Voor hogeschoollocatie Museumpark stond woensdag een grote zwarte truck geparkeerd met daarin een escaperoom in het teken van mensenhandel en criminele uitbuiting. Niet echt een gezellig onderwerp maar wel erg actueel en ingrijpend voor degenen die ermee te maken krijgen. Studenten en medewerkers van de HR gingen de ‘strijd’ aan. 

De Escapetruck van de Reshape foundation is ontwikkeld door de politie. Hij wordt ingezet in Nederland en Oost-Europa. In samenwerking met de minor mensenhandel van onderwijsinstituut ISO, de gemeente Rotterdam en Humanitas stond hij woensdag op het plein voor hogeschoollocatie Museumpark. In de escapetruck kunnen deelnemers – bijvoorbeeld mogelijke slachtoffers of juist professionals die ermee te maken kunnen krijgen – ervaren hoe het is om slachtoffer te zijn van criminele uitbuiting.

Phebe Winter-Rijkse is adviseur Integrale Veiligheid bij de Hogeschool Rotterdam en houdt zich bezig met crisiscoördinatie en met casuïstiek rond medewerkers en studenten. ‘We zijn niet zo naïef dat we denken dat dit bij ons op school niet speelt’, zegt ze. ‘We hebben er alleen weinig zicht op; soms zijn er wel vermoedens, maar het komt niet zo vaak bij ons binnen dat we keiharde cijfers hebben. Wat we wél zien is zorgwekkend gedrag. Dingen die niet kloppen. Meisjes die worden gestalkt of slachtoffer lijken te zijn van loverboyproblematiek. Belangrijk dus om de signalen te leren kennen. Want vaak zijn ze zelf niet in staat eruit te komen of weg te gaan bij zo’n jongen.’

Gebroken, vernederd en kapot

Maryan (tweedejaars social work) heeft zich ingeschreven voor de Escaperoom. ‘Ik wil graag binnen het GGZ-vakgebied gaan werken’, vertelt ze. ‘Over mensenhandel heb ik tijdens mijn studie nog weinig gehoord. Juist daarom lijkt deze Escapetruck me wel een goede ervaring, om erachter te komen wat er speelt en waar het over gaat.’ Samen met Zoë, derdejaars pedagogiek, gaat ze de truck in. Eenmaal binnen horen ze dat hij bestaat uit verschillende kamers. Elke kamer heeft een code om erin te komen en natuurlijk ook puzzels om weer achter de volgende code te komen. Goed luisteren, zoeken en kijken dus.

Daar begint het mee in kamer 1, waar een jong slachtoffer van criminele uitbuiting zijn aangrijpende en waargebeurde verhaal vertelt. Over hoe hij door de politie uit een container werd gehaald waar hij de avond ervoor in was gegaan om er pakketjes drugs uit te halen. ‘Ik wilde niet’, vertelt hij, ‘maar ze lieten me geen keus. Toen ik door de politie eruit werd gehaald, zat ik onder het bloed. Mijn ribben waren gekneusd en ik was zo bang geweest dat ik mijn broek vol had gescheten. Gebroken, vernederd, kapot was ik.’

Heftig als zoiets je overkomt

De twee studenten, die elkaar overigens pas net hebben leren kennen, gaan als een geolied team aan de slag. De eerste code gaat goed en al snel komen ze de eerste ruimte – de keuken – binnen. Na wat zoek- en speurwerk, zitten ze ook al snel in de slaapkamer van de jongen. Maar dan is de tijd helaas om; ze hebben het niet gered.

Realistisch, want slachtoffers van mensenhandel en criminele of seksuele uitbuiting komen meestal ook niet op eigen kracht weg uit hun situatie, zo weten ze bij Humanitas. Daarom is het belangrijk om omstanders en professionals bewust te maken van wat er kan spelen, zodat ze misschien kunnen helpen. ‘Precies daarom staan we hier vandaag’, zegt Marcus de Koning-Man, regiocoördinator bij het Expertisecentrum Seksualiteit Sekswerk en Mensenhandel van Stichting Humanitas. ‘Naast het coördineren van de zorg voor slachtoffers geven wij ook voorlichting over wat mensenhandel precies is en hoe je het kunt herkennen.’

Eigen schuld

Dat herkennen is belangrijk want, als je de signalen kent, is het makkelijker om te helpen. ‘Er rust nog heel veel stigma op het slachtoffer zijn van mensenhandel’, zegt Humanitas-collega en maatschappelijk werker Lisa Theunisse. ‘Vaak wordt gedacht dat het je eigen schuld is of dat je er wat tegen had kunnen doen. Omdat we het probleem willen begrijpen en voorkomen, willen wij duidelijk maken dat het eigenlijk iedereen kan overkomen. Hoe dat voelt, kun je aan den lijve ervaren in de Escaperoom. Door het waargebeurde verhaal van de jongen in de Escaperoom kom je als het ware zelf in zo’n situatie terecht en word je erin meegezogen.’

Bijzondere ervaring

Hoewel ze de Escaperoom helaas niet hebben opgelost, zijn Zoë en Maryan toch blij dat ze hebben meegedaan. ‘Het was echt leerzaam om te doen’, vertelt Zoë weer buiten. ‘Ik doe de minor mensenhandel op de hogeschool. Toen ik over deze Escapetruck hoorde, was ik meteen geïnteresseerd en heb ik me ingeschreven. Ik vond het echt goed bedacht en mooi uitgevoerd. Ook met die geuren en geluiden. Best heftig als zoiets je overkomt.’ Ook Maryan is enthousiast. ‘Het was echt goed in elkaar gezet en interessant om te doen. Helaas hebben we het niet gered maar alsnog vond ik het een bijzondere ervaring.’

Tekst en foto’s: Sanne van der Most

Volg ons op Instagram