Hoe krijg je een supergoed geheugen? Hoe zet je je onbewuste in om je doelen te bereiken? Het klinkt in eerste instantie nogal abstract, maar na de lunchlezing van ipo-docent George Hlavacs over neurowetenschap lijkt het een stuk beter bereikbaar.

Ons brein zit vol met oplossingen voor problemen waar we nu niet meer mee te maken hebben, ontdekte docent industrieel product ontwerpen George Hlavacs toen hij zich ging verdiepen in Neuroscience. ‘Mechanismen uit de tijd van jagers en verzamelaars, die we af moeten leren of moeten leren inzetten’, zegt hij.

Hij raakte gefascineerd door de neurowetenschap. Omdat het een groot en versnipperd onderzoeksgebied is, probeerde hij voor zichzelf gestructureerd op papier te zetten wat hij te weten kwam. Uiteindelijk resulteerde dat in een boek over het onderwerp. Hij deelt zijn kennis graag en dat doet hij nu gedurende een aantal weken op dinsdag tijdens de lunch, in de mediatheek van Academieplein. Omdat de mediatheek ook een ontmoetingsplek wil zijn, bieden ze Hlavacs graag de ruimte.

Een ‘supergeheugen’, dat zou handig zijn

En zo zit een groepje studenten op dinsdag tussen 12 en 13 uur aan een grote tafel rond de docent. ‘Ik zag op Teams voorbijkomen dat het ging over een supergeheugen’, zegt ipo-student Skip verwachtingsvol. Dat lijkt hem wel handig om te hebben. Hij is de week ervoor ook bij de eerste sessie van Hlavacs geweest.

Voor het onderwerp geheugen aan de orde komt, vraagt Hlavacs de aanwezigen waar ze in hun studie tegenaan lopen. Motivatie blijkt geen probleem bij de studenten, allemaal van ipo en voornamelijk eerstejaars. ‘Te lang blijven hangen in één onderwerp’ is wel een issue waar meerdere aanwezigen zich herkennen. Voor student Nora is dat schetsen, voor Skip CAD3D. ‘Mijn eigen struikelblok was ook om te lang in één onderwerp te blijven’, zegt Hlavacs. ‘Ik vroeg me af: Waarom is dat?’

Die dopamine geeft stimulans, energie. Vandaar dat je door wilt gaan met iets dat resultaat geeft.

Hij legt uit dat ‘vooruitgang ervaren naar een nuttig doel’ de kern is van motivatie, en dat elke kleine vooruitgang een beetje dopamine loslaat in je hersens. Met elke bevrediging van nieuwsgierigheid werkt het net zo. Die dopamine geeft stimulans, energie. Vandaar dat je door wilt gaan met iets dat resultaat geeft. ‘Geniet daar ook van’, benadrukt hij. ‘Maar het is ook de reden dat je ergens te lang aan blijft hangen; ook aan je telefoontje bijvoorbeeld.’

Alles prioriteit 1

Een manier om met dit onderbewuste mechanisme om te gaan, is om jezelf een tijdlimiet te stellen. Een prioriteitenlijstje maken, waarbij elke ‘to do’ prioriteit 1 is, maar dan op een ander moment. Nog zo’n trucje, want ‘lagere prioriteiten’ hebben de neiging niet aan de beurt te komen.

Dingen die je uitstelt omdat je ze moeilijk vindt, daar heeft hij ook een oplossing voor: ‘Je onderbewuste houdt niet van onzekerheden, het is de truc om daar bewust mee om te gaan en bijvoorbeeld te beginnen met onderdelen met weinig onzekerheid. Een simpele tutorial bijvoorbeeld. Iets kleins dat lukt geeft je die dopamine. Slow down is het beste recept!’ Je successen vieren en ‘onderplannen’ – zodat je je taken ook echt af krijgt – zijn eveneens ingrediënten voor een fijn gevoel van vooruitgang.

Drie weken achter een hert aan rennen

Gebrek aan aandacht of verveling liggen op de loer bij lange theorielessen, legt hij uit. Er wordt geen vooruitgang ervaren, je ‘oerbrein’ vraagt zich af waarom je niet iets anders gaat doen. Dat wetende, is het onderwijs soms best onhandig ingericht: wekenlang naar een toets toe werken levert je weinig dopamine op. ‘Het is alsof je zegt: “Zie je dat hert? Daar ga je drie weken achteraan rennen en dan krijg je één kans om het te schieten”‘, lacht Hlavacs.

Maar dan dat supergeheugen, waar de sessie van vandaag eigenlijk over gaat. ‘Het geheugen is bijzonder’, zegt de docent: ‘Dingen die je wilt vergeten onthoud je je hele leven, dingen die je moet onthouden, vergeet je juist weer makkelijk.’ Handig dus om die skill te verbeteren, zeker als je studeert.

‘Iedereen kan dit leren’

Nu bestaan er mensen die onmogelijke prestaties lijken te verrichten als het over onthouden gaat: hele telefoonboeken dreunen ze op of gigantisch veel decimalen van het getal pi. Hlavacs legt uit dat de crux achter onthouden is dat we verhalen veel beter onthouden dan abstracte informatie (zoals telefoonnummers of decimalen van pi).

‘Dingen die je wilt vergeten onthoud je je hele leven, dingen die je moet onthouden, vergeet je juist weer makkelijk.’

De truc is dan ook om betekenisloze informatie om te zetten naar iets dat in je episodische geheugen wordt opgeslagen: een verhaal. We krijgen een verhaal bij de eerste tien decimalen van pi. En verrek: na afloop kunnen we die tien cijfers nog vrijwel probleemloos oplepelen. ‘Iedereen kan dit leren, met een kwartiertje oefenen per dag’, zegt Hlavacs.

Dan is het tijd. Hlavacs enthousiasmeert de aanwezigen nog snel voor de volgende bijeenkomst – zelfde tijd, zelfde plaats – over energie en beter slapen. Een voor een vertrekken de aanwezigen. We hebben iets geleerd, in een behapbaar klein stapje. Dat voelt fijn, op naar een volgend dopamineshot.

Tekst: Edith van Gameren
Foto: Levien Willemse
Illustratie: Demian Janssen

Volg ons op Instagram