‘Bordspellen brengen vaak primaire eigenschappen naar boven bij mensen’
Gepubliceerd: 10 April 2024 • Leestijd: 3 minuten en 23 seconden • NieuwsBordspellenfanaat Dieuwertje Schuur zweert bij de kracht van educatieve spellen. Of beter gezegd: bij de educatieve kracht van spellen. Want de cmgt-docent ziet leerzame ervaringen in elk spel, en gebruikt dan ook graag bordspellen in haar onderwijs.
‘Ik wil elke dag wel bordspellen spelen, alleen mensen in mijn omgeving willen dat niet altijd’, lacht docent Dieuwertje Schuur veelbetekenend. ‘Daarom speel ik ook regelmatig bordspellen online. Op dit moment ben ik verslaafd aan Wingspan, een spel waarin je allerlei vogels en eieren op een spelbord moet zetten.’
Maar ‘in het echt’ speelt ze ook vrij veel: vaste spellenavonden met een collega en zijn vrouw, spellenavonden op plekken als de bibliotheek, en zelfs in de docentenkamer liggen spellen die tijdens de lunch weleens uit de kast komen.
Spellen zijn de rode draad in haar loopbaan, eerst in haar opleiding mediatechnologie aan de Hogeschool Utrecht, en toen in haar banen als programmeur en projectleider in de game-business en nu in het onderwijs als docent bij creative media and game technologies (cmgt). Ze was ook nog bordspel-demonstrator: ‘Dat was heel tof en daar ontdekte ik ook dat ik eigenlijk het onderwijs in moest.’
De mogelijkheden zijn breder
In dat onderwijs gebruikt ze nu ook bordspellen. Bijvoorbeeld tijdens de Hackathon van het gamesproject in jaar 1 en de minor App je Happy, waarbij het helpt om een digitale app te vertalen naar een bordsituatie. ‘Als je ziet wat er fysiek op een bord gebeurt, krijg je veel meer inzicht in hoe het spel in elkaar moet zitten’, zegt ze. De studenten moeten daarbij analyseren wat voor soort spel het is, welke interacties er zijn en wat ze bij zichzelf aan gevoelens opmerken tijdens het spel.
‘Ieder spel kan educatief zijn.’
Dat is een heel concrete en vakgerichte toepassing van het bordspel. Maar de mogelijkheden zijn veel breder, vindt ze. ‘Ieder spel kan educatief zijn, bijvoorbeeld om groepsdynamiek te zien. Bepaalde spelvormen lokken bepaald gedrag uit. Je ziet bijvoorbeeld al snel wie meteen in actie wil komen en wie wil afwachten. Bordspellen brengen vaak heel primaire eigenschappen naar boven bij mensen.’ Die eigenschappen zie je vaak ook terug in andere situaties. ‘Er zijn mensen die vooraf alles willen weten, elke spelregel, anderen willen gewoon gáán’, zegt Schuur, die vertelt dat ze dat ook weerspiegelt ziet in onderwijssituaties: de een wil gedetailleerde instructies, de ander denkt: laat mij het maar uitzoeken.
‘Leuk om de groepsdynamiek te achterhalen’
Als voorbeeld legt ze wat spellen op tafel die ze graag speelt en die heel geschikt zijn om je tegenspelers beter te leren kennen, of een teamgevoel te scheppen. ‘The Mind is bijvoorbeeld een coöperatief spel, dat eigenlijk heel simpele spelregels heeft maar toch complex is. Je hebt kaarten van 0 tot 100 en moet die in de goede volgorde neerleggen. Maar je weet natuurlijk niet wat de andere spelers hebben.’
In andere spellen is er een rol voor een ‘saboteur’, zoals in het spel Fake Artist flies to New York dat ze heeft meegenomen – ‘ook een leuke manier om de groepsdynamiek te achterhalen’ – of heeft elke speler kennis die de ander nodig heeft om samen tot een goede uitkomst te komen, zoals Hanabi, dat ze ook laat zien. ‘Wij vinden in ons onderwijs het ook belangrijk dat je fouten mag maken, en dit is een lekker veilige omgeving.’
Spellen met een diepere boodschap
Ze heeft wel een zwak voor samenwerkingsspelen zoals de bovengenoemde. ‘Of Pandemic, waar je samen moet werken aan het bestrijden van een pandemie. Daar leer je trouwens ook weer heel veel van over hoe een pandemie werkt, hoe die zich verspreidt en bestreden kan worden. Samenwerkingsspellen hebben vaak een diepere boodschap. Overigens zijn dit soort spellen niet voor iedereen weggelegd, sommige mensen willen gewoon graag dat er een winnaar en verliezer is.’
‘Je kunt saaie stof niet leuk maken door er “spel” achter te zetten. Daar trappen studenten niet in.’
Schuur zou nog meer en vaker spellen willen gebruiken: In de introductieweek is het een uitstekend middel om studenten met elkaar te laten kennismaken. ‘Het helpt om elkaar te leren kennen en is ook geschikt als je last hebt van verlegenheid. Het mooie aan zo’n coöperatief spel is dan ook weer dat je samen een doel hebt bereikt, en dat geeft meer verbinding dan wanneer je tegen elkaar hebt gespeeld.’
Lastige onderwerpen bespreekbaar
Ook voor reflectie hebben ze bij cmgt een pilot gedaan met een spel-achtige vorm, ‘Campfire talks’, met een spelbord die handvatten bieden om je emoties te benoemen. ‘Dat maakte lastige onderwerpen wat makkelijker bespreekbaar’, zegt ze, ‘en studenten in de pilot waren er wel enthousiast over.
Tegelijkertijd waakt ze ervoor alles maar als spel te presenteren. ‘Het moet wel nuttig én leuk zijn. Gamificeren is een soort toverwoord geworden, maar je kunt saaie stof niet leuk maken door er “spel” achter te zetten. Daar trappen studenten niet in.’
Tekst en foto’s: Edith van Gameren
Ik heb meerdere bordspellen groepen waaronder een groep voor mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt en/ of een ggz achtergrond hebben. Er is een groep voor mensen met (een vermoeden van) Autisme (met een gemiddeld of hoog iq). In alle “speciale”bordspel groepen zie ik dat spellen niet het doel zijn, maar een middel. in mijn geval gebruik ik het als bindende factor. Door bordspellen leer ik ze samenwerken, communiseren en lol hebben met elkaar. Iets wat niet altijd even vanzelfsprekend is voor deze kwetsbare doelgroepen. Ik wordt erg trots op de medespelers als ze zelf beginnen met spellen uitleggen. Dan merk ik dat ze gegroeit zijn. Hun zelfvertrouwen groeit en ze worden geaccepteerd door de groep en voelen zich nauw verbonden met elkaar. Sommige van deze groepen kom ik dan later weer tegen in mijn “Reguliere”bordspellengroep. Het is dat ik weet wat hun achtergrond is, want andere zullen dat niet snel zien hoeveel deze mensen gegroeit zijn.