Neontekst ‘I have to change…’ wordt van gevel WdKA gehaald
Gepubliceerd: 23 January 2024 • Leestijd: 3 minuten en 52 seconden • NieuwsDe tekst ‘I have to change to stay the same‘ die in neonletters op de locatie van de Willem de Kooning Academie prijkt, wordt nog dit studiejaar van de gevel gehaald. De nieuwe WdKA-directeur Úna Henry vindt het citaat van kunstenaar Willem de Kooning niet meer actueel, motiveert ze.
Henry is sinds afgelopen 1 november de directeur van de WdKA en gaat de komende tijd op de academie de nodige veranderingen doorvoeren. ‘Daarbij wil ik dat de veranderingen voor verbeteringen zorgen. I will not stay the same! Dus is het sign niet meer actueel.’
Het is de bedoeling dat er nieuw ‘sign’ voor in de plaats komt; wat dat wordt is nog niet duidelijk. Het is evenmin duidelijk wat er met de neontekst gaat gebeuren.
De Kooning ‘wilde niet vastgepind worden’
Guus Vreeburg, als kunsthistoricus in het verleden lange tijd verbonden aan de WdKA, vertelt dat Willem de Kooning (1904-1997) het bewuste citaat waarschijnlijk in 1958 voor het eerst uitsprak. ‘In een interview met een invloedrijke New Yorkse kunstcriticus; op een moment dat iedereen in de kunstwereld dacht dat Willem nú wel een persoonlijke en definitieve “stijl” gevonden had. De Kooning verzette zich heftig: “Ik wil niet vastgepind worden”. Hij heeft het citaat in de loop der jaren meermalen in allerlei variaties en in allerlei situaties gebruikt als persoonlijke motto.’
De Kooning wilde zijn denken fluid, flexibel houden. “Zoals een filosoof die zijn ideeën nooit op schrift vastlegt, maar in plaats daarvan blijft nadenken, wat inhoudt dat hij zijn geest en zijn filosofie voor altijd moet veranderen – trouw aan het denkproces maar niet aan de geconceptualiseerde vorm ervan”, is een (vertaald) citaat over De Kooning op de site van het museum Tate Modern in Londen, waar Vreeburg naar verwijst.
De kunsthistoricus vindt het een gotspe dat de neontekst verdwijnt omdat het niet meer actueel zou zijn. ‘Juist een instelling als de WdKA moet zich steeds aanpassen aan veranderende omstandigheden en nieuwe ontwikkelingen in het gebied van “de kunsten” om op die manier actueel en bij de tijd te blijven – of daarop steeds vooruit te willen lopen!’
‘Ze heeft geen benul waar ze het over heeft’
‘Henry heeft blijkbaar geen flauw benul waarover ze het heeft, van wat De Kooning ermee bedoelde te zeggen: De Koonings “the same’ is níet “meer van hetzelfde”, maar veeleer “steeds weer éven goed”. De kwaliteit van een goeie kunstenaar is nu eenmaal erin gelegen dat je steeds ‘veranderlijk’ wilt zijn. Dát bedoelde De Kooning met zijn “the same”. Iets als: niet vastroesten in wat je bent, maar steeds veranderen, opdat je steeds weer jezelf en je publiek verrast – en op díe manier goed blijft.’
Afgelopen najaar werd al besloten het licht van de neonletters te doven. Het was een statement van Henry, dat ze maakte op de conferentie ‘Equity, diversity and inclusivity’, over de oorlog in Palestina. ‘Today is a day of mourning the lives in Israel and Palestine. A fragile and traumatic humanitarian disaster of so much death, destruction, displacement and dehumanisation. We are deeply heartbroken and unambiguously condemn the profound injustices endured and the loss of each civilian life. We stand firmly against discrimination in all its forms and call for a permanent and sustainable ceasefire’, sprak ze. Het licht van de neontekst op de gevel gaat pas weer aan bij een staakt-het-vuren, kondigde ze aan.
‘Doel was identiteit te versterken’
Het verlichte De Kooningcitaat is begin deze eeuw op de gevel aan de Blaak geplaatst, en volgde op de naamsverandering van de academie. Vreeburg: ‘Een en ander paste bij het omdopen van de toenmalige Academie van Beeldende Kunsten in Willem de Kooning Academie, rond 1995. Dit om de Rotterdamse academie beter te profileren, zowel in Nederland als ook internationaal; die nieuwe naam staat voor het eerst trots vermeld in de eindexamencatalogus van het studiejaar 1995-1996. Die strategie is succesvol gebleken.’
Roger Teeuwen, nu onderwijsmanager, vertelt dat het lichtwerk in opdracht van de toenmalige directie is ontworpen. ‘Het lettertype is specifiek ontworpen op basis van de letters van de (oude) Academie (locatie Academieplein, nu Hogeschool Rotterdam), vanuit het belang van historische bewustzijn. Het doel was om de identiteit van de Academie te versterken. De wens was om geen groot naambord op de gevel te plaatsen, maar een uitspraak van over groei als uitgangspunt te nemen. Verandering is een constante in het leven. Dat geldt ook voor studenten en medewerkers van de Academie.’
