Willen we als samenleving meer universitair of meer hbo-opgeleide studenten? Dat vraagstuk dringt zich op bij hbo-bestuurders nu hogescholen de komende jaren krimp verwachten en universiteiten ondertussen blijven groeien.

‘Het hoger onderwijs raakt uit balans’, schrijft collegevoorzitter van de Hogeschool Rotterdam Ron Bormans vandaag in dagblad Trouw (€). Terwijl universiteiten groeien, krimpt het hbo. En dat terwijl de arbeidsmarkt staat te springen om hbo’ers. Leraren, verpleegkundigen en allerlei soorten technici kunnen gisteren nog aan de slag.

Ook zijn collega van de Breda University of Applied Sciences, Jorrit Snijder, begon erover, afgelopen maandag, bij de opening van het collegejaar in Breda, in aanwezigheid van minister van Onderwijs Robbert Dijkgraaf. Universiteiten leiden volgens Snijder meer studenten op dan Nederland nodig heeft, terwijl er een groot tekort aan hbo’ers is. ‘Als we die onbalans laten groeien, betaalt de samenleving straks de prijs.’

Universiteiten zouden moeten krimpen

Bormans zegt in Trouw dat Nederland ‘traditiegetrouw een vaste verhouding kent tussen het aantal studenten dat aan universiteiten en hogescholen studeert: 40 om 60 procent.’ Hoe die verhouding nu is of de komende tijd zal worden zegt hij niet, maar hij ziet wel ‘de eerste signalen van teruglopende studentenaantallen’ in het hbo, terwijl ‘universiteiten harder groeien dan verwacht’. Dat zou blijken uit ramingen van het ministerie van Onderwijs.

Eigenlijk zou het andersom moeten zijn, zegt Bormans. Universiteiten zouden moeten krimpen en hogescholen zouden moeten groeien. Dat was ook wat de commissie Veerman ooit adviseerde, maar daar is nooit naar gehandeld, aldus Bormans, die zelf ook deel uitmaakte van deze commissie.

Minister: hbo aantrekkelijker door onderzoek

Minister Dijkgraaf denkt dat het hbo aantrekkelijker zou worden als het zijn onderzoekspoot versterkt. Misschien dat meer vwo’ers dan voor een hoger-beroepsopleiding kiezen, in plaats van voor de universiteit, zei de minister maandag tijdens de jaaropening in Breda.

Hogescholen bieden in het algemeen goed onderwijs en onderhouden sterke banden met de samenleving, zei de minister in het Engels. Hij stak de loftrompet over het hbo. Maar het praktijkgerichte hbo-onderzoek heeft volgens hem te wensen overgelaten. Met de 100 miljoen extra die het kabinet er jaarlijks in gaat investeren, kan het worden versterkt. Daarmee wordt het hbo hopelijk ook aantrekkelijker voor vwo’ers die nu voor de universiteit kiezen.

Manier van financieren op de schop?

Of de minister het probleem daarmee heeft opgelost is de vraag. Bormans zegt in Trouw dat universiteiten de ruimte moeten krijgen om ‘te kiezen voor kwaliteit boven groei’.

Daarmee stelt hij impliciet de manier waarop het geld verdeeld wordt in het hoger onderwijs ter discussie: zowel hogescholen als universiteiten krijgen van de overheid subsidie op basis van studentenaantallen. Zouden universiteiten op een andere manier gefinancierd moeten worden, zodat groei niet langer beloond wordt met extra geld?

Auto zonder rem en stuur

Minister Dijkgraaf ging maandag ook in op het groeiende aantal internationale studenten. Nederland is volgens hem een van de meest internationaal georiënteerde landen ter wereld. Het kan de internationals daarom heel goed gebruiken in het bedrijfsleven en in het onderzoek. De vraag is wel wat de optimale toestand is: ‘Het voelt nu alsof je in een auto rijdt die alleen maar sneller kan en die niet echt een rem en een stuur heeft.’

Het wetsvoorstel internationalisering van zijn voorganger Van Engelshoven vond Dijkgraaf niet goed genoeg. Samen met de hogescholen en universiteiten wil hij het komende jaar daarom een nieuwe strategie bepalen. Maar de bottom line is wat hem betreft: ‘Als je de beste studenten uit de hele wereld in Nederland opleidt die aan de slag kunnen op de overspannen arbeidsmarkt, is dat geweldig.’

Tekst: Olmo Linthorst/Profielen & Hein Cuppen/HOP
Foto: Frank Hanswijk

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?