Een auto rijdt 50 kilometer per uur. Welke afstand legt hij in twee seconden af? Zo’n opgave mag geen enkel probleem zijn voor leerlingen die hun mbo-, havo- of vwo-diploma op zak hebben, vindt de expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen.

Maar zo vanzelfsprekend was dat niet voor menige eerstejaars pabo-student. Meer dan de helft van alle aankomende basisschoolleerkrachten bleek bij aanvang van de studie slechter te rekenen dan een goede leerling uit groep acht. In allerijl werd een landelijke rekentoets ingevoerd om het niveau van de afgestudeerden te garanderen, maar aan de voorbereiding op het hoger onderwijs moest volgens velen ook nodig iets gebeuren. Daarvoor werd de expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen opgericht.

Die pleit nu voor verscherpt toezicht, niet alleen in de eindexamens, maar ook op andere momenten van de schoolloopbaan. ‘Scholieren moeten hun taal- en rekenvaardigheden onderhouden en bijspijkeren’, legt voorzitter Heim Meijerink uit. ‘Desnoods gaat dat ten koste van andere schoolvakken. Als ze niet kunnen rekenen en lezen, kunnen ze ook geen biologie of aardrijkskunde doen.’

De commissie pleit ook voor een centrale eindtoets taal en rekenen in het mbo. Tot nog toe krijgen de instellingen voor middelbaar beroepsonderwijs alle vrijheid om zelf hun niveau te bepalen. Dat werkt niet, constateert de commissie.

Al op de lagere school zouden verplichte landelijke toetsen moeten worden ingevoerd. ‘De CITO-toets volstaat niet’, vindt Meijerink, ‘want de zwakste leerlingen maken hem niet eens en bij de keuze voor een schooltype weegt het advies van de leerkracht een stuk zwaarder dan de CITO-score.’

Als de overheid het advies aanneemt, is er de komende vier jaar 64 miljoen euro vereist voor proefprojecten, nascholing van docenten en het ontwikkelen van toetsen. In dat budget is ook een ‘agentschap’ inbegrepen, dat de hele operatie moet coördineren. ‘De bewindslieden zullen schrikken van de financiële consequenties’, voorspelt Meijerink. ‘Maar het kan niet anders.’

Met haar adviezen wil de commissie zorgen dat leerlingen eenvoudiger een opleidingsniveau kunnen stijgen. Nu weerhouden gebrekkige taal- en rekenvaardigheden bijvoorbeeld mbo-scholieren ervan om de stap te wagen naar het hoger onderwijs. Ook hoeft het hoger onderwijs dan geen leerstof erin te stampen waarvan je mag verwachten dat leerlingen die al beheersen.

De taal- en rekenniveaus zijn tot stand gekomen na ruggespraak met docenten op alle schooltypen. Ook heeft de commissie goed gekeken naar de exameneisen en internationale referentiekaders. Veel voorbeeldopgaven zijn ook ontleend aan bestaande toetsen. Voor taal zijn vier niveaus gedefinieerd, die ongeveer samenvallen met de basisschool, het vmbo, de havo en het vwo. Voor rekenen zijn de fundamentele niveaus voor havo en vwo hetzelfde.

HOP, Bas Belleman