Collegelid Zakia Guernina: ‘Ik denk niet dat we al een écht inclusieve hogeschool zijn’
Gepubliceerd: 3 April 2023 • Leestijd: 4 minuten en 51 seconden • Nieuws Dit artikel is meer dan een jaar oud.De maand van inclusie werd donderdagmiddag afgesloten met panelgesprekken onder de titel ‘De kracht van inclusie’. Het gesprek is ook aangekondigd als ‘reality check’: is het genoeg wat we doen? Daaraan wordt openlijk getwijfeld in het panel: ‘Het ziet ernaar uit dat het eerst slechter moet worden voor het beter wordt.’
De paarse Included-truien domineren het Atrium op Museumpark nog, tegen 17.00 uur bij de inloop van de bijeenkomst. Het inclusie-platform is nu tien maanden actief en zet naast de vaste medewerkers ook de nodige studenten in bij de organisatie van de panels. Geleidelijk lopen de mensen binnen, raken ze met elkaar in gesprek bij de bar en vullen ze de stoelen en bankjes. Het is een zeer divers publiek.
Het belang van luisteren en vergeven
De opening is in handen van spoken word-kunstenaar Lisette Ma Neza. Daarna volgt een videofragment waarin lector en spreker Aminata Cairo wijst op het belang van luisteren en vergeving (ergo: cancelcultuur gaat niet helpen) en het zien en waarderen van de kleine stappen vooruit.
Onder de stoelen, vertelt presentator Evita de Roode (Willem de Kooning Academie), ligt een rood, oranje en een groen kaartje. Het publiek is uitgenodigd te participeren in het pijnlijke gesprek en te reageren op stellingen. De eerste is: ‘Ik heb moeite me uit te spreken over sociale kwesties, ook als ik er een sterke mening over heb’. De meningen zijn verdeeld. ‘Het hangt van de situatie af’, zegt een student, ‘ik denk soms ook “het is niet aan mij”, als ik niet degene ben die de echte ervaring heeft’. ‘Ik heb me zo lang aangepast aan de heersende norm, zegt O&O-directeur Richelle Faulborn, dat ik ooit zelfs dacht, “waarom moet ik nu ineens praten over dingen die ik zo lang ingeslikt heb?”‘ Dat is ze toch gaan doen, ondanks dat dit soms moeilijk is. ‘Ik wil een andere wereld voor mijn kinderen.’
‘We hebben nog een lange weg te gaan’
Included is bedoeld – zoals bestuurder Zakia Guernina later nog eens benadrukt – ‘om het pijnlijke gesprek met elkaar te voeren’. En pijnlijk wordt het ook, als de stelling ‘Ik voel me gehoord en gezien in de klas of op de werkvloer’ niet door iedereen positief wordt beantwoord. ‘Ik durf me wel uit te spreken maar heb het gevoel dat ik tegen een muur praat’, zegt een medewerker. ‘Ik denk niet dat we al een écht inclusieve hogeschool zijn’, concludeert Guernina onomwonden, ‘we hebben nog een lange weg te gaan. Als ik van een slechtziende student hoor dat de slides uit de les nog steeds door haar medestudenten moeten worden aangepast, schaam ik me rot als bestuurder. We moeten dit bespreekbaar maken en daarbij ook de rauwe kant durven opgaan.’
Die gelegenheid is er voor zes medewerkers in het eerste panel, waarvan Guernina deel uitmaakt, naast O&O-directeur Richelle Faulborn, vertrouwenspersoon Dionne Markelo, Ali Sahin van het Office for Inclusivity van de WdKA, CMI-directeur Heleen Elferink en docent-onderzoeker Ragnar Dienske van social work.
Voor Ali Sahin overheerst het optimisme op dit moment bepaald niet: ‘De resultaten van het rapport dat mijn collega Alfriede Martis en ik vorig jaar schreven over de sociale veiligheid op de Willem de Kooning komen overeen met die uit het rapport dat onlangs verscheen. Het wrange is dat er in de tussentijd geen vooruitgang is geweest, het gebrek aan vertrouwen lijkt eerder gegroeid.’ Daarbij komt, merkt hij op, dat bezuinigingen op de academie vooral de nieuwste medewerkers zullen raken, en juist díe zijn uit gemarginaliseerde groepen afkomstig en brengen nieuwe perspectieven in.’
Bezuinigingen treffen juist mensen die diversiteit brengen
De Roode vraagt Guernina en Elferink, die naast directeur van CMI ook ‘kartrekker’ is van het thema diversiteit en inclusie op de HR, of ze het wenselijk vinden dat bij bezuinigingen juist de mensen die de diversiteit brengen getroffen gaan worden. ‘Het kan niet zo zijn dat je juist daar gaat snijden’, stelt Elferink, waarbij Guernina instemmend knikt. Sahin ziet het echter somber in, ‘als er gesneden moet worden, zullen het die mensen zijn. Het ziet ernaar uit dat het eerst slechter moet worden voor het beter wordt.’
