15 maart zijn er weer Tweede Kamerverkiezingen, ga jij stemmen? Die vraag leverde een boel verschrikte blikken op begin januari. De eerste week na de kerstvakantie was de week waarin de politieke partijen hun verkiezingscampagnes lanceerden, maar die informatie had de meeste studenten nog niet bereikt. ‘Stemmen? We hebben toch voor de vakantie al gestemd?’ Ja, op de medezeggenschap binnen de Hogeschool Rotterdam. Dit zijn de landelijke verkiezingen. ‘O, dan moet ik nog even de stemwijzer invullen.’

Na een middag discussiëren over het belang van de democratie, of stemmen nou een burgerrecht of -plicht is en of Sylvana Simons nou wel of niet bij DENK zit, kwamen we met 350 ingevulde vragenlijsten terug op de redactie. Bijna twee derde van de studenten wil de komende verkiezingen gaan stemmen, maar op wie is nog een beetje de vraag.

De helft zweeft nog, maar als studenten het al weten, geven ze aan te stemmen op DENK, PVV en D66. De redenen om op de eerste twee partijen te stemmen zijn duidelijk: ‘Deze partij vertegenwoordigt mijn denkbeelden het best’ en ‘deze partij behartigt mijn belangen het best’ werden het meeste aangekruist door deze stemmers. Tien procent van de stemmers gaf aan strategisch te stemmen omdat men het bijvoorbeeld tijd vond voor een omslag in de Tweede Kamer: ‘Het is tijd voor een reformatie in de Nederlandse politiek, het cliché hoeven we niet meer’. Er werd op DENK gestemd ‘als tegenwicht tegen de PVV’ en een aantal PVV-stemmers gaf aan ‘minder invloed van Brussel’ te willen.

Waarom kies je voor deze partij?

33% Deze partij vertegenwoordigt mijn denkbeelden het best

24% Deze partij vertegenwoordigt mijn belangen het best

14% Deze partij heeft de beste plannen voor de komende jaren

8% De lijsttrekker spreekt me het meest aan

8% Mijn sociale omgeving stemt op deze partij

4% Anders

0% Er staat iemand op de lijst die ik ken

Lovers and Haters

Ook vroegen we studenten welke partij ze het meest (on)sympathiek vonden. In een matrix waarin alle partijen stonden, bleek dat studenten vooral over oude bekenden een duidelijke mening hadden. Nieuwe partijen zoals VNL (VoorNederland met als voorman Jan Roos), Artikel 1 van Sylvana Simons, GeenPeil met lijsttrekker Jan Dijkgraaf en het Forum voor Democratie van Thierry Baudet kregen allemaal een vinkje in het vakje ‘neutraal’. Of een ‘wie?’ in de kantlijn. Dit jaar zijn er 81 partijnamen aangemeld voor de verkiezingen. Zo veel waren het er nog nooit. Op 31 januari hadden 31 partijen kandidatenlijsten aangeleverd. Maar 28 daarvan mogen uiteindelijk meedoen aan de verkiezingen. De rest kon niet voldoen aan de voorwaarden van de Kiesraad.

Over de partijen die de studenten wel kenden, hadden ze duidelijk wel een mening. De PVV is de minst sympathieke partij in de ogen van de studenten, 62 procent van de studenten die de enquête invulde, gaf aan deze partij heel onsympathiek te vinden. Artikel 1, DENK en de SGP hebben ook meer haters dan lovers.

GroenLinks, de Partij voor de Dieren en D66 zijn het meest geliefd, maar krijgen niet de meeste stemmen. Het zou natuurlijk kunnen dat de zwevende kiezers uiteindelijk een van deze partijen kiezen.

