Hogeschool weer helemaal open, maar waar blijven de studenten?
Gepubliceerd: 14 April 2022 • Leestijd: 5 minuten en 5 seconden • Nieuws Dit artikel is meer dan een jaar oud.Wie door de gebouwen van de Hogeschool Rotterdam loopt, kan het niet ontgaan: het is er veel rustiger dan voor corona. Er zijn genoeg studieplekken in de panden, er staan bijna nooit rijen bij de liften en de klaslokalen zijn niet vol. Waar zijn de studenten?
Toen de Hogeschool Rotterdam tijdens de coronapandemie slechts heel beperkt onderwijs op locatie aanbood, wilden studenten niets liever dan naar school. Het geklaag over online onderwijs was niet van de lucht en in memes werd de hogeschool gekscherend het duurste Netflix-abonnement ooit genoemd.
Maar nu al het onderwijs weer op school is, blijven studenten weg. En de lessen die online worden aangeboden zijn ook niet superpopulair. RAC-docent Okke schreef in zijn blog dat er bij zijn zorgvuldig voorbereide les precies nul studenten aanwezig waren. Nul. En zijn les lijkt geen uitzondering te zijn. De podcastmakers van De betere docentenkamer wijdden er ook al een aflevering aan. Het wordt steeds duidelijker dat de coronapandemie en het thuisonderwijs van de afgelopen twee jaar iets hebben veranderd in de manier waarop studenten hun onderwijs willen volgen.
‘Gemêleerd beeld’
Een woordvoerder van de hogeschool laat weten dat er ‘een gemêleerd beeld’ is. ‘We zien dat studenten van de zorgopleidingen minder vaak aanwezig zijn. Bij een aantal opleidingen is dat vooral merkbaar bij de niet-verplichte vakken. Bij de technische opleidingen is het beeld minder herkenbaar, omdat studenten ook tijdens corona al gewend waren voor praktijkvakken naar de locatie te komen. Op de economische opleidingen zijn vooral de tweedejaars minder aanwezig. Op zich is dat altijd al een groep die na het eerste jaar hard studeren, een tandje minder hard loopt. Maar het is opvallend dat corona dit effect lijkt te versterken.’
Profielen vroeg studenten afgelopen maandag op verschillende locaties hoe zij dit ervaren. Roan (tweedejaars chemie): ‘Door COVID zijn veel studenten gaan denken dat het in de klas volgen van lessen optioneel is. In de vorige periode heb ik weinig lessen gevolgd, en toen bleek dat ik een stuk meer moeite had met de tentamens. Deze periode ben ik weer bij alle lessen.’ ’Van de vijftig studenten zitten er soms maar twaalf in de les. Er zijn filmpjes van vorig jaar, dat maakt het wat makkelijker om toch wat te leren’, vult een studiegenoot aan. Twee studenten elektrotechniek melden dat op hun opleiding zo’n beetje iedereen aanwezig is. ‘Dat moet ook wel want we doen veel praktische dingen in het lab.’
Niet naar school voor een paar uurtjes
We vroegen studenten en medewerkers ook via Instagram wat zij in hun klassen waarnamen. Een grote groep studenten geeft aan niet naar school te willen komen voor een paar uurtjes les. ‘Als ik kan kiezen tussen een lesuur midden op de dag of een hele dag werken, dan is de keuze makkelijk gemaakt’, schrijft een student.
Mirjam van den Bosch van het Instituut voor Engineering en Applied Science (EAS) waar onder andere de opleidingen chemie, elektrotechniek en technische bedrijfskunde onder vallen, herkent dit: ‘Studenten hebben de afgelopen jaren veel vrijheid gehad om hun planning naar eigen inzicht in te vullen. Dat merken we nu. Voorheen kwamen ze gewoon voor een of twee lesuren, maar nu bedenken ze kritisch of die paar lesuren de reistijd wel waard zijn. En dat snap ik ook.’
‘Studenten hebben de afgelopen jaren veel vrijheid gehad om hun planning naar eigen inzicht in te vullen.’
