Vluchtelingen zich thuis laten voelen. Dat is het doel van het vrijwilligerswerk dat studenten kunnen gaan doen in een nieuw keuzevak van het Instituut voor Gezondheidszorg (IvG). ‘Je kunt soms heel eenvoudig het verschil maken’, zeggen de initiatiefnemers.

‘Ik had tv gekeken en kon niet slapen’, zegt Wim van den Berge, docent bij IvG, tijdens de kick-off van het nieuwe keuzevak. ‘Ik dacht: we zijn het Instituut voor Gezondheidszorg, en we doen nog niets voor deze mensen die met enorme problemen kampen.’ Resultaat: Samen met Rens Martijn, Annemieke van Lieshout en Mirjam Koning ontwikkelde Van den Berge een keuzevak ‘IvG voor vluchtelingen.’

Verhaal opschrijven

Het is een bijzonder keuzevak, vertellen Koning en Van Lieshout via Teams. ‘Je kunt er eigenlijk onbeperkt aan meedoen. Wil je er ook studiepunten voor halen, dan moet je bij wijze van toets het verhaal opschrijven van de vluchteling met wie je hebt gewerkt.’ Om dat in goede banen te leiden, krijgen de studenten ondersteuning van Saskia Klinkenberg die gespecialiseerd is in storytelling. Het plan is de verhalen uiteindelijk te bundelen.’ De leeropbrengst van het vak zit – naast die eventuele bijdrage aan het verhalenboek – in het kennismaken met andere perspectieven, je verplaatsen in de ander.

De hoofdmoot van het vak bestaat uit vrijwilligerswerk. Daarvoor waren tijdens de kick-off vertegenwoordigers uitgenodigd van onder meer Vluchtelingenwerk Nederland (VWN)  en Stichting Mano, een Rotterdams initiatief.

Wat is nou eigenlijk een vluchteling?

Hans Dieks van VWN legde uit wat er gebeurt als een vluchteling naar Nederland komt en wat het verschil is tussen vluchtelingen, asielzoekers en statushouders. ‘Iemand uit Oekraine die nu hierheen komt, is wel een vluchteling, maar vaak geen asielzoeker’, zegt hij. ‘En zo iemand zal ook meestal geen statushouder worden.’ Want een statushouder is iemand die door Nederland is ‘toegelaten’ en op dat moment ook uit een van de opvangcentra kan verhuizen naar een ‘normaal’ huis, in een dorp of stad in Nederland.

Naast praktische hulp is ook het sociale belangrijk, en het verbeteren van de taal.

Anne Kooiman, oud-docent social work op de HR en nu coördinator van Vluchtelingenwerk Barendrecht, legt uit dat de overgang van opvanglocatie naar huisvesting het moment is waarop hulp van vrijwilligers zeer welkom is. ‘Zodra ze aan Barendrecht zijn gekoppeld, helpen vrijwilligers deze statushouders met allerlei praktische zaken: inschrijving bij de gemeente, zorgverzekering afsluiten, inschrijven van kinderen bij een school.’ Die hulp biedt Vluchtelingenwerk voor drie maanden tot een jaar. Naast praktische hulp is ook het sociale belangrijk, en het verbeteren van de taal. Ook daarna organiseert Vluchtelingenwerk nog dingen, zoals een laatst een wandeling door Barendrecht met een groep. Kooiman: ‘Een van de deelnemers zei ‘ik woon al zes jaar in Barendrecht, maar dit is de mooiste dag tot nu toe.’

Daarmee wordt, benadrukt Wim van den Berge voor de aanwezige studenten, wel duidelijk dat er veel eenzaamheid is onder deze groep, en dat iets kleins veel kan betekenen.

Waar heeft iemand behoefte aan?

Ook de Stichting Mano richt zich op vluchtelingen, binnen een bredere groep van kwetsbare mensen. ‘Vlluchtelingenwerk doet de eerste opvang, daarna komen wij met bijvoorbeeld cursussen, samen sporten, helpen met werk zoeken, “taalwandelingen” maken, skaten, bakken’, vertelt Anke Markus van Stichting Mano. ‘Mensen waarderen wat je doet, maar hou er ook rekening mee dat de groep die in de noodopvang niets “hoeft”. Daardoor hebben ze soms echt last van verveling.’  Juist leuke dingen gaan doen is dan belangrijk, zegt ze, maar daarbij is altijd stap 1: vragen waar iemand behoeft aan heeft.

Tijdens de kick off vertelt Ami, een statushouder die zelf student is op het IvG, hoe belangrijk die contacten waren voor hem. ‘Als je de taal beheerst, kun je connecten. Dus de eerste plaats is voor taal en op de tweede plaats komt iets leuks doen samen, bijvoorbeeld naar een museum.’ Twee aanwezige Syrische vluchtelingen sluiten zich erbij aan. Ze kunnen bovendien wel wat afleiding gebruiken; ze zijn dankbaar voor hun plek in Rotterdam en willen er graag een bestaan opbouwen, maar alles is onzeker.

Vak kan ook zonder punten

De drie docenten verwachten dat veel studenten die eigenlijk wel iets zouden willen doen voor vluchtelingen, door dit keuzevak over de drempel worden geholpen. ‘Om je studiepunten te halen moet je 32 uur vrijwilligerswerk doen, maar je kunt het vak ook volgen zonder voor de punten te gaan. Wij helpen je zoeken naar een leuke plek, dat maakt de stap makkelijker.’

Een volgende mogelijkheid is dat studenten die eenmaal ervaring hebben opgedaan met dit werk, weer een nieuwe lichting kan coachen. ‘En misschien komen er ook coaches bij op andere locaties, bijvoorbeeld Kralingse Zoom. Eerst willen we het binnen IvG goed opzetten, daarna voor de hele hogeschool.’

Het verschil maken

De deelnemers worden via het keuzevak gekoppeld aan de organisaties die met vluchtelingen werken. Dat zijn zeker niet alleen Oekraïners, benadrukken de initiatiefnemers. ‘Dat is natuurlijk een frustratie van veel mensen, dat andere vluchtelingen minder welkom leken te zijn. Hiermee kunnen we juist het verschil maken’, zegt Koning.

Na afloop gingen de deelnemers meteen met elkaar in gesprek. ‘Het was gelijk een en al ontmoeten’, constateert Van Lieshout tevreden.

Tekst: Edith van Gameren
Foto: Demian Janssen