Een hbo-studie volgen is hard werken, discipline tonen en een duidelijke structuur in je leerdagen aanbrengen. Al deze kwalificaties zijn voor topsporters – naast een dosis talent – dé basis voor al hun prestaties. Wat kunnen studenten leren van deze topsporters? We vroegen het een drievoudig olympiër en de NOC*NSF Coach van het Jaar 2021. ‘Het is misschien geen hogere wiskunde, maar just do the work!’

Het is alweer een tijdje geleden dat ze zelf in de schoolbanken zat, maar toch was Madelon Baans geen standaard leerling aan het Rotterdamse Ichthus College – tegenwoordig InHolland, waar ze communicatie studeerde. De drievoudig olympiër en 49-voudig nationaal kampioen zwemmen pakte namelijk tijdens de laatste vier jaar van haar carrière deze studie pas op. Daarbij had ze veel profijt van haar vele jaren sporten op het allerhoogste niveau.

Efficiënt omgaan met tijd en energie

‘Ik ondervond heel veel paralellen tussen studeren en topsport’, legt de geboren Rotterdamse uit. ‘Uiteindelijk werk je bij beide ergens naartoe en moet je een prestatie neerzetten. Maar de manier waarop, verschilt nogal. Als topsporter zijn structuur en focus superbelangrijk. Je leert zo efficiënt mogelijk met je tijd, afspraken en energie om te gaan en daarbij toch kwaliteit te leveren. Studenten leren dat niet en zijn daar dus veel minder mee bezig.’

‘Daarnaast leer je in de sportwereld om in groepen te werken en daar heb je op school natuurlijk ook mee te maken. Het nadeel was wel dat ik – met mijn achtergrond – geïrriteerd kon raken als er dan iemand bij was die niet dezelfde motivatie had als ik. Maar ook daar leer je zo mee omgaan. Als je minder hoge verwachtingen bij anderen neerlegt, motiveert dat hen weer om een extra stapje te zetten.’

Omgaan met tegenslagen

Volgens Madelon zijn stress en teleurstelling ook twee elementen die in de topsport en bij een studie je prestaties negatief kunnen beïnvloeden. Al kunnen beide wel een compleet verschillende aanleiding en remedie hebben. ‘Als sporter leg je jezelf veel druk op en dat kan tot prestatiestress leiden. Dat zit dus vooral in je eigen mindset.’

Omgaan met tegenslagen is een ander verhaal, legt ze uit. ‘Als zwemmer bijvoorbeeld, had ik weinig tijd om te rouwen als een wedstrijd niet goed was gegaan: soms moest ik diezelfde dag nog een keer aan de bak. Je mag best bij een tegenslag stilstaan, maar probeer er vooral iets positiefs uit te halen voor de volgende keer. Wat ging er fout, maar vooral: wat ging er wel goed? Dat kun je in je voordeel meenemen naar bijvoorbeeld een volgende proef of tentamen. Het slechtste wat je kunt doen, is bij de eerste tegenvaller de handdoek in de ring gooien. Zie het als een les als het even niet zo lekker loopt.’

‘Geen zin hebben is heel menselijk’

Net als studenten, hebben sporters ook niet altijd zin om aan de slag te gaan en de gewenste arbeid te leveren. Topzwemmers moeten bijvoorbeeld vaak in de vroege ochtend trainen, nog voordat het zwembad opengaat voor het publiek.

Madelon geeft toe dat zij ook niet altijd met de beste motivatie richting de training ging. ‘Het is heel menselijk om soms echt geen zin te hebben’, vertelt ze eerlijk. ‘Maar als je iets nastreeft is het gewoon de enige manier. Het doel is je studie halen, toch? Het is misschien geen hogere wiskunde, maar just do the work! Want als je het doet, ben je ook eerder klaar en loop je, bijvoorbeeld, geen studievertraging op. Als je uitstelgedrag hebt, hoor je vaak toch een stemmetje in je hoofd dat fluistert dat er nog werk ligt dat gedaan moet worden. Dan kun je nog niet ontspannen.’

Discipline en structuur: de gouden combi

Hugo Haak was nog niet zo lang geleden een van de beste baansprinters van het land om vervolgens na zijn wielerloopbaan zijn oud-ploeggenoten naar wereldtitels en olympisch goud te leiden. Het leverde de vice-wereldkampioen teamsprint van 2016 tijdens het jongste NOC*NSF Sportgala de titel Coach van het Jaar op.
Hij kreeg op de middelbare school een levensles waar hij als topsporter nog vaak aan moest denken. ‘Mijn vader is leraar Duits en hij zei altijd: “school is omgaan met tegenslagen”. Ik begreep dat toen niet zo, maar als ik nu terugkijk, is dat wel zo. Er zijn dingen die mislukken of niet gaan zoals jij dat wilt. Toch moet je ervoor zorgen dat je op het einde van het schooljaar genoeg voldoendes op je rapport hebt om over te gaan naar het volgende leerjaar.’

Hij is het dan ook eens met Madelon dat voor topsport én studeren discipline en structuur een gouden combi is. ‘Uiteindelijk gaat het om werken naar een doel. Als sporter word je getoetst op bepaalde momenten tijdens wedstrijden. In het onderwijs gebeurt dat ook, maar dan heet het een proefwerk of examen. Op die momenten moet je presteren en leveren. Als atleet ben je daar constant mee bezig en is een langetermijnplanning essentieel. In het onderwijs is dat veel minder en wordt er meer van uur tot uur gekeken wat er gedaan moet worden. Op dat gebied kunnen studenten nog wel iets leren van topsporters, denk ik.’

‘Een training kun je nooit inhalen’

Hugo snapt net als Madelon dat het niet altijd leuk is om in de studieboeken te duiken, terwijl je ook met vrienden de kroeg in kunt gaan. Maar hij is even rechtlijnig als de oud-zwemster. ‘De datum van een toets wordt niet verplaatst net als een belangrijk meetmoment in de sport. Dat is wel een wijsheid die ik van mijn eigen trainer kreeg: een training kun je nooit inhalen. Dat geldt voor een les of leermoment net zo.’

Volgens Hugo helpt een goed overwogen studiekeuze enorm bij de prestaties in en buiten de schoolbanken. ‘Denk goed na over je toekomst. In mijn omgeving begonnen vrienden soms een studie omdat die heel breed was en ze later nog zouden kunnen beslissen welke kant ze opgaan. Voor mij was het al snel duidelijk wat ik echt wilde: medailles op WK’s en Olympische Spelen winnen. Een tip: bedenk waar je over tien jaar wilt zijn. Dan kun je daar veel gerichter naartoe werken en is het ook makkelijker om je te motiveren.’  

Tekst: John den Braber
Foto’s: Madelon Baans, Wikimedia
Illustratie: Demian Janssen

Volg ons op Instagram