Bekend beeld in de stad
De neontekst op de gevel van de WdKA aan de Blaak is, net als andere citaten in neon op Rotterdamse gebouwen, een bekend beeld in de stad, waar nogal eens naar wordt verwezen. Zoals door Bas Kurvers, de vorige wethouder bouwen en wonen van Rotterdam, in de inleiding bij de zogenoemde omgevingsvisie.
De neontekst aan de Blaak maakt ook deel uit van verschillende toeristische routes door Rotterdam, zoals de Murenroute.
Blijft naam Willem de Kooning Academie bestaan?
Naast het verdwijnen van De Koonings citaat is het ook nog maar de vraag of de naam ‘Willem de Kooning Academie’ zal blijven bestaan, werd bijna twee jaar geleden duidelijk gemaakt door de toenmalige collegevoorzitter Ron Bormans van de HR. Dit heeft alles te maken met de voorgenomen fusie van de WdKA met hogeschool Codarts.
Het mogelijk verdwijnen van de naam ‘Willem de Kooning Academie’ vindt de eerder aangehaalde kunsthistoricus Guus Vreeburg een slecht plan. ‘Alwéér een gotspe: stel je voor dat de Rietveldacademie in Amsterdam de naam Rietveld zou schrappen? of de Jan van Eyck Academie de naam Jan van Eyck; of dat de Erasmus Universiteit Rotterdam voortaan verder door het leven zou gaan als de UR?’
Tekst: Jos van Nierop
Foto en fotobewerking: Demian Janssen
Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief!
Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie? 
Als medewerker interpreteerde ik de qoute juist als inspirerend, zonde! Is ook onderzocht of dit besluit gedragen wordt door docenten en studenten, en hoe zij staan tegenover de quote? Dat lijkt mij de belangrijkste overweging. En is er ook bekend wat er nu met de letters gaat gebeuren?
Enige tijd geleden was er een leuke meme over dit naambord: https://www.instagram.com/p/Ctn-IjsIapc/
Iemand die stelt “een filosoof die zijn ideeën nooit op schrift vastlegt, maar in plaats daarvan blijft nadenken, wat inhoudt dat hij zijn geest en zijn filosofie voor altijd moet veranderen – trouw aan het denkproces maar niet aan de geconceptualiseerde vorm ervan’” heeft zich kennelijk nog nooit serieus met filosofie beziggehouden.
De geschreven filosofie wordt continu aan een denkproces onderworpen, bekritiseerd, verder uitgediept, en geherinterpreteerd door af te vragen hoe de denkwijzen van verschillende denkers en werken (die ook in hun eigen werk, doorontwikkelden, veranderden en terugkwamen op eerdere ideeën) relevant kunnen zijn voor de uitdagingen van de huidige tijd.
Om een ander citaat te gebruiken, ‘Vreeburg heeft blijkbaar geen flauw benul waarover hij het heeft”.
Verder kan ik me wel in het punt vinden wat Vreeburg maakt; het is vreemd dat een citaat wat zich op het belang van verandering beroept, niet relevant zou worden geacht voor het doorvoeren van veranderingen. Het klinkt juist enorm relevant, als de WdkA de WdkA wil zijn die het beoogt te zijn, zal het moeten veranderen.
Leestip: Onsterfelijkheid, van Milan Kundera. https://www.athenaeum.nl/boek?authortitle=milan-kundera/onsterfelijkheid–9789026341304 De drijfveer achter dit soort besluiten is vaak de drang naar onsterfelijkheid, onvergetelijkheid, nalatenschap.
Ik kan mij daar altijd zo aan ergeren. Een nieuwe directeur, en meteen alles overhoop gooien alsof het nooit goed is geweest. Als mevrouw Úna Henry nou eventjes een jaartje de kat uit de boom kijkt, antisipeert op wat er speelt in de organisatie van de WdKA, dan een PDCA opstelt en op basis daarvan overweegt of dingen wel of niet anders moeten. Maar nee, ik heb macht en dat zal je zien ook! Wat is de volgende stap? Een reorganisatie (lees ontslagronde)?
Ik wens ze veel sterkte bij de WdKA. Er was al best wel wat aan de hand, maar ik heb er een hard hoofd in dat deze nieuwe bestuurder daar verbetering in gaat brengen.
Ach, er moet ergens geld aan uitgegeven worden, directeur, verbouwingen, reorganisaties, uitspraken,..
We hebben natuurlijk niets anders om ons druk over te maken.
