Mantelzorgers hebben het zwaar. Het combineren van zorgtaken, doktersafspraken en er zijn als het nodig is, gaat je niet in de koude kleren zitten. Helemaal als je daarnaast ook nog studeert. Van 1 tot 7 juni is de Week van de Jonge Mantelzorger. ‘Erg belangrijk dat er aandacht voor komt’, vinden Erica Witkamp, Serge Feldmann en Afke Tangenbergh.

Veel studenten herkennen zich absoluut niet in de term mantelzorger. ‘Toch is een op de vijf studenten mantelzorger’, zegt Erica Witkamp, lector bij het Kenniscentrum Zorginnovatie. Vanuit haar aandachtsgebied ‘zorg om naasten’ heeft Witkamp zich de afgelopen jaren gericht op de studerende mantelzorger. ‘Of, zoals wij ze liever noemen, ‘de mantelzorgende student’. Want ze zijn hier op de hogeschool om te studeren en daarnaast zijn ze mantelzorger.’

Zorg geven, je zorgen maken en zorg missen

‘Jonge mantelzorger ben je als je zorg geeft, je je zorgen maakt en je zorg mist’, legt Witkamp uit. ‘Dat kan zijn omdat je voor een van je ouders moet zorgen maar ook omdat je opgroeit met een broer of zus met psychiatrische of ernstig lichamelijke problemen.’

Het ‘gezonde’ kind heeft dan misschien niet per se zorgtaken, maar moet zijn eigen leven wel organiseren rond dat van de broer of zus. Witkamp: ‘Je kunt diegene bijvoorbeeld niet altijd alleen laten en je moet je studie daaromheen organiseren. Dat lukt misschien een tijdje maar als je stage gaat lopen, wordt het al ingewikkeld. Dan word je toch op gezette tijden op je stageplek verwacht.’

‘Vooropgesteld, we moeten het vooral niet problematiseren’, benadrukt Witkamp. ‘Het gaat vaak juist om heel krachtige studenten. Maar soms lopen ze vast. En dan moeten wij er als hogeschool zijn om ze te ondersteunen, en dat doen we ook.’

Praktische oplossingen

Serge Feldmann houdt zich hogeschoolbreed bezig met beleidsontwikkeling en studentenwelzijn. Hiervoor werkte hij dertien jaar als decaan en sprak hij heel wat mantelzorgende studenten die vastliepen: ‘Ze trekken vaak pas aan de bel als ze zich realiseren dat ze toch echt wel wat ondersteuning kunnen gebruiken.’

En die ondersteuning kan écht helpen. ‘Zo kun je bijvoorbeeld denken aan tijdelijke regelingen als versoepeling van deadlines of van een aanwezigheidsplicht die knelt’, legt Feldmann uit, ‘maar ook aan ondersteuning door een peercoach: een medestudent die zelf ook mantelzorger is en vanuit die ervaring kan ondersteunen en begeleiden. En soms zijn er financiële regelingen als studievertraging op de loer ligt.’

Loyaliteit zit soms in de weg

Dat vragen om hulp is soms best ingewikkeld, weet Feldmann. ‘Wat mij opviel als studentendecaan is dat bepaalde bevolkingsgroepen het woord mantelzorg niet eens kennen. Voor hen is het niet meer dan normaal dat je voor je ouders zorgt en ze helpt als ze ziek zijn. Regelmatig liggen alle zorgtaken dan bij die ene – vaak vrouwelijke – student, terwijl er ook nog broers in het gezin blijken te zijn. Soms stuurde ik dan een brief naar de ouders om uit te leggen dat het belangrijk is dat er wat meer tijd en aandacht naar de studie gaat en of het thuis wellicht anders georganiseerd kan worden.’

Feldmann begrijpt uiteraard dat dat niet altijd lukt, maar vind het belangrijk om in elk geval het gesprek aan te gaan: ‘Natuurlijk is het normaal dat je voor je familie zorgt en dat je ze helpt, dat moet ook zo blijven. Alleen is soms de loyaliteit naar de ouders zo groot, dat er keuzes worden gemaakt die niet even handig zijn voor de studie. En die studie vinden de meeste ouders uiteindelijk ook belangrijk.’

De Week van de Jonge Mantelzorger

Nu is er dus de speciale week waarin aandacht wordt gevraagd voor de jonge mantelzorger, een landelijke week, georganiseerd door de Strategische Alliantie Jonge Mantelzorger en JMZ Pro. De kick-off van de week was gisteren in Groningen, en is georganiseerd door onderzoekers op dit gebied, samen met hogescholen.

Een van die onderzoekers is Afke Tangenbergh, docent-onderzoeker verpleegkunde en daarnaast werkzaam bij het Kenniscentrum Zorginnovatie. ‘De laatste paar jaar hebben wij ons beziggehouden met het concept “compassievolle hogeschool”. Dat gaat onder meer over het normaliseren van praten over ziek zijn, dood en rouw. Maar ook over de zorg voor andere mensen. Die aantallen, daar schrik je natuurlijk behoorlijk van. Dat zijn er echt veel. Voor onderzoek dat ik op dit moment doe, ben ik erg benieuwd hoe studenten dat ervaren, studeren terwijl je ook mantelzorgtaken hebt. En wat zij zelf denken dat ze van ons nodig hebben om te zorgen dat het allemaal wat beter te doen is.’

Tekst en foto: Sanne van der Most

Volg ons op Instagram