In Nederland valt gemiddeld 690 tot 900 millimeter regen per jaar. In Jakarta is dat 1.800 tot 2.000 millimeter. Het komt voor dat er in de moessonperiode bijna 400 millimeter in vier uur valt. Dat gebeurt minstens een keer per jaar. De miljoenenstad gaat dan op zijn gat. Inwoners vluchten de daken op of moeten het water dat tot borsthoogte komt doorwaden.

Jakarta zinkt bovendien met gemiddeld 7,5 centimeter per jaar door onttrekking van het grondwater. Op sommige locaties in de stad is dit zelfs 18 centimeter per jaar. Hierdoor kunnen de rivieren het water niet langer op een natuurlijke manier naar de zee lozen en wordt de stad bij hevige regen steeds opnieuw geplaagd door overstromingen. Semarang, een stad aan de noordkust van het eiland Java, is eveneens een zinkende stad. Als het vloed is, staat een deel van de stad onder water, inclusief de woningen in de armste wijken.

Ook andere delen van Azië voeren de strijd met het water die Nederlanders maar al te bekend is. Docent Rick Heikoop van de opleiding watermanagement houdt zich al sinds zijn studietijd bezig met overstromingen en is betrokken bij kennisuitwisseling met Indonesië.

Urgent
‘De waterproblematiek in Azië is heel urgent’, vertelt Heikoop. ‘Nederland is nog steeds leidend in technologische kennis, maar ook in het nadenken over de bestuurlijke en managementkant van waterbeheer. Je kunt nog zulke slimme technische oplossingen verzinnen, maar als je geen draagvlak hebt onder de bevolking of de financiering is onduidelijk geregeld, dan is het de vraag of dit soort projecten kan slagen. Een groot waterbassin voor de opslag van overtollig water moet bijvoorbeeld wel onderhouden worden. Anders zet je voor veel geld een tijdelijke oplossing neer.

‘In Nederland is waterbeheer gescheiden van de politiek. Burgers betalen waterschapsbelasting en weten zeker dat dit in hun waterschap wordt besteed aan een deskundig waterbeheer. In Indonesië zijn ze nu ook bezig met het opzetten van waterschappen, maar juridisch is het waterbeheer ondergebracht in de portefeuille van het lokale bestuur. Watermanagement wordt betaald uit algemene middelen, en als het geld op is, wordt er niet of te laat geïnvesteerd. Bij het polderproject in Semarang moet dit doorbroken worden door het opzetten van een waterschap, een gekozen bestuur en waterschapsbelastingen.’

Natte campus
Juist aan dit soort bestuurlijke oplossingen levert docent Heikoop met zijn opleiding een bijdrage, al worden de studenten ook civieltechnisch geschoold. ‘We werken samen met de universiteit Unissula in Semarang. Een deel van de campus stroomt regelmatig onder, dus lokale studenten en professoren civiele techniek zijn niet alleen experts maar ook ervaringsdeskundigen.

Het Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard adviseert de stad over de aanleg van een polder om de waterproblematiek het hoofd te bieden. Binnen dat project werken studenten watermanagement van de HR samen met studenten van Unissula. Ook hebben we onlangs samen het Delta Centre of Climate Change opgericht zodat we makkelijker kennis kunnen delen en studenten kunnen plaatsen of ontvangen. Het is mijn ambitie om dergelijke Delta Centres te openen op de Filipijnen, in Vietnam en New York.’

Heikoop is verder betrokken bij een project van de gemeente Rotterdam en het Hoogheemraadschap Delfland waarbij 24 ambtenaren uit Jakarta stage lopen in Nederland. ‘Zij zijn hier om te leren over watermanagement. Een keer per week zie ik de ambtenaren voor een coachingsgesprek. Jakarta is bezig met de aanleg van een soort muur in de zee, de Great Garuda genoemd. Het is een miljardenproject dat de stad droge voeten moet geven. Ik vind het leuk om met de ambtenaren te werken en het levert mij contacten op voor bijvoorbeeld stageadressen. Voor studenten vind ik dat heel belangrijk. Er is veel werk in het buitenland. Ik kan ze alleen maar aanmoedigen om die kans met beide handen aan te pakken en bij te dragen aan een beter leven voor inwoners in deltagebieden.’

Tekst: Esmé van der Molen

Bronnen: Deltares, waterfronts.nl, klimaatinfo.nl, Actueel Hoogtebestand Nederland