Minister Eppo Bruins heeft langer de tijd nodig voor het uitwerken van de langstudeerboete. Zelfs de eerste denkstappen en dilemma’s kan hij nog niet met de Tweede Kamer delen.

Het gebeurt ministers net zo goed als studenten: soms loop je vertraging op. Onderwijsminister Bruins beloofde de Tweede Kamer een brief over de dilemma’s en denkrichtingen in het uitwerken van de langstudeerboete, maar die brief is nog niet af.

Deze brief zou de Tweede Kamer krijgen voordat er over de OCW-begroting van volgend jaar wordt gesproken, waarin de bezuinigingen van het kabinet zijn ingeboekt. Dat gaat volgende week gebeuren.

In het akkoord van de vier coalitiepartijen (PVV, VVD, NSC en BBB) staat dat studenten drieduizend euro extra collegegeld gaan betalen als ze meer dan een jaar uitlopen in hun opleiding, maar er zijn allerlei groepen waar de politiek graag rekening mee zou houden. NSC noemde bijvoorbeeld de medezeggenschappers.

Zorgelijke verhalen

Bruins lijkt zelf ook met de boete in zijn maag te zitten. Hij hoorde ‘echt zorgelijke verhalen’ van mantelzorgers en studenten uit armere gezinnen, die vaker dan anderen studievertraging oplopen. Hij wil voorkomen dat zijn beleid ‘disproportioneel en hardvochtig’ uitpakt.

Een andere veelvoorkomende oorzaak van studievertraging is een verkeerde studiekeuze. Gisteren kwam in het nieuws dat prinses Alexia van opleiding is gewisseld; het kan iedereen overkomen. Als ze vervolgens iets langer over haar scriptie doet, dan is ze al een langstudeerder. (Een boete zal ze niet krijgen: ze studeert in Engeland.)

Bruins zoekt alternatief

Misschien gaat de hele boete niet door. Bruins zoekt naar een alternatief voor zijn bezuiniging van 282 miljoen euro per jaar, bleek eerder deze maand. Een van de mogelijkheden: het collegegeld voor iedereen verhogen met zo’n 350 euro. Of hij gooit alleen het collegegeld voor buitenlandse studenten omhoog.

Maar dat laatste is vrijwel onmogelijk als ze uit Europa komen. Je zou het dan indirect moeten doen met een verhoging van het collegegeld voor anderstalige opleidingen – en dan misschien weer een uitzondering voor bèta en techniek?

Vertraging vanwege ‘nieuwe wensen’

In een kort uitstelbriefje wil Bruins duidelijk maken dat hij zelf geen vertraging oploopt in het uitwerken van de maatregel. Het ligt aan de Tweede Kamer, vindt hij, die in een debat ‘meerdere nieuwe wensen’ zou hebben gehad. Het is onbekend op welke wensen hij doelt die er nog niet eerder waren.

Volgens hemzelf loopt hij nog altijd op schema, hij kan alleen niet voldoen ‘aan de toegezegde versnelling’. Dit betekent dat de Kamer de uitwerking van de langstudeerboete – of van het alternatief – in de eerste maanden van 2025 krijgt.

Tekst: HOP, Bas Belleman