Soms sloot de regeling zelfs niet aan bij de wet op het hoger onderwijs.

Voor langere opleidingen is het budget ook niet zo geschikt, want op dit moment kun je het geld maar voor één jaar tegelijk aanvragen. Het kan zijn dat je in latere jaren achter het net vist en opeens meer moet betalen dan je had verwacht. Daar gaat iets aan gebeuren, maar garanties zijn er nog niet.

Voornaamste knelpunt

Misschien wel het voornaamste knelpunt is het STAP-register van cursussen en opleidingen waaruit je kunt kiezen. Daar staan nauwelijks bekostigde hbo-opleidingen in.

Dat zit zo. Het scholingsregister van STAP maakt gebruik van een ander, nieuw register voor alle instellingen en opleidingen van Nederland (van basisschool tot en met universiteit). Dat heet afgekort het RIO en het is nog maar net in werking. Het bekostigde hoger onderwijs staat nog niet volledig in het RIO; dat gaat later dit jaar gebeuren, maar dat is dus te laat voor STAP.

Hogescholen die meteen mee wilden doen, hadden in de praktijk een maand om alles handmatig in het STAP-register te zetten, maar dat was onhaalbaar. Ze wilden ook niet met de Franse slag te werk gaan. Tienduizenden mensen kunnen die duizend euro aanvragen; je wilt ze geven wat ze mogen verwachten en niet in toeslagengedoe belanden.

Hogescholen willen al jaren het ‘leven lang ontwikkelen’ stimuleren met flexibele opleidingen en een beter deeltijdaanbod. Onlangs nog lanceerden ze samen met het UWV een omscholingstraject van 11 maanden voor de IT-sector.

Sommige wel

Er staan overigens wel bekostigde hogescholen in het scholingsregister van STAP, maar dan met cursussen of post-hbo-opleidingen. Dat zijn bijvoorbeeld Saxion, Christelijke Hogeschool Ede, Windesheim, Hanzehogeschool, Hogeschool Rotterdam, Hogeschool van Amsterdam en Avans, om er enkele te noemen.

Maar bij de start van STAP waren er dus geen gewone associate degree- of bacheloropleidingen beschikbaar. Dat zal anders zijn bij de volgende ronde, zegt de Vereniging Hogescholen. Dan zullen enkele hogescholen hun opleidingen wél aanbieden. Zij hebben de afgelopen maanden hun processen aangepast en hun aanbod handmatig toegevoegd aan het register, maar voor de meeste hogescholen bleek dit niet haalbaar

De particuliere onderwijsaanbieder LOI daarentegen was er al bij, met korte cursussen én met hbo-bacheloropleidingen als technische informatica, communicatie en social work.

Voor universiteiten gelden vergelijkbare knelpunten als voor de hogescholen, maar zij zijn minder op bijscholing en een ‘leven lang leren’ gericht. Het deeltijdonderwijs speelt bijvoorbeeld maar een kleine rol in het wetenschappelijk onderwijs. Uitzondering is de Open Universiteit, die veel cursussen voor STAP-studenten aanbiedt.

Op 1 juli komt er een nieuwe ronde van STAP-subsidies en kunnen geïnteresseerden er een aanvragen.

Ministerie

Het ministerie van Onderwijs is blij dat de STAP-subsidie veel mensen bereikt en dat er zoveel animo voor is. ‘Tegelijkertijd zien wij dat de implementatie nog niet de loopt zoals zou moeten’, laat een woordvoerder weten. ‘Wij hebben goede hoop dat komend studiejaar alle opleidingen waarvoor het STAP-budget gebruikt kan worden ook op de juiste manier te vinden zijn.’

Daarvoor heeft het ministerie gesprekken gevoerd met de Universiteiten van Nederland, de Vereniging Hogescholen en de MBO Raad. ‘Want dat mensen willen leren en willen bijscholen moeten we vooral stimuleren’, zegt de woordvoerder.

Tekst: HOP, Bas Belleman
Beeld: Demian Janssen

Volg ons op Instagram