Roosteruitdaging
Het is alleen niet makkelijk om de roosters zo te maken dat studenten meerdere lesuren per dag hebben. Van den Bosch vertelt: ‘We zijn hier anders naar gaan kijken. Voorheen planden we vaak zo dat studenten iedere dag iets op school hadden zodat ze een ritme hadden en aan de gang bleven. Nu krijgen we verzoeken van studenten om de lessen meer te clusteren zodat ze niet zo vaak naar school hoeven te komen en meer tijd hebben voor bijvoorbeeld hun bijbaan. Een wens waar we graag aan tegemoet willen komen, maar dat is wel een uitdaging met betrekking tot ruimtes en de beschikbaarheid van docenten.’
Mariska Wit, directeur van de Rotterdam Business School (RBS) voegt daar aan toe: ‘Hybride lesgeven maakt het roosteren ook complexer. Wanneer we meer online onderwijs aanbieden, zorgt dat er soms voor dat er nog maar weinig onderwijs op locatie is en studenten niet voor een paar lessen naar school willen komen.’ Een ingewikkelde roosterpuzzel dus.
Positief testen
Verplichte vakken en practica worden wel aardig bezocht, ook bij EAS. En dat is logisch want als je een practicum waar essentiële vaardigheden aangeleerd worden mist, moet je dat op een later moment inhalen en loop je misschien vertraging op. Vakken die niet verplicht zijn, hebben een lager opkomstpercentage en een pabo-docent schreef dat ze dat jammer vindt: ‘Studenten kiezen natuurlijk zelf waar hun prioriteiten liggen, maar ze missen waardevolle lessen.’
Meerdere studenten geven aan dat de coronapandemie nog niet voorbij is en dat er veel mensen ziek zijn. Sommigen voelen zich nog niet op hun gemak in de klas ‘waar de ene na de andere positief test’. ‘Onze lessen zijn niet verplicht, zegt Leosa (derdejaars bml). ‘Vaak zijn er twee of drie van ons online aanwezig.’ De indruk bestond eventjes dat het online of in de klas aanwezig zijn, een keuze was: ‘Toen heeft de docent gezegd dat het alleen de bedoeling is de les online te volgen als je ziek bent.’
Geen noodzaak
Anderen voelen niet de noodzaak om les te volgen op locatie. Een van hen schrijft: ‘We hebben een paar docenten die de lessen echt leuk en leerzaam maken, maar we hebben er ook een die alleen maar PowerPoint-presentaties voorleest. Uhm ja, PowerPoints lezen kan ik thuis ook.’ Een andere student laat weten dat het haar al een tijdje lukt om vanuit huis dikke voldoendes te halen. De noodzaak om naar de hogeschool te gaan, lijkt er in ieder geval voor deze student niet te zijn.
‘We doen ons best om op locatie onderwijs aan te bieden dat ook echt wat toevoegt.’
De hogeschool doet wel haar best om studenten weer naar school te krijgen. EAS-directeur Van den Bosch vertelt: ‘Docenten en slc’ers hebben een grote rol in de terugkeer naar school en zij moedigen studenten ook aan om te komen. We doen ons best om op locatie onderwijs aan te bieden dat ook echt wat toevoegt, waarvan studenten achteraf zeggen ‘blij dat ik gekomen ben’.
Een andere docent vertelt via Instagram: ‘We laten studenten thuis kennisclips en literatuur bestuderen en daar gaan ze dan in de klas mee aan de slag. We doen ons best om de lessen zo aantrekkelijk mogelijk te maken.’ Maar voegt hij toe: ‘Sommige studenten zijn vlak voor of tijdens corona aan de hogeschool begonnen en hebben niet veel onderwijs op locatie gevolgd. Zij missen het gevoel van school is een veilige plek waar ik mezelf mag zijn en alles kan bespreken.’
‘Aanwezigheid bevordert studiesucces’
Op de Hogeschool van Amsterdam is de afwezigheid zo’n groot probleem dat studenten die niet komen gebeld worden. De woordvoerder laat weten dat dat op de Hogeschool Rotterdam nog niet aan de hand is, maar de hogeschool maakt aanwezigheid bespreekbaar in de lessen en zet op een aantal opleidingen wel coaches in die actief met studenten in gesprek gaan. Ook raadt de HR studenten aan om vooral les op locatie te volgen: ‘Aanwezigheid is belangrijk voor de motivatie en bevordert het studiesucces.’