De leuze op de neonletters is volgens mij terug te voeren op de beroemde zin uit ‘Il Gattopardo’ (De Tijgerkat); het postuum verschenen boek (1958) van Giuseppe Tomasi di Lampedusa (1896-1957). Of Willem de Kooning die zin ook heeft uitgesproken, weet ik niet, maar het beroemde citaat is: “Alles moet anders worden, als we willen dat alles blijft zoals het is”. Het Italiaans is nog mooier natuurlijk… Deze zin (en dus ook de zin die op de WdK Academie te lezen was) zegt precies dat, zélfs als je wilt dat alles hetzelfde blijft, verandering toch nodig is. Wat is daarop tegen? Er staat toch helemaal niet dat je hetzelfde MOET blijven? Maar juist dat alles altijd in beweging is … Och, wat is het toch jammer dat men op de HR zijn klassieken niet kent. En uit loze vernieuwingsdrang alles wil weggoien.
Jammer zeg! Ik vind het juist zo goed omdat het zo tijdloos is en hoop verschaft voor de toekomst. Tijd veranderd, context veranderd, maar de manier waarop jij als individu omgaat met die omstandigheden is wat je onderscheid en authentiek/creatief/innovatief maakt en wat jou kan helpen om met alles wat de wereld om ons heen omvat om te gaan. En telkens als ik de quote zie hangen krijg ik een warm gevoel van die gedachte. Het troost. Het is heel Rotterdams. Het gaat over trouw aan jezelf blijven en door blijven zetten, ook als de hele wereld zoals je die kent om je heen lijkt af te breken. En dat laatste is helaas nu nog veel actueler dan toen het opgehangen werd, en dat maakt hem soms ook wel een beetje pijnlijk.
Maar goed. Dingen veranderen, en wel heel leuk om hier te lezen dat iedereen de quote op zijn eigen manier beleeft en interpreteert.
Die quote veranderd niet, maar de manier waarop wij er mee omgaan dus zeker wel 😉
Ik hoop daarom wel dat ze een heel mooi ander plekje in Rotterdam centrum vinden zodat het wel van de stad blijft en in ons hart kan kan blijven! Erg leuk hier te lezen hoe iedereen op zijn eigen manier de quote beleeft. En dat geldt voor duizenden creatieve zielen in Rotterdam die de quote jarenlang bijna dagelijks zagen.
Baby. Badwater.
Echt jammer.
Naast de WdK hangt op de Blaak de beroemde dichtregel van Lucebert (weer): “Alles van waarde is weerloos”. Hoe toepasselijk! Ook die leus was na vele jaren verwaarlozing niet meer te zien, maar daar is gelukkig weer aandacht aan besteed. Bij Hogeschool Rotterdam gaan we niet zo zorgvuldig om met kunstwerken, dat is helaas bekend. Ik breng in herinnering dat in 2021 op Kralingse Zoom bewust een belangrijke muurschildering van de Rotterdamse kunstenaar Dolf Henkes vernietigd. Dat leverde een forse schadeclaim op, maar HR heeft nog geen excuses aangeboden en het is nog onbekend of er een schadeclaim moet worden betaald… Kan de Kunstcommissie niet in actie komen?
@AL van Staa : Niet ter verdediging, maar er kwam wel een ‘genoegdoening in natura’. Zie: https://profielen.hr.nl/2023/schuldvraag-over-henkes-komt-onbedoeld-toch-steeds-terug-op-symposium-over-kunst-in-openbare-ruimte/
@S. Heikamp. Over het citaat “Een filosoof…”. In een eerdere versie van het artikel leek het alsof Guus Vreeburg dit vindt en dat hij dat zegt. Dat is niet juist, en was mijn (de schrijver van het artikel). Hij verwijst naar een citaat. Dat heb ik nu aangepast.
Als je tot de absolute top wilt behoren, zoals WdKA vroeger deed, moet je constant veranderen.
@George, dat mag wel zo zijn. Maar als je als directeur van de kunstacademie niet eens waarde hecht aan een quote op de gevel, waar andere studenten juist wel hun artistieke inspiratie vandaan halen, dan vraag ik mij af of de kunstacademie wel geschikt is voor je als directeur. Kwestie van bestuurskunde gestudeerd hebben, maar je niet verdiepen in wat je eigenlijk bestuurt. Bij mij op RMI vaart de instituutsdirecteur op de Eendracht. Kijk, dan weet je waar je over praat!
@Jos van Nierop, bedankt voor de verduidelijking. Mijn kritiek op de opmerking zelf blijft wel ;-). The proof is in de spreekwoordelijke pudding, de uitspraak van de Kooning is ook geschreven en zet nog steeds mensen aan het denken. Esthetiek is dan ook een van de traditionele disciplines van de filosofie.
Denken wordt niet rigide door het op te schrijven (integendeel, dit maakt het juist voor meer interpretaties vatbaar, zie bijv. een filosoof als Derrida over dit onderwerp), en denken blijft niet fluide door het slechts in het hoofd te houden. Denken wordt rigide door je krampachtig aan je denkbeelden vast te houden en nooit je eigen aannames ter discussie te stellen.