Er is behoefte aan concrete stappen, doelen en deadlines, is vaak te horen vanuit het panel en het publiek. Praten is goed, en moet ook, ‘maar waar het spaak loopt, is als er niet wordt geluisterd’, aldus Sahin. ‘Included is er voor het pijnlijke gesprek’, zegt Guernina, ‘maar we moeten ook nadenken over het onderwijs en het personeel, wat gebeurt er bijvoorbeeld in de gesprekscyclus, heeft iedereen gelijke kansen? En samen met docententeams moeten we naar het curriculum kijken: wat geven we mee aan studenten qua lesmateriaal, voorbeelden, taal?’ Dat is allemaal niet van vandaag op morgen geregeld, geeft ze er meteen als disclaimer bij.
Leeft het in de klas? ‘Nee’
Aan het studentenpanel stelt De Roode de vraag wat ze vinden van Included. ‘Ik ben er blij mee’, zegt Chavellah (communicatie), die blij is ‘like minded people‘ te kunnen treffen op de HR. ‘Nu het er is denk ik: was het er maar eerder geweest.’ Want op de vraag ‘leeft dit onderwerp in de klas’, antwoordt ze met een volmondig ‘nee’. ‘Veel studenten kennen Included niet’, zegt Souraya (marketing of social business), die zelf bij Included actief is, en het frustrerende is dat zelfs docenten het niet kennen. ‘We moeten het hogerop zoeken zodat het bekender wordt gemaakt.’
Hoe zit het met je thuisvoelen in de klas? Noa (social work) voelt zich prettig in haar klas die ‘een mooie representatie is’ van de Rotterdamse bevolking. ‘Social work heeft veel diversiteit, dat merkte ik al op de open dagen.’ Overigens is die representatie in het docententeam nog niet zo ver, constateert ze. Student Kim (pabo) is slechtziend en haar worsteling in het onderwijs beschrijft ze als ‘alles altijd uitleggen aan alle docenten, steeds opnieuw’ en overal achteraan moeten. ‘Het is niet zo dat de school niet wil, maar de docenten weten vaak echt niet hoe.’
Overigens zat Kim hiervoor op een andere pabo, die haar meedeelde dat ze haar diploma niet zou kunnen halen. ‘Hier gaat het beter, mensen doen hun best, maar het werkt op sommige punten voor geen meter’, concludeert ze nuchter. ‘Zo gaan we volgende week voor een cultuurproject vier dagen naar Het Nieuwe Instituut, een beeldende-kunstmuseum. Ik moet dan zelf achter een vervangende opdracht aan.’
‘Laat docenten verplicht leren over allerlei studenten’
Hebben de studenten nog tips? Chavallah: ‘Ik heb bij een Included pas een heel leuke workshop gevolgd: Vooroordelen, heb ik die? Het zou superleuk zijn die bijvoorbeeld in de introductieweek aan alle studenten te geven.’ ‘Eens’, zegt Souraya, en Kim valt hen ook bij: ‘Laat docenten verplicht leren over allerlei studenten die je voor je neus kunt krijgen.’ Er is veel bijval uit de zaal.
Lisette Ma Neza heeft tijdens de bijeenkomst driftig meegeschreven en vertolkt haar impressies in een spoken word ‘samenvatting’ die met luid applaus beantwoord wordt. Daarna is er eten voor de hongerige bezoekers. ‘Samen eten verbindt’, zegt De Roode. Dat laten de bezoekers zich geen twee keer zeggen. In de kantine staat vegan soulfood klaar, en nieuwe, verbindende gesprekken.
Tekst: Edith van Gameren
Foto’s: Tosca Sel, Tim Sluijter
Stating the obvious then! The apparent lack of leaders and strong leadership doesn’t help!
Belachelijk, studenten zitten daar om te leren, niet om zo divers en inclusief mogelijk te zijn. Ik vind het super logisch dat de andere studenten deze activistische groep niet kent en niet wil kennen, ze willen gewoon leren en studeren, niet worden lastiggevallen met dat ze niet inclusief genoeg zijn of dat ze racistisch zijn omdat ze een blanke huidskleur hebben. De grootste racisten en uitsluiters zijn in mijn ervaring altijd de leden van dit soort groepen, ze haten vaak blanken mensen en geven die de schuld van alles wat niet perfect is in hun leven. Dat terwijl ze overal worden voorgetrokken en op kussens worden gedragen. Ze mogen wel eens activistisch gaan zijn over waarom meer dan de helft van onze gevangenissen worden gevuld met mensen met een niet-Westerse migratieachtergrond die maar 15% van de totale bevolking beslaan.
