Het nieuwe kabinet wil de migratie terugdringen, maar premier Dick Schoof noemt in zijn allereerste debat met de Tweede Kamer geen streefcijfers. De bezuinigingen op onderwijs en onderzoek kwamen zijdelings voorbij.

Het land heeft allerlei zorgen, zei Dick Schoof in het debat over de regeringsverklaring. ‘De grootste van die zorgen is asiel en migratie. Dat is, hoe je het ook wendt of keert, het springende punt. De overtuiging van veel mensen is dat arbeidsmigratie, studiemigratie en asielmigratie jaar op jaar opgeteld een te grote druk leggen op ons land.’

De woningnood onder studenten komt volgens Schoof mede door migratie. Je zult maar als student ‘met geen mogelijkheid aan een kamer kunnen komen’, zei hij. Ook Geert Wilders (PVV) legde een verband tussen het woningtekort en migratie.

Giftige politiek

Onder meer Stephan van Baarle (Denk) ging ertegenin: ‘Het gaat om falend beleid, om een overheid die jarenlang onvoldoende heeft geïnvesteerd om de sociale woningbouw op peil te houden. Dat u mensen met een andere afkomst daarvan de schuld geeft, is giftige politiek’, zei hij tegen Wilders.

Jimmy Dijk (SP) hekelde de valse tegenstellingen in de politiek. ‘Er zijn geen tegengestelde belangen tussen mensen die geen sociale huurwoning kunnen vinden, jongeren en studenten die een kamer zoeken en starters die een woning willen kopen. Onze woningbouw is zo ver vercommercialiseerd dat op dit moment werkelijk niemand meer een betaalbare woning kan vinden. Daardoor kunnen beleggers en huisjesmelkers hun zakken vullen.’

Toch wil ook de SP de migratie beperken. Dijk: ‘Het aantal kennis- en studiemigranten legt een veel te hoge druk op onze steden en drijft de prijs van de woningen op. Daarom moet het flink beperkt worden.’

Instroomtargets

‘Vergeet bij migratie niet dat het niet enkel gaat om asielmigratie’, onderstreepte Pieter Omtzigt (NSC). ‘Sterker nog, de arbeidsmigratie is een veel grotere stroom met veel grotere gevolgen. Ook de studiemigratie, met 40 procent van de eerstejaarsstudenten die uit het buitenland komt, is niet te onderschatten.’ Dat percentage gaat overigens alleen over de universiteiten, en niet over de hogescholen en mbo-instellingen.

Joost Eerdmans (JA21) vroeg de nieuwe premier naar ‘instroomtargets’. ‘Wij kiezen voor het terugdringen van de migratie, maar we verbinden ons niet aan targets’, antwoordde Schoof. Dat zou te ingewikkeld zijn.

Hoe weten we dan of het beleid genoeg effect heeft, hield Eerdmans vol. Volgens Schoof gaat het goed met het migratiebeleid als we ‘de juiste en minder studenten binnenhalen’ en ook als we ‘de juiste kennismigranten het land binnenhalen, waaraan de economie behoefte heeft’. Hij wil ook minder asielzoekers.

Remigratie

Thierry Baudet ging verder en wil remigratie van ‘mensen van soms de tweede of derde generatie allochtonen in Nederland, die al dan niet twee paspoorten hebben’ Hij zou ze met vijftig- of honderdduizend euro naar het land willen sturen waar ze volgens hem vandaan komen.

Die mensen zijn hier geworteld en voelen zich Nederlander, antwoordde Schoof. Het staat iedereen vrij te emigreren, maar hij ging er niet op aansturen. ‘Nogmaals, ik ben premier van alle Nederlanders.’ Baudet zou er later een motie over indienen, die bij de stemmingen alleen steun kreeg van de SGP.

Bezuinigingen

Het ging hier en daar in het debat ook over de bezuinigingen op kennis en onderwijs. Rob Jetten (D66) prees het vorige kabinet, waar zijn partij deel van uitmaakte. ‘Zo hebben universiteiten en hogescholen de afgelopen jaren honderden onderzoekers vaste contracten kunnen geven dankzij die enorme investeringen in het onderwijs. Daardoor is er nu meer zekerheid voor die mensen. Ze kunnen meer onderzoek doen en beter onderwijs geven.’

Het nieuwe kabinet maakt daar een einde aan, meent hij. Dit zou ook gevolgen hebben voor de economie. Chipfabrikant ASML wilde volgens Jetten in Nederland uitbreiden en niet in Frankrijk doordat het vorige kabinet bereid was ‘om extra te investeren in het techniekonderwijs en innovatie’, zei Jetten. ‘We zijn een paar maanden verder en dan graait het nieuwe kabinet al dat geld weer weg.’

Dilan Yeşilgöz ontkende de gevolgen. De investeringen rond Eindhoven gaan gewoon door, zei ze, en innovatie hangt niet alleen van de universiteiten af. ‘Die zijn een hele belangrijke bron daarvoor, laat dat duidelijk zijn, maar het gaat er ook over hoe we in ons land alle kennis behouden, zodat ondernemers de ruimte zien om te innoveren.’

Alternatief

Nog los van bezuinigingen, hoe kijken de regeringspartijen eigenlijk tegen de wetenschap en andere instituties aan? Onder meer Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) haalde fel uit. Voor het eerst neemt een partij met extreemrechtse ideeën deel aan de regering, zei hij. ‘Daarin zitten mensen die racistische complottheorieën propageren en journalisten, rechters, wetenschappers en volksvertegenwoordigers aanvallen. Die mensen ontmenselijken moslims en vluchtelingen en maken hen verdacht door over hen te zeggen dat ze parasiteren en dat ze ziektes verspreiden. Dat is een beeld dat in de duisterste jaren van de Europese geschiedenis ook op Joden werd geplakt.’

Timmermans richtte de blik naar buiten. ‘Door de eeuwen heen zijn het de contacten, uitwisselingen, botsingen en versmeltingen met alles wat anders is die ons vernieuwing, innovatie, ontdekkingen, doorbraken, groei, welvaart en welzijn brachten’, zei hij. ‘Dit is altijd gepaard gegaan met uitdagingen, soms hele forse, zoals nu. Maar ‘grenzen dicht’ is daarop nooit het juiste antwoord geweest.’

Wilders stribbelde tegen en vond het onbegrijpelijk dat andere partijen de PVV-bewindslieden racisme aanwreven. Ook premier Dick Schoof ontkende dat er racisten in het kabinet zitten.

Tekst: HOP, Bas Belleman
Foto: Rijksoverheid, Martijn Beekman