Altijd een feestelijk moment, de openbare les van een nieuwe lector. Voor lector Klimaat en Water Ted Veldkamp extra feestelijk, want enkele weken geleden haalde ze 3,3 miljoen euro binnen voor een onderzoek naar ‘dorstige steden’. Want terwijl wateroverlast volop in de belangstelling staat, is toenemende droogte minstens zo gevaarlijk.

‘Als er minder water in de bodem zit, verzakken gebouwen en infrastructuur. De drinkwaterkwaliteit gaat achteruit en het broodnodige groen in steden raakt aangetast. Dat zorgt voor aanzienlijke kostenposten en maatschappelijke schade, soms zelfs erger dan bij wateroverlast. Droogte is echt een sluipmoordenaar’, zei ze daar eerder over.

In het drijvend paviljoen bij de RDM Campus was dan ook veel belangstelling voor haar openbare les. Vanuit het werkveld en de HR, maar natuurlijk ook van familie en vrienden. Vanwege het feestelijke karakter dartelen ook de kinderen van de nieuwe lector vrolijk rond door de bollen.

‘Vandaag zijn we allemaal student’, opent Gijsbert Korevaar, collega-lector bij CoE HR Tech, dat serieuze deel, doelend op het concept ‘openbare les’. Zo’n openbare les is de hogeschoolvariant van de oratie die een nieuwe hoogleraar op een universiteit houdt als markeringspunt van de nieuwe positie.

Les in de vorm van een documentaire

Ted Veldkamp heeft ervoor gekozen haar les in de vorm van een documentaire te gieten die tijdens de openbare les in première gaat. Ze heeft hem met veel plezier gemaakt, vertelt ze in haar inleiding, en ze heeft genoten van alle mensen die ze voor de film gesproken heeft: ‘Je ziet veel verschillende mensen die op heel verschillende manieren, samenwerken aan hetzelfde doel: dat Rotterdam over vijftig jaar ook nog een prettige plek is om te wonen.’ Het stemde haar hoopvol: ‘Omdat we het samen doen denk ik dat we het gaan realiseren.’

Wat ze daarmee bedoelt, wordt duidelijk voor iedereen die de documentaire bekijkt. Ze gaat in de film in gesprek met mensen die op verschillende niveaus en vanuit allerlei specialismes bezig zijn het grote probleem van wateroverlast én watertekort aan te pakken.

Zo zien we Bart van den Hurk, klimatoloog en IPCC lid, die op globale schaal naar het probleem van klimaatverandering kijkt en de Nederlandse watersituatie naast die in bijvoorbeeld Spanje zet. Maar we zien ook Ellen van Bodegom van de stichting ‘Iedereen aan boord’ die vanuit haar ‘Stuurhut’ op het Noordereiland buurtbewoners op de allermeest praktische en laagdrempelige manier meeneemt in verduurzaming en klimaatadaptatie.

We zien de mensen van de Delftse Green Village waarin allerlei klimaataanpassingen worden getest voor huis tuin of schuur, we zien hoe Stadsbeheer Rotterdam met waterbuffers zowel op wateroverlast als -tekort anticipeert, we zien hoe docenten en studenten bij industrieel product ontwerpen met praktische ontwerpen proberen bij te dragen aan stadsecologie.

‘Docent-onderzoekers vormen de cruciale schakel tussen onderwijs en onderzoek, ze zorgen ook dat de ene student het onderzoek weer van een voorganger overneemt.’

Positief en hoopvol verhaal

Het is alles bij elkaar een positief en hoopvol verhaal van mensen die vanuit hun eigen deskundigheid ‘gewoon aan de slag zijn gegaan’. Hun oplossingen passen in de documentaire als puzzelstukjes in elkaar. En, benadrukt Ted Veldkamp in het panelgesprek na afloop, het onderwijs is ook zo’n puzzelstuk: ‘Docent-onderzoekers vormen de cruciale schakel tussen onderwijs en onderzoek, ze zorgen ook dat de ene student het onderzoek weer van een voorganger overneemt. Denk aan EMI op Zuid, Noordereiland, de COP Plastic: constant worden er vragen opgepakt en aangepakt door studenten, en stap voor stap komen we dichterbij oplossingen voor dat hele grote probleem.’ En dat biedt ook nog eens geweldig contextrijk onderwijs.

Als het panelgesprek is afgerond met vragen uit de zaal, komt Sarah Wilton-Wels het podium op voor het formele moment van de installatie. ‘Ik hoor je zeggen “ik draai het lectoraat”, maar volgens mij draag je het lectoraat’, aldus de collegevoorzitter. ‘We zijn dankbaar dat je voor ons kiest, met jouw passie en jouw werk. Het formele moment van de installatie is vandaag, maar je bent al sinds 2023 lector en daarmee ook drager van de verandering van de hogeschool naar een kennisinstelling’, zegt ze.

Tijd ver vooruit

Ze vermeldt erbij dat Veldkamp al in 2007 – cum laude – promoveerde op het onderwerp waterschaarste, ‘je was je tijd vooruit’. Ze overhandigt Veldkamp symbolisch een toepasselijk cadeau, een boom met haar naam.

‘In mijn dankwoord had ik geschreven “het is klaar”, maar eigenlijk begint het pas’, besluit Veldkamp, ‘en belangrijk: dat doe ik niet alleen. Het gaat om samenwerken als een werkwoord. Het is een heel grote opgave, en praktijkgericht onderzoek kan hier een heel grote rol in spelen. Lectoren, docent-onderzoekers en studenten pakken die uitdaging graag op.’

Tekst: Edith van Gameren
Beeld: Guus Schoonewille, docu Ted Veldkamp