@ Joeri
Het probleem is meer dat er geen duidelijk beeld is wat het nu concreet betekend om divers en inclusief te zijn, wat het einddoel is. Wanneer zijn we divers en inclusief genoeg? Moeten we dan met percentages gaan werken, en welke zijn dat dan(?). Het is dan ook gegaan van ‘gelijke kansen’ naar ‘gelijke uitkomsten’, vandaar dat de extremen van deze activistische beweging vaak vergeleken wordt met ‘woke’-communisme.
Deze activistische groep is selectief activistisch, iedereen is welkom, ook als je blank bent, dan moet je alleen je mond houden en luisteren. Mensen met een andere mening worden aangemerkt als een ‘foob’ of zijn geindoctrineerd door ‘white supremacy’, wat de oorzaak is van al het kwaad.
Je kan de reacties nu al raden. Een academische uitleg die dit gedrag vergoeilijkt en recht praat.
Witte mensen worden niet gediscrimineerd op huidskleur,.. en dat terwijl anti-discriminatiebureau`s in Nederland nu (ook) al beweren dat racisme tegen witte mensen niet kan. Hoe ironisch is dat..
Hi Jasper,
Geen idee waar dit vandaan komt ‘Deze activistische groep is selectief activistisch, iedereen is welkom, ook als je blank bent, dan moet je alleen je mond houden en luisteren.’
Ik ben bij een aardig aantal Included-bijeenkomsten geweest en daar is dit nooit gezegd en ik heb dat ook niet zo ervaren.
Jij wel?
Grts Tosca
@ Tosca Sel. Ik had het eigenlijk over de beweging in het algemeen in Nederland.
Maar inderdaad, ik ben er nooit bij geweest, maar als ik zo op de site kijk en ook op sommige blogs hier.
Vorige keer werd alles weer op White supremacy gegooit, bijv. bij de WdKA. Dan kan ik het al niet meer serieus nemen.
Wederom vanuit de “critici” geen gebrek aan stro-poppen.
Ik was wel bij het panelgesprek. De vraag om kaders die gesteld werd kwam van mij. Ik volg Included al sinds de oprichting. Ik plaatste mijn opmerking omdat in mijn ogen Included tegen het volgende aanloopt:
Included is gebouwd op een “build it and they will come” principe. Dat is ook min of meer wat er vanuit het panel gezegd werd als reactie op mijn opmerking. Het idee is om een safe space te organiseren en dan komt de rest vanzelf. Werkbaar in theorie, maar in de praktijk betekent dit dat de meeste mensen zich niet aangesproken zullen voelen omdat er niet helder wordt gemaakt wat de daadwerkelijke visie en strategie zijn, ofwel de kaders. De mensen die wel komen zijn al in meer of mindere mate onderdeel van de discussie rondom diversiteit en inclusie. Dit betekent dat het gesprek vanaf zo’n moment op een bepaald niveau gevoerd wordt. Dat is een drempel voor veel mensen.
Wat meer is, de mensen die komen hebben een aantal eigen speerpunten en stokpaardjes. Die zijn vaak in het oog springend en trendgericht. Genderneutrale toiletten bijvoorbeeld. Op zichzelf is dat een belangrijk onderwerp, maar in dit geval werkt het voornamelijk polariserend omdat er geen ruimte is om daadwerkelijk de diepte in te gaan op zo’n onderwerp, dat eigenlijk heel genuanceerd en gelaagd is, maar teruggebracht wordt tot een platte uiting van activisme. Daadwerkelijke analytische systeemkritiek blijft dan achterwege. Dit is dezelfde val waar het CMR in is getrapt een tijd geleden. Het kan dan niet anders dan dat men bewust of onbewust een voor of tegen kant kiest op zo’n onderwerp dat te zwart-wit neer is gezet. Dit zorgt ervoor dat uiteindelijk alleen gelijkgestemden op zo’n platform als Included afkomen, die creëren vervolgens een feedback loop waarin ze elkaars mening versterken met als ultieme consequentie dat er (onbedoeld dat wel) steeds hogere drempels worden opgeworpen voor nieuwkomers die eventueel iets anders vinden of een ander agendapunt hebben.
De vraag die denk ik gesteld moet worden is voor wie Included bedoeld is en waarom. Zoals het nu geframed wordt is Included er “voor iedereen”. Maar de praktijk is dat Included er voor een klein groepje is, dat bepaalde speerpunten heeft. Die speerpunten zijn trendgevoelig, liberaal, seculier en kapitalistisch. Dat is op zichzelf geen probleem maar dan moet dat wel onderkent worden. Maar als Included inderdaad zoveel mogelijk verschillende mensen en groepen wil binnenhalen zal het een heldere en brede filosofie, strategie en visie moeten ontwikkelen.
Sander ‘t Sas
Docent Ethics of Tech
Rotterdam Academy