De baas van Nederland

We waren ook benieuwd wie volgens de studenten de komende kabinetsperiode minister-president zou moeten worden. Heeft VVD-voorman Mark Rutte het land de afgelopen tijd zo goed geleid dat hij nog even mag blijven of is het tijd voor een nieuwe kapitein op het schip?
Als HR-studenten een nieuwe premier mogen kiezen, kiezen ze weer voor Rutte. De man kan zich op z’n liberale borst kloppen terwijl hij zich achter z’n oren krabt. Hij is populair, maar slechts achttien procent van de HR-studenten vindt de VVD een ‘heel sympathieke’ partij en maar vijf procent wil zijn stem aan de partij geven. Hoe men denkt dat Rutte premier kan worden zonder dat zijn partij meeregeert, is onduidelijk.

Er is duidelijk onvrede over de huidige politiek. Slechts twintig procent van de ondervraagden heeft ronduit vertrouwen in de Nederlandse politiek, een derde heeft geen vertrouwen in de politiek. En juist die mensen hebben waarschijnlijk ‘anders’ aangevinkt op de vraag ‘Wie moet volgens jou premier van Nederland worden?’. Want die optie is op een na het populairst. Er was een optie om zelf in te vullen wie premier moest worden en dat leverde nogal opmerkelijke opties op. Er werd een aantal keer ‘mijn vader’ ingevuld. Omdat de vragenlijst anoniem is, kunnen we niet checken of deze mannen ook maar enigszins geschikt zijn voor de functie. Daarnaast werden Erdoğan, Trump en rapper Donnie genoemd. Ook schreef er iemand met dikke letters op het formulier: ‘Ik heb wel vertrouwen in de Nederlandse politiek, maar niet in de Nederlandse democratie.’ Dat is een uitspraak waar wij nog zeker tot aan de verkiezingen over kunnen filosoferen.

De jongerenstem in cijfers

Over jongeren wordt vaak gezegd dat ze geen interesse hebben in politiek. En dat is ook wat de Profielen-redacteuren veel hoorden toen zij de locaties langsgingen met de enquête over de komende verkiezingen. Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen, op 12 september 2012, stemde 30 procent van de jongeren tussen de 18 en 25 jaar niet. Onder 35- tot 45-jarigen was dat 25 procent. Check: jongeren blijven vaker dan andere volwassenen thuis tijdens verkiezingen.

Ze zijn ook minder geïnteresseerd in politiek. 35 procent van de jongeren geeft aan ‘tamelijk’ of ‘zeer geïnteresseerd’ te zijn in politiek, wat niet eens zo weinig lijkt, maar wel duidelijk minder is dan de politieke interesse van dertigers en veertigers. Onder deze groep zegt bijna de helft geïnteresseerd te zijn in politiek.

De lagere score voor jongeren komt voor een deel door de vrouwen. Van hen is 30 procent geïnteresseerd, tegenover 41 procent van de jonge mannen. Zijn ze politiek actief, dan doen jonge vrouwen vaker mee aan handtekeningenacties, terwijl de mannen eerder over politieke onderwerpen discussiëren.

Jongeren vormen niet voor niks een gewilde doelgroep voor politieke partijen, want de jonkies zijn met veel en staan aan het begin van hun loopbaan als stemmer. Begin 2016 telde Nederland 1,5 miljoen jongeren tussen de 18 en 25 jaar. Naar schatting mogen zo’n 850.000 van deze jongeren straks voor het eerst stemmen.

En dus wringen de politieke partijen zich in allerlei bochten om de jongerenstem te winnen. Mark Rutte is aan het vloggen geslagen en Jesse Klaver van GroenLinks gamet tegen een Wilders-personage.

Maar of het deze lijsttrekkers gaat helpen? Volgens opiniepeiler I&O Research is 27 procent van de kiezers onder de 25 jaar van plan om op de PVV te stemmen en zal Wilders naar verwachting de grote winnaar van de jongerenstem zijn. Things change: In 2012 kreeg de partij van Wilders nog maar 8 procent en was de VVD met 18 procent de grootste partij onder jongeren. Bronnen: CBS (cijfers), I&O Research (peiling)

Tekst: Tosca Sel
Dataverwerking: Darice de Cuba
Infographics: Pascal Tieman