Tekst: Tosca Sel / Jos van Nierop
Foto: Levien Willemse
Ik denk dat we niet te gek moeten doen met clusteren van lessen. Te veel stof op een dag is ook niet goed voor de verwerking. Wel een theorieles combineren met praktische opdrachten, zodat de aanwezigheid op school wat toevoegt. Zo leer je je klasgenoten kennen, kun je na of voor de les afspreken om samen op school te werken aan opdrachten of te studeren. Daarom kies je voor een studie op de hogeschool en geen online studie. Een bijbaan is natuurlijk geen reden om niet naar school te gaan, de naam zeg het al een bijbaan is een baan erbij. Veel studenten beseffen niet dat een voltijd studie minimaal 40 uur in de week inhoud (als je goed kijkt zelfs 42, 28 uur per EC, 60 EC per jaar, gedeeld door het aantal werkbare dagen …). Dus als je doordeweeks een bijbaan hebt, haal je die tijd in het weekend in. Als je minder tijd besteed, doe je dus niet genoeg. Als het lukt om zo te roosteren dat je een roostervrije dag hebt, is dat een gunst, geen recht. De bijbaan kan ook in het weekend. Hier zou misschien in de voorlichting en begeleiding ook aandacht aan besteed kunnen worden. We bereiden je voor op je beroep, ook in de werklast die je straks krijgt, je proactieve houding en je oplossend vermogen.
Een artikel over hoeveel moeite medewerkers met het werken op locatie lijkt me ook erg interessant. Vermoed dat er wat overeenkomsten zullen zijn met de studenten.
Ohja, goede!
Ik ken zelf heel weinig leerlingen die werkelijk het aantal ECTS aan een vak besteden als daarvoor beschikbaar is. En als je maar 4 dagen in de week les hebt, van zo’n 2 tot 4 uur aan contacturen op dagen waar je naar school gaat voelt voltijd een stuk minder voltijd. Met dat gevoel maak je ook meer tijd voor bijbanen en vrije tijd. Het merendeel is zelfstudie, en gevoelsmatig is een college theorie missen daardoor niet zo’n ramp.
Zelf ging ik wel structureel naar iedere les omdat het “gratis” studeren is. Zelfstudie kost moeite, je moet jezelf concentreren en motiveren om te blijven studeren. Maar kom naar de les, let een beetje op en doe een beetje mee en je hebt waarschijnlijk een stuk efficiënter gestudeerd dan uit een tekstboek lezen. Ik denk dat studenten ook met de verkeerde insteek naar hun studie en naar de lessen kijken. Ja je kan het tentamen ook halen door je boek 3 keer te lezen op momenten waarop het jou uitkomt. Maar je zou ook moeten komen naar de lessen omdat een ervaringsdeskundige verteld over het beroep, omdat je samen met medestudenten problemen oplost.
School moet het imago hebben moeite te kosten en de moeite waard te zijn. En volgens mij zien veel studenten het als geen van twee.
Gisteren is de Staat van het Onderwijs gepubliceerd https://www.onderwijsinspectie.nl/documenten/rapporten/2022/04/13/de-staat-van-het-onderwijs-2022. Op pagina 30 vind je een grimmige visualisering van de impact van covid op de verschillende onderwijstypen – waarbij met name studenten in het hoger onderwijs hier last van hebben gehad en nog steeds hebben Voor meer hierover pagina 183.
Recent publiceerde The Chronicle https://www.chronicle.com/article/a-stunning-level-of-student-disconnection ook hierover. Studenten snakken naar verbinding, maar weten tegelijkertijd niet goed de weg te vinden naar de docenten en de collegezalen: ze zijn ‘disconnected’; iets dat ik ook in dit artikel teruglees en ook zelf zie bij sommige studenten. Ik denk dat we niet moeten onderschatten hoe enorm de impact is van de covid-pandemie en de enorm lange tijd dat studenten op afstand onderwijs hebben moeten volgen. Dit geldt misschien nog wel het meest voor studenten die nu in hun tweede jaar zitten: hun verbondenheid met de opleiding, de docenten en elkaar is wezenlijk anders dan de studenten die wel in een ‘normale’ pre-covid setting zijn gestart. Het is te kort door de bocht om dit bij studenten te leggen, maar ook om de ‘schuld’ te leggen bij de inhouden van de colleges: dit gaat veel dieper.
Het idee van studenten bellen spreekt mij wel aan: dan maak je namelijk echt contact en leg je een basis voor (ver)binding.