Vier Comeniusbeurzen sleepten docenten van de Hogeschool Rotterdam dit jaar in de wacht. De geldprijzen kunnen gebruikt worden om onderwijsvernieuwing die binnen opleidingen in gang is gezet naar een hoger plan te tillen. Hogeschooldocent verpleegkunde Susan Jedeloo zet met haar vak verbindend of ‘geweldloos’ communiceren in op een veiliger hogeschoolklimaat waar iedereen kan zeggen wat hij denkt en voelt.

Wat is dat eigenlijk, verbindend communiceren?

‘Verbindend of geweldloos communiceren als sleutel voor effectieve transdisciplinaire communicatie en samenwerking. Zo heet het project waarvoor we de beurs ontvingen voluit. Verbindend communiceren leert je hoe je meer verbinding kunt krijgen met jezelf en met anderen. Dit gedachtegoed is ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog Marshall Rosenberg en heeft als uitgangspunt dat alles wat we doen, zeggen of juist niet durven zeggen, is gericht op het vervullen van bepaalde behoeftes. Erkenning bijvoorbeeld. Maar ook waardering, acceptatie, zelfexpressie en autonomie. Verbindend communiceren begint altijd met luisteren. Niet per se om te reageren maar om te begrijpen wat er bij jezelf of bij een ander leeft.’

Hoe vertaal je dat gedachtengoed concreet naar verpleegkundestudenten?

‘In communicatie en interactie met anderen hebben wij allemaal behoeften. Je veilig voelen en kunnen zeggen wat je vindt en denkt zonder uitgelachen te worden bijvoorbeeld. Toch is dat lang niet altijd vanzelfsprekend. Dat bleek ook toen ik dit vak begon te geven en aan mijn studenten vroeg wat zij graag willen leren. “Dingen durven uitspreken maar wel goed laten overkomen om frustraties en emoties bij anderen te voorkomen”, zei eentje. En “niet onzeker worden of dichtslaan maar mijn eigen mening durven geven zonder in conflict te raken”. Dat geeft wel aan dat er iets moet veranderen op de hogeschool.’

Wat gebeurt er als we dat niet doen?

‘De zorg van morgen vraagt om effectieve communicatie en samenwerking met verschillende zorgprofessionals en patiënten. Een basis van gelijkwaardigheid en vertrouwen is daarbij cruciaal. Jammer genoeg ervaren lang niet alle studenten dat tijdens hun praktijkstages, in interactie met patiënten en praktijkopleiders of met andere zorgprofessionals. Dat verhoogt het risico op uitval tijdens en na de opleiding, zoals ook ons onderzoek SPRiNG-Sterk Gestart in de Zorg laat zien, waar binnen we verbindend communiceren als interventie hebben onderzocht.’

Hoe kan verbindend communiceren daar iets in veranderen?

‘Door de communicatietechnieken van verbindend communiceren in te zetten als werkvorm in het onderwijs, hopen we de communicatiecompetenties van studenten van verschillende zorgopleidingen te ontwikkelen, wat uiteindelijk leidt tot effectiever communiceren en beter samenwerken, zowel tussen studenten en docenten als tussen studenten onderling. En dat draagt weer bij aan een pedagogisch veiliger leerwerkklimaat, patiëntveiligheid en vitaliteit en mentale gezondheid van onze studenten en vermindering van miscommunicatie.’

Wat hebben studenten er in de praktijk aan?

‘Als iemand boos op jou is, kun je nog bozer reageren. Maar je kunt ook eerst nadenken over wat er eigenlijk aan de hand is en waarom die ander zo doet. Van de studenten die de lessen verbindend communiceren volgen, hoor ik ook echt terug dat ze er veel baat bij hebben. Zowel tijdens de opleiding in stages als in de thuissituatie. Dan trekken ze ineens allemaal parallellen en merken ze dat ze anders omgaan met conflicten en irritaties. Dat is mooi om te zien. Het is dus niet alleen goed voor je professionele ontwikkeling maar het draagt ook bij aan je persoonlijkheidsvorming.’

Ben je blij met de beurs en hoe ga je hem inzetten?

‘Absoluut. Een aantal jaar geleden kreeg ik een burnout. Ik was een van de eerste hoofddocenten dus die functie was nog niet helemaal uitgekristalliseerd. Ik was in die tijd vooral bezig met wat ik dacht dat anderen van mij verwachtten en daar ging het mis. Toen ik met verbindend communiceren in aanraking kwam, dacht ik meteen: wow, dit is het. Ik wist ook meteen zeker dat studenten er ook heel veel aan zouden hebben. Toen ik hier net mee begon, vonden veel mensen het een beetje zweverig.

Tegenwoordig is het heel normaal om je met dit soort dingen bezig te houden; het heeft ook veel met inclusie te maken. Vanuit de Werkplaats Inclusieve Didactiek en Pedagogiek hebben we de eerste implementatiestappen gezet en ik ben heel erg blij dat het ministerie ook het nut en de noodzaak ervan inziet. Het geld van de beurs gaan we inzetten in interprofessionele en transprofessionele samenwerking tussen studenten onderling en in vraagstukken in de praktijk. Daarnaast gaan we ook veel aandacht besteden aan communicatie binnen de studieloopbaanbegeleiding én op de werkvloer; dus tijdens de stage en in de praktijk met patiënten.’

Tekst en foto: Sanne van der Most

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?