Toen de Hogeschool Rotterdam in het voorjaar weer volledig openging, bleef een flink deel van de studenten weg. Inmiddels zijn de rijen bij de lift weer terug en zitten de meeste klassen weer vol. Is daarmee het online werken helemaal verdwenen? Niet helemaal, zo blijkt uit een rondgang van Profielen langs studenten en medewerkers. Het onderwijs op afstand heeft andere werkgewoonten geïntroduceerd en die zullen blijven, maar het blijft zoeken naar een nieuwe balans die voor iedereen werkbaar is.

In de kantine van locatie Academieplein volgt Bart vanachter zijn laptop een college van een docent die waarschijnlijk zelf thuis achter zijn bureau zit. ‘Even de boel inhalen voordat ik weer mee kan doen’, zegt hij. De achterstand die hij heeft opgelopen komt volgens de tweedejaars student industrieel product ontwerpen (ipo) niet omdat hij soms nog steeds onderwijs op afstand heeft. Toch vindt hij het wel fijner om ook echt naast zijn klasgenoten te zitten – ‘ik heb het onderwijs liever persoonlijk’ – maar die blijven volgens hem tegenwoordig wel wat vaker weg.

‘In de klas leren we elkaar beter kennen’

Bart is niet de enige student die blij wordt van de sociale kant van het onderwijs. In de drukke gang van het Museumparkgebouw vertelt Mayssoune, tweedejaars lero Frans, hoe lastig ze het vond om haar klasgenoten online te moeten leren kennen. ‘Online had ik niet echt een klik met mijn klasgenoten. Ik kende ze nauwelijks. In de klas leren we elkaar nu veel beter kennen.’

Thuis raakte ze teveel ‘in de chillmodus’ en daarom probeerde ze sowieso al zoveel mogelijk op school te zijn

Ze zegt dat het na de zomervakantie ‘véél drukker’ is geworden op school en haar klas zit dan ook weer ouderwets vol. Ze denkt dat haar studiegenoten gewend waren geraakt aan het thuiswerken, en dat het daardoor misschien even duurde voordat ze weer hun weg terug naar school vonden. Voor haar geldt dit trouwens niet, thuis raakte ze teveel ‘in de chillmodus’ en daarom probeerde ze sowieso al zoveel mogelijk op school te zijn. ‘Ik merkte dat mijn cijfers minder werden toen ik thuiswerkte. Ik bereidde me minder goed voor op toetsen en zag het allemaal wel. Maar nu op school hou ik alles gewoon netjes bij en maak ik mijn opdrachten weer ruim op tijd in plaats van alles last minute.’ 

‘Nieuw studiejaar zorgt voor mooi nieuw begin’

Een rondgang van Profielen langs een aantal onderwijsmanagers en docenten leert dat de opkomst volgens hen over het algemeen inderdaad hoger is geworden na de zomer, al wordt er bij vermeld dat dit waarschijnlijk ook gewoon hoort bij de start van een nieuw schooljaar. ‘In het voorjaar merkten we dat studenten, ondanks dat ze sociale activiteiten misten, het toch ook wel makkelijk vonden om lessen vanuit huis te volgen. Zo konden ze hun andere sociale activiteiten makkelijker plannen. Een nieuw studiejaar zorgt dan altijd voor een mooi nieuw begin,’ mailt onderwijsmanager Glenn van der Sande (ondernemerschap & retailmanagement). Hij constateert daarnaast dat de tweedejaars vaker thuis blijven. ‘Zij zijn wat meer gewend om vanuit huis te studeren en vinden de fysieke lessen wat minder van belang.’

Onderwijsmanager Anita Derks (pabo) laat weten ‘heel bewust’ in te zetten op fysiek onderwijs. Ze geeft wel aan dat er ‘overall’ meer wordt thuisgewerkt, en dat het goed zou zijn om de voordelen van hybride werken ‘nog meer dan nu’ te verbinden aan de curricula. ‘Dat is nog niet volledig uitgedacht en daardoor ook nog niet ideaal.’  

‘Aanwezigheidsplicht schrok af’

Op de academische pabo staat fysiek onderwijs ook hoog op de agenda, zegt Kim (tweedejaars) die ook in de opleidingscommissie zit. ‘We merken wel dat de aanwezigheid verbetert, maar er wordt veel aan gedaan om studenten nog meer te motiveren.’ Sinds dit schooljaar wordt er vanuit de opleiding bij afwezigheid sneller contact gezocht, vertelt ze. ‘De aanwezigheidsplicht bij onze studie is komen te vervallen, dat schrok erg af merkten we en dat past ook niet echt binnen de visie van de academische pabo. Wel wordt er nu gemonitord wie er wel en niet is. Als je er niet bent dan word je gebeld om te checken of alles goed is. Dat zijn we na de zomervakantie gaan doen omdat we zagen dat studenten steeds vaker thuis bleven.’

‘Als je er niet bent dan word je gebeld om te checken of alles goed is.’

Voor werknemers zelf is het ook nog steeds zoeken naar een nieuwe balans. Van der Sande ziet binnen zijn afdeling dat docenten van jaar drie en vier vaker thuis aan het werk zijn. Hij noemt dit ‘zorgelijk’ omdat nieuwe docenten hierdoor minder ondersteuning zouden krijgen van collega’s. ‘De stap om iemand te (video)bellen is nu eenmaal groter dan met iemand een praatje maken bij de koffieautomaat.’ Ook hij vindt dat het werken op locatie daarom moet worden gestimuleerd, ‘omdat we anders geen binding kunnen creëren’.

Kortere lijntjes via Teams

Uit reacties van docenten van het Instituut voor Lerarenopleidingen (IvL) blijkt dat studenten door het online onderwijs tegenwoordig beter te bereiken zijn. Via Teams zijn de lijntjes korter en toegankelijker geworden. Een docent zegt in haar werk ‘meer flexibiliteit’ te ervaren omdat online het afspreken makkelijker is geworden. ‘Wij zijn beter te bereiken en de student ook.’  

‘Bij de NS-staking stapten we snel over op één dag even online lessen.’

Een andere collega merkt ook op dat ze dankzij Teams ‘sneller een afspraak online maakt’ en veel makkelijker schakelt naar online als de situatie erom vraagt. ‘Bij de NS-staking stapten we snel over op één dag even online lessen. Verder is het wel weer terug naar “voor de pandemie” maar ik zie dat wel als iets positiefs.’

‘Wat offline twee uur kost kan ik thuis in een uur’

In de kantine van Kralingse Zoom zit Stijn (master internationale logistiek) aan zijn lunch. Tussen het happen van zijn broodje door, laat hij duidelijk blijken ervan te balen dat zijn opleiding na de zomervakantie helemaal is gestopt met het aanbieden van online colleges. Het scheelde hem namelijk veel tijd. ‘Ten eerste de reistijd: ik ben nu anderhalf uur onderweg vanuit Den Haag, en het is misschien wat bot om te zeggen, maar docenten zijn soms ook best inefficiënt. Online kan ik aan een assignment werken terwijl ze lesgeven. Wat offline twee uur kost kan ik thuis in een uur.’

‘Het is misschien wat bot om te zeggen, maar docenten zijn soms ook best inefficiënt.’

Volgens hem vrezen leerkrachten dat studenten niet meer naar school komen als colleges worden gestreamd, ‘maar voor degenen die hard willen werken is die optie juist fantastisch’, zegt hij. Stijn vindt daarom dat het onderwijs best mag blijven zoals het was, maar dan wel met een webcam in de klas.

Tekst en foto: Wietse Pottjewijd

Volg ons op Instagram