Maken studenten van de lerarenopleiding weleens discriminatie mee op hun stage? Student Beau Dirksen onderzocht dat in het afgelopen jaar en kwam tot de conclusie dat er regelmatig vervelende incidenten zijn, en dat studenten het vaak moeilijk vinden die te melden. ‘Soms krijgen ze te horen dat het leerzaam zou zijn, dat het je helpt een dikke huid te krijgen.’

Beau Dirksen – ze werd afgelopen december tweede in de Student van het Jaar-verkiezing – volgde als student van de lerarenopleiding Nederlands het vak Student Voice. ‘De naam zegt het al: wij als studenten hebben ook een stem. We hebben veel gesproken over maatschappelijke thema’s en hoe de hogeschool die kan aanpakken.’

De studenten sloten het af met een eindopdracht. ‘Die opdracht had een vrije vorm; je mocht zelf gaan kijken wat je zou willen verbeteren, en hoe je dat zou kunnen doen. Ik had allerlei onderwerpen in mijn hoofd, langstuderen bijvoorbeeld. Maar ik hoorde ook veel over stagediscriminatie. Daar moet iets mee gebeuren, dacht ik. Ik heb het voorgesteld aan mijn docent Suzanne Fagel en gezegd dat ik het niet alleen bij de talen wilde doen maar op het hele instituut.’

Veelzeggende verhalen

Ze kreeg akkoord van haar docent, en ook van de directeur van het instituut om een enquête over stagediscriminatie te verspreiden onder alle studenten van IvL, het instituut voor de lerarenopleidingen. ‘Ik heb over verschillende onderwerpen vragen gesteld. Beginnend bij sense of belonging, en vervolgens over zaken als seksisme, racisme. Ik stelde de vraag of ze discriminatie op hun stage hadden meegemaakt, en daarbij konden studenten ook invullen wat ze dan hadden meegemaakt.’

De vragenlijst werd door zeventig studenten ingevuld. Met een aantal sprak Beau nog verder over het onderwerp. Dat verwerkte ze in een verslag. ‘Ik ben bewust op zoek gegaan naar de verhalen. Als van zeventig studenten er zeven discriminatie hebben meegemaakt op grond van seksuele oriëntatie bijvoorbeeld, lijkt dat misschien niet zo veel, maar de verhalen zijn veelzeggend. Iemand zei: “Ik ga niet meer in het voortgezet onderwijs werken door wat ik in mijn stage heb meegemaakt, ik werk alleen nog met volwassenen”.’

Er gaan dingen mis op het gebied van genderdiscriminatie, lhbtiq+discriminatie of cultureel-religieuze discriminatie, blijkt uit de enquête. Ruim 21 procent van de invullers van de vragenlijst heeft racisme op het werkplekleren (de benaming van de stageplaats bij IvL. red.) ervaren. De respondenten geven ook voorbeelden van situaties: ‘De docent gaf bij het kennismaken aan dat mijn naam te moeilijk was en vroeg of ik niets anders had’, schrijft een student.

‘De docent gaf bij het kennismaken aan dat mijn naam te moeilijk was en vroeg of ik niets anders had’

Ongeveer 10 procent van de respondenten had vervelende ervaringen op grond van religie. ‘Een medestudent vond mij geen Nederlander en was bang dat ik leerlingen ging bekeren. Onze schoolopleider was er vaak bij, maar er werd nooit iets van gezegd’, antwoordde een van de studenten. Een andere moslim-student mocht in de pauze niet bidden in de school. ‘Ik snap het argument van “we zijn een openbare school”, zegt Beau, ‘maar als ik bijvoorbeeld in de pauze mijn handen even zou willen vouwen voor het eten, hoor je niemand. Dat klopt gewoon niet.’

Ongepaste aanraking

Ze vertelt dat ze ook de nodige verhalen hoorde over seksisme, of beter gezegd ‘gendergerelateerde vooroordelen’: ‘”Volgens een docent moet ik snel iemand vinden omdat ik anders kinderloos en alleen zou achterblijven”, kreeg een stagiair te horen. Hoe kom je er überhaupt bij om zoiets te zeggen? Ik werd er eigenlijk heel naar van. Ik had niet verwacht dat het zo heftig zou zijn’, zegt Beau. Seksuele intimidatie door werkplekbegeleiders komt ook voor. ‘Mijn wpb (werkplekbegeleider, red.) bleef mij ongepast aanraken, zelfs nadat ik meerdere malen had gezegd dat ik het niet fijn vond’, schreef een van de ondervraagde studenten.

De genoemde situaties en opmerkingen brengen stagiairs altijd in een lastige situatie. Vaak is er een persoon bij betrokken die jou ook beoordeelt. Daarom melden stagiairs het lang niet altijd. Als ze het wel vertellen, schieten ze er soms weinig mee op: ‘Soms krijgen ze te horen dat het leerzaam zou zijn, dat het je helpt een dikke huid te krijgen: “Wat vervelend, verwerk het maar in je portfolio”. Maar dat portfolio moet je begeleider ook nog lezen en tekenen.’ Dat is meteen ook een reden waarom veel studenten incidenten over discriminatie niet melden: ze zijn bang voor een negatieve beoordeling van hun stage, met wellicht studievertraging tot gevolg. Ook hebben studenten niet altijd vertrouwen dat een melding goed zal worden opgepakt.

Stappenplan of meldpunt

Er zijn gelukkig ook verhalen over slc’ers of stagebegeleiders van de HR die wel in actie komen en niet blijven hangen in ‘het verhaal heeft twee kanten.’  Het maakte voor Beau inzichtelijk dat veel docenten, slc’ers en interne begeleiders niet precies weten wát ze dan kunnen en moeten doen wanneer zo’n situatie zich voordoet. ‘Samen met mijn docent Suzanne Fagel en het management kijken we nu hoe we de bewustwording over stagediscriminatie kunnen vergroten en hoe we dit onderwerp beter bespreekbaar kunnen maken. Een stappenplan of meldpunt zou misschien kunnen helpen. Er zou ook in de mentorlessen aandacht aan besteed kunnen worden wat je als student in zo’n geval kunt doen.’

Het is een groot en complex onderwerp, realiseert ze zich. ‘Wij kiezen bijvoorbeeld ook niet zelf onze stageplaats, en soms is dat dan ook geen goede match. Misschien moet daar ook iets in veranderen. Bewustwording is het eerste doel van dit onderzoek’, zegt ze, en daarom gaat ze vaak de boer op om de resultaten van haar onderzoek te delen. ‘Veel mensen denken: dat gebeurt hier niet. Nou mensen: het gebeurt ook hier.’

Tekst: Edith van Gameren
Foto: Darice de Cuba

Volg ons op Instagram