De pieten zijn wit op de WdKA
Gepubliceerd: 24 November 2014 • Leestijd: 3 minuten en 10 seconden • Nieuws Dit artikel is meer dan een jaar oud.Lector Nana Adusei-Poku vindt dat er op de WdKA weinig discussie is over de figuur van zwarte piet. En dus schudde ze de boel op door een performance-artiest uit te nodigen.
‘I’M COMING OUT: I WANT THE DUTCH TO KNOW WE’RE GONNA CHANGE THEIR SHOW.’
Zingend op de melodie van het bekende nummer van Diana Ross danst een zwarte, vrouwelijke Sinterklaas door de gangen van de Willem de Kooning Academie. Twee witte pieten staan haar bij: uitgedost in glitterbroek, gekleurde pruiken, maar zonder schmink. Zonder oorringen. Zonder pruik van kroeshaar. Ze lijken meer op carnavalsgangers dan op de traditionele zwarte piet.
Weinig awareness
Deze performance van kunstenares Gloria Holwerda vindt plaats op initiatief van Nana Adusei-Poku, lector cultural diversity aan de WdKA. Vorig jaar interviewde Profielen de lector over de zwarte piet-controverse. ‘De reacties op dat artikel waren heftig en in mijn lessen over culturele diversiteit viel mij op dat de meeste studenten heel positief zijn over zwarte piet. Ik zag nog weinig ‘awareness’. De discussie die maatschappelijk zo fel wordt gevoerd, leeft niet echt binnen de WdKA. Met deze performance wilde ik het onderwerp ook onder studenten en medewerkers op de agenda zetten.’
Klas na klas vallen Gloria en haar pieten weinig subtiel en met veel kabaal binnen. De pieten dansen en delen pepernoten en kleurplaten uit. Gloria blijft scanderen dat ze de ‘show’ gaat ‘changen’. Ze zingt ook: ‘We want the world to know what we can truly be’. Slechts een keer in de hele performance valt het woord ‘racism’.
Nergens afkeuring
Studenten en docenten kijken verbaasd op als het drietal hun lokaal binnenkomt, maar overal wordt met een lach gereageerd. In sommige groepen wordt geklapt, meegejoeld en met de armen gezwaaid. Nergens wordt afkeuring geuit, alleen toen Gloria zong dat het racisme moest stoppen leek er een kleine chill door het publiek te gaan.
Sharvin, student autonoom, zit net rustig achter zijn MacBook als de zwarte Sint en witte pieten voorbij komen. ‘Best grappig’, vindt hij de performance. ‘Maar wat is precies het statement? Het is natuurlijk leuk dat het grappig is, maar als je het humoristisch verpakt moet je wel uitkijken dat je boodschap niet te vluchtig is.’
Legitiem onderwerp
Hij wil eigenlijk ook niet ingaan op het thema zwarte piet. ‘Daar is al zo veel over gezegd.’
Maar op de vraag of hij het relevant vindt voor een kunstenaar of ontwerper om zich met dit thema bezig te houden, antwoordt hij: ‘Zeker. Als creatief werk je voor de maatschappij. Wij kunnen nieuwe perspectieven bieden op dit onderwerp. Dus wat dat betreft is het goed als er binnen de WdKA over wordt gepraat.’ Maar dan niet op de manier waarop het er “buiten” aan toegaat, zegt Sharvin. ‘Er wordt zo weinig rationeel, zo met de hakken in het zand, zo zwart-wit gediscussieerd. Daarom ben ik voorzichtig om mijn persoonlijke mening te geven. Maar als creatief is het zeker een legitiem onderwerp.’
Dat vindt ook docent Levien Nordeman. ‘De academie is niet zo divers als je kijkt naar de studenten die bij ons studeren. Wij zijn het meest witte instituut van de Hogeschool Rotterdam. Dat bedoel ik niet verwijtend, want er zijn meerdere redenen voor, maar ik vind het wel goed als wij naar dit onderwerp kijken en onderzoeken welke percepties we hebben. Juist onze studenten zouden op een creatieve manier moeten kunnen bijdragen aan deze discussie. Mensen tot nadenken aanzetten.’
