Pseudowetenschap is de makkelijkste weg. Men neme een ingewikkelde kwestie, zoeke een behapbaar antwoord en voila, dé pseudowetenschappelijke oplossing voor het probleem is klaar. Veel mensen beroepen zich op hun gezonde boerenverstand en gebruiken hun eigen alledaagse ervaringen − ‘mijn opa van negentig rookt al zijn hele leven en is nooit ziek’ − als bewijslast. Een handjevol ervaringen lijkt overtuigender dan statistieken. Dit is alleen geen wetenschappelijk bewijs, maar heuristiek (de leer van het vinden).

Wetenschap wordt door velen als overbodig ervaren. Als onderzoeken een bepaalde verklaring geven van verschijnsel X, hoor je een overweldigend ‘ja, dat had ik je ook wel kunnen vertellen’. Of er wordt gezegd dat die onderzoekers alleen maar dingen onderzoeken die iedereen al wist. Niet gehinderd door enige kennis hoor je hetzelfde koor ‘ja, dat wist ik allang’ spreken als er precies een tegenovergestelde conclusie ter verklaring van het verschijnsel gegeven wordt. Soms hoor ik zelfs docenten die last hebben van deze hindsight bias en die de wetenschap verguizen. Kritisch nadenken is een vaardigheid die we niet genoeg kunnen promoten. Nog steeds spoken pseudowetenschappelijke theorietjes door onze gangen. Je hoorde vast weleens over de leerpiramide die stelt dat je maar vijf procent onthoudt van wat je hoort, tien procent van wat je leest, en voer je iets uit, dan blijft daar 75 procent van hangen. Dit onderzoek nooit heeft plaatsgevonden. Ook de befaamde leerstijltheorieën zijn niet evidenced based, maar beschrijvingen met het waarheidsgehalte van een horoscoop.

Zowel studenten als docenten moeten daarom het praktijkgerichte onderzoek bij de hogeschool zeer serieus nemen. Dan realiseer je je tenminste dat echte wetenschap niet pretendeert de ultieme oplossing te geven, maar slechts updates geeft van de bevindingen van wetenschappers. Dat een theorie niet de waarheid is en modellen slechts pogen de werkelijkheid te beschrijven. Eventueel met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid.

Anne-Marit Dannijs