Hoofddocent pedagogiek en didactiek Monique van den Heuvel wil dat er meer aandacht komt voor de mens achter de docent én achter de student. Haar boek ‘Kairos in de klas’ dat ze samen met Mieke de Wit schreef, werd deze week gelanceerd.

‘Ik ben opgeleid als docent Nederlands en drama. Zo’n twaalf jaar geleden deed ik de master leren en innoveren, op de HR. Zo ben ik op het spoor van de pedagogiek gekomen. Tijdens mijn eigen lerarenopleiding was daar geen aandacht voor. Wij kregen onderwijskunde. En dat is eigenlijk ook meteen de aanleiding voor ons boek geweest. Die pedagogiek is ooit verdwenen uit het Nederlandse onderwijs en uit de lerarenopleidingen en is nu weer aan het terugkomen. Tijdens mijn master ontdekte ik dat wat ik dacht dat normaal was voor leraren – het pedagogische aspect van het onderwijs – lang niet voor alle leraren vanzelfsprekend is. Sindsdien ben ik erdoor gegrepen.

‘Tijdens mijn master ontdekte ik dat het pedagogische aspect van het onderwijs lang niet voor alle leraren vanzelfsprekend is.’

‘Verbinding, het zien van de ander, het samenzijn en de student vanuit jouw pedagogische opdracht de wereld in leiden. Dát is pedagogiek. Leraren die geen pedagogische achtergrond hebben, zijn niet per definitie ‘niet- pedagogische’ leraren. Sommigen hebben dat gewoon in zich. Maar als je er tijdens de opleiding niets aan doet, dan loop je de kans dat het accent wordt gelegd op vakkennis en onderwijskunde.

‘Natuurlijk is dat ook belangrijk want zonder vakkennis heb je niets te vertellen en kun je geen leraar zijn. Didactiek is ook mooi, want dat gaat over hoe je je kennis overbrengt. Maar juist dat ‘menszijn’ en studenten zich laten ontwikkelen in het vak dat ze gaan uitoefenen en ze laten zien wat daar allemaal bij komt kijken, welke verantwoordelijkheden ze daarbij hebben – dát is waar pedagogiek over gaat. Maar ook: hoe kijk je naar jezelf en naar de ander en in hoeverre zijn de keuzes die je maakt niet alleen in jouw voordeel maar ook in het voordeel van de ander? Dus een wat breder wereldbeeld dan alleen jij zelf.

‘Op de een of andere manier worden docenten niet per se als mensen gezien, als individuen.’

‘In het hoger onderwijs wordt wel eens gezegd: wij hoeven geen pedagogiek te geven want het zijn geen kinderen meer. Ze zijn al volwassen. Ik vind dat echt onzin. Het is voor iedereen nuttig en interessant. Ik zie pedagogiek als fascinatie voor de groei van de ander. Voor de persoon achter de student. Maar ook achter de docent. Want je bent een mens én je bent een leraar. Dat zien studenten niet altijd. Zo heb ik zelf een keer een akkefietje met een student gehad, een woordenwisseling. Daar had ik last van. Ik kon er niet van slapen, ik sprak er thuis over en op mijn werk. Toen ik dat met die student besprak, was ze heel verbaasd. Op de een of andere manier worden docenten niet per se als mensen gezien, als individuen. Maar andersom ook. Docenten hebben het vaak over ‘die klas’. Terwijl dat ook allemaal individuen zijn. Dat ‘naar elkaar kijken’ en ‘elkaar echt zien’, zijn belangrijke aspecten van het vak. Dát is pedagogiek. En dat is belangrijk voor alle leeftijden en voor alle opleidingen.

‘Bij de HR Academie en de pedagogiek die wij daar geven, zijn dan ook docenten van alle instituten betrokken. Natuurlijk heeft de een er meer mee dan de ander. Sommige docenten vallen echt in een warm bad en zeggen ‘dit is precies wat ik altijd al voelde en waar ik naar op zoek was’. Anderen vinden didactiek veel belangrijker. Maar doordat we met elkaar zo met dat pedagogische bezig zijn, realiseren ze zich vaak: “dit is ook écht iets voor onze opleiding, hier moeten wij iets mee”. 

‘Mieke en ik vinden dat er meer Kairos in de klas moet komen. Meer lol en meer genieten dus.’

‘Dat en meer staat allemaal in ons boek Kairos in de klas, pedagogiek met hart, hoofd, handen en voeten. Karois en Chronos zijn twee Griekse goden. Chronos is de god van de tijd en Kairos van de bevlogenheid en het genieten. Ons leven, en dat op school, wordt geregeerd door Chronos. Mieke en ik vinden dat er meer Kairos in de klas moet komen. Meer lol en meer genieten dus. De ondertitel – pedagogiek met hart, hoofd, handen en voeten – hebben we gekozen omdat als je docenten bij elkaar zet en je vraagt ze naar hun drive, dan noemen ze vaak als eerste hun hart. Dat mag dus wel een wat grotere plek krijgen in het onderwijs, vinden wij. Handen en voeten, gaat letterlijk over spelen en in actie komen. Spelen met pedagogiek en achter je boek of computer vandaan komen.

‘Wij geven ook dramalessen aan onze leraren in opleiding. En dat heeft een heel positief effect. Een klein beetje daarvan hebben we in ons boek gedaan. In de vorm van reflectie-opdrachten, doe-opdrachten en veel met elkaar in gesprek gaan. Daarnaast willen we docenten en studenten meer aan het lezen krijgen. Want dat doen ze eigenlijk te weinig. Ook dat proberen we met ons boek te bereiken. Pedagogiek ‘uit de kast, in de klas’. In ons boek helpen we je daarom ook met wat je met die literatuur kunt doen. Kortom, het is echt een handboek, waar alle docenten én studenten wat aan hebben.’

Tekst en foto: Sanne van der Most

Volg ons op Instagram