Liever niet
Maar daar denkt een aantal studenten van leisure management anders over. Een studente die in de klas zat toen Gloria en haar pieten binnenvielen, vindt het juist niet prettig als de keiharde, polariserende discussie de school wordt binnengehaald. ‘Liever niet.’
Twee andere studenten leisure vinden het voor de ontwerpers wel een relevant onderwerp, maar voor hun eigen opleiding, gericht op evenementen, niet. ‘Bovendien vinden wij het eigenlijk een non issue. Voor kinderen maakt het niet uit welke kleur piet heeft. Sinterklaas is een kinderfeest. Laten we het daarbij houden en eens kijken naar wat er verder aan de hand is in de wereld. Honger, ebola, IS-strijders die mensen onthoofden, en dan gaan wij de strijd met elkaar aan over de kleur van zwarte piet?’ Elders op de afdeling van leisure liggen verscheurde snippers papier: kleurplaten die zojuist door de pieten zijn uitgedeeld.
Na een uur is de rust weergekeerd. Er wordt gewoon weer hard gewerkt in de lokalen van de WdKA. Ergens op de gang komen we een opmerkelijk tafereel tegen. In een houten nisje staan twee Playmobil zwarte pieten. Voor hen staan in gebogen, onderdanige houding twee witte poppetjes. De rollen zijn omgekeerd. Zwart vernedert wit. Navraag bij de lector leert dat de scène geen deel uitmaakt van de performance. Is het een grap of een activistisch statement? We komen het niet te weten.
Tekst: Esmé van der Molen
Fotografie: PlugnMake
Kijk eens wat ik gevonden heb:
“Nana Adusei-Poku is benoemd als nieuwe lector bij Kenniscentrum Creating 010. Zij gaat praktijkgericht onderzoek doen naar ‘culturele diversiteit’ en de impact hiervan op internationale kunst en de creatieve sector. Culturele diversiteit is, in internationale steden als Rotterdam, zichtbaar door de grote verscheidenheid in de bevolking qua etniciteit, geslacht, seksuele oriëntatie, klasse en religie.”
–
Lekker divers en multicultureel bezig hoor, maar niet heus… Gaan we nu ook andere culturele uitingen ter discussie stellen? Nee hè? Dat gaat niet gebeuren. Alleen de Nederlandse cultuur moet natuurlijk weer het veld ruimen. Daar kun je je dan ook zo lekker mee profileren als Hogeschool zijnde. “Kijk eens wat voor goed volk wij zijn, stellen zwarte piet ter discussie!”
–
Erg jammer dat ook de HR meedoet aan het eenzijdig bashen van de Nederlandse cultuur. Ik dacht dat de HR een multiculturele school was, maar dat blijkt in de praktijk toch niet altijd het geval te zijn… Laat ik dan maar in ieder geval hopen dat dit dan een begin is met het afschaffen van ALLE culturele uitingen die niet door iedereen gewaardeerd kunnen worden. Zelf vind ik de hoofddoek een symbool van vrouwenonderdrukking, en halal producten zijn natuurlijk gewoon puur dierenleed. Ik neem aan dat het dan ook mogelijk is dat we dit kunnen aanpassen op de HR? Zwarte piet is net zo racistisch als dat de hoofddoek vrouwen onderdrukt. Kunnen we daar nu ook liedjes over zingen op de HR? Dat ik een willekeurig lokaal binnenval en dan ga zingen we de ‘islam’ gaan ‘changen’? Dat lijkt me eigenlijk wel een leuk idee. *protestlied schrijven gaat*
Beste Vindead,
Volgens mij ging de ludieke actie alleen over Sinterklaas. Wel erg kort door de bocht om het Sinterklaasfeest gelijk te stellen aan de hele Nederlandse cultuur.
Alle andere punten die erbij gesleept worden, hebben er ook niets mee te maken.
Jammer dat je geen naam achter laat.
Beste Ellen,
Het is maar wat je onder ludiek verstaat.
“Klas na klas vallen Gloria en haar pieten weinig subtiel en met veel kabaal binnen. De pieten dansen en delen pepernoten en kleurplaten uit. Gloria blijft scanderen dat ze de ‘show’ gaat ‘changen’. Ze zingt ook: ‘We want the world to know what we can truly be’. Slechts een keer in de hele performance valt het woord ‘racism’.”
Als ik het bovenstaande zou doen maar dan over de hoofddoek, is het dan nog ludiek? Daarom haal ik die andere punten ook aan. Ik kan het hier natuurlijk niet zo 1,2,3 bewijzen, maar ik heb zomaar het gevoel dat men hetzelfde niet zou kunnen maken tegenover andere culturele uitingen. Het sinterklaasfeest staat natuurlijk niet gelijk aan de hele Nederlandse cultuur, net zo min als de hoofddoek gelijk staat aan de islamitische cultuur. Maar beide onderwerpen zijn er wel degelijk een (belangrijk) onderdeel van.
Deze hele discussie is natuurlijk veel breder dan alleen zwarte piet/sinterklaas. Het gaat mij erom dat iedereen in Nederland zijn eigen cultuur kan en mag hebben. Mijn voorouders (hugenoten) zijn juist naar Nederland gekomen omdat ze hier zichzelf konden zijn. In dit land mag je lezen en preken uit boeken waarin de meest verschrikkelijke dingen staan over ongelovigen. Je mag in dit land dieren ritueel slachten. Vrouwen mogen in bedekkende kledij lopen. Pasgeboren jongetjes mogen besneden worden.
Dit zijn in mijn ogen, laat ik het subtiel formuleren, allemaal een beetje rare trekjes van verschillende culturen. En tja, misschien is zwarte piet wel het rare trekje van mijn cultuur. Maar ik hecht, net zoals iedereen dat doet, waarde aan mijn eigen cultuur.
Ik vraag me af waar we eindigen als we actie gaan voeren waarbij we zomaar klassen binnenvallen en culturele uitingen kritisch gaan bezingen… Men moet zich realiseren dat als je op dergelijke wijze eenzijdig één cultuur aanvalt, de sfeer op de HR er niet beter op wordt. Ik kan dergelijke acties gewoon niet anders zien dan onverdraagzaamheid tegen mijn culturele identiteit. Dat vind ik gewoon erg jammer. Juist op een school met zoveel verschillende culturen lijkt het mij zaak om een boodschap van onderlinge verdraagzaamheid uit te dragen i.p.v. klassen binnen te vallen en dit soort ‘ludieke’ acties uit te voeren.
“De discussie die maatschappelijk zo fel wordt gevoerd, leeft niet echt binnen de WdKA.”
En dit is met een reden, dit is namelijk een onderwerp wat geen aandacht verdient in vergelijking met de rest van de problemen die zich elders op de wereld voordoen. Mevrouw Adusei-Poku wilt deze zinloze discussie binnen de muren van Hogeschool Rotterdam voeren.
Hoewel ze maar één keer over racisme begon tijdens haar ‘ludieke’ actie, geeft dit enigszins wel weer hoe zij erover denkt. Mevrouw is blijkbaar van mening dat het hele zwarte pieten gebeuren racistisch is, en probeert dit door de strot van haar studenten te rammen…
Wellicht is het VMBO een betere doelgroep voor deze ” ludieke ” actie. Wij denken namelijk zelf goed na en kunnen inmiddels relativeren, zowel blank als gekleurd. Laatst probeerde een docente/iemand hier nog stemmen te winnen voor een niet nader te noemen politieke partij. Zelfde soort idee.
Er was geen discussie over zwarte piet op de WdKa, waarom kon dat niet zo blijven dan? Mag er ook nog ergens rust zijn alsjeblieft..