Langstuderen? Geen probleem
Gepubliceerd: 17 June 2015 • Leestijd: 3 minuten en 4 seconden • Nieuws Dit artikel is meer dan een jaar oud.INGEZONDEN BRIEF
Gun studenten de tijd om zich te ontwikkelen en focus niet op rendement, betoogt docent Maartje Fokkema. Want wat draagt een hoog rendement bij aan de vorming van studenten?
Op verzoek van de examencommissie nemen mijn collega en ik een tweedejaars student een extra mondeling tentamen af. Monetaire theorie. Als de student zakt, kan zij in september niet op stage. We vragen naar het beleid van de Europese Centrale Bank. ‘Dat is gericht op inflatiebestrijding,’ zo lepelt de student op wat in het boek staat. ‘En is de inflatie op dit moment een probleem?’ vragen wij. ‘Is die hoog?’ We zien de student aarzelen. ‘Ik geloof het wel. Ja, de inflatie is best hoog.’ ‘En de rente?’ proberen wij. ‘Is die hoog of laag, vergeleken met bijvoorbeeld tien jaar geleden?’ ‘Die is ook hoog.’ Wij kijken elkaar aan. Deze student volgt een financiële opleiding. Zij zakt, eigenlijk niet eens ten gevolge van bovenstaande antwoorden, maar vanwege een zwak begrip van de theorie. Zij heeft – blijkt later – weinig lessen gevolgd. Weer een langstudeerder erbij.
Binnen het hbo heeft het begrip ‘studierendement’ een heel specifieke betekenis gekregen: het wordt gedefinieerd als het tempo waarin de student studiepunten vergaart. Uitvallers en langstudeerders kosten de school en de maatschappij veel geld, is de gedachte. Een student moet zo snel mogelijk klaargestoomd worden om bij te kunnen dragen aan de hoogte van het bruto binnenlands product. Doordat de beleidsmakers ‘studierendement’ reduceren tot doorstroomcijfers, komt het oorspronkelijke doel, een optimale ontwikkeling van studenten, onder druk te staan.
Ook onze organisatie ziet langstuderen als een groot probleem. Maar waarom? Wie op zoek gaat naar de oorzaken van langstuderen, vindt een onderzoeksrapport van de LSVb (pdf). Het komt uit 2011, toen er een langstudeerdersboete ingevoerd dreigde te worden. Uit dat rapport blijkt dat bijna een kwart van de langstudeerders de achterstand heeft opgelopen door ziekte van zichzelf of iemand in de naaste omgeving. De tijd die studenten nodig hebben om geld te verdienen speelt ook een grote rol. Dit zijn typische fenomenen van de moderne samenleving die verwacht dat mensen zich inzetten als mantelzorger en die studenten hun eigen studie laat betalen. Is het erg als studenten daardoor langer over hun studie doen? Moeten wij ze die ruimte niet gunnen?
Daar komt nog bij dat veel van onze studenten als eerste van hun familie een hbo-opleiding volgen en thuis niet altijd evenveel begrip ontmoeten. Zij hebben wellicht extra tijd nodig om hun studie tot een goed einde te brengen.
Beleidsmakers benadrukken dat langstuderen de hogescholen veel geld kost. Dat valt erg mee: uit een recente berekening van OCW blijkt dat langstuderen hogescholen bij de meeste opleidingen geld oplevert.
Kortom: alle reden om minder zwaar in te zetten op studierendement en meer op inhoudelijke verbetering van het onderwijs en het (nog) meer ondersteunen van studenten bij het verwerven van hun competenties.
Op dit moment worden binnen de HR maatregelen bedacht die het rendement moeten bevorderen, zoals een hogere bsa-norm en het afschaffen van herkansingen. Maar wat dragen die maatregelen bij aan de vorming van studenten? Worden zij betere beroepsbeoefenaren?
De nieuwe programma’s lijken de student te willen opjagen: pas op, over drie weken is er weer een toets en als je die punten niet haalt, kun je niet meer herkansen en krijg je een negatief bindend studieadvies (bsa). Waar blijft het appèl op eigen verantwoordelijkheid dat vanouds hoort bij hoger onderwijs? Verantwoordelijkheid nemen voor zijn eigen leerproces, dat moet een student leren. Soms met vallen en opstaan. Wie het uiteindelijk niet leert, is ongeschikt voor een functie op hbo-niveau – helaas.
Hoeveel tijd heeft een student nog om zich echt te verdiepen in de aangeboden problematiek, om stof te laten bezinken? Vier weken monetaire theorie: als de punten binnen zijn, kunnen we dat weer achter ons laten.
Het lijkt niet de beste manier om te komen tot ‘een persoonlijke en professionele ontplooiing van het individu (de student) in de volle breedte, ten dienste van zichzelf en van de samenleving’, door minister Bussemaker kortgeleden in een brief aan de Tweede Kamer aangeduid met het woord ‘Bildung’. ‘Het gaat hierbij’ – schrijft de minister – ‘om het ontwikkelen van karakter, persoonlijkheid, een kritische geest en zelfredzaamheid.’ Op welke manier draagt een hoger rendement daaraan bij?
Maartje Fokkema is docent algemene economie aan het Instituut voor Financieel Management. Ze is lid van de instituutsmedezeggenschapsraad van IFM en van de centrale medezeggenschapsraad van de Hogeschool Rotterdam.
De redactie van Profielen is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de ingezonden stukken. De strekking van een ingezonden stuk hoeft ook niet overeen te komen met de mening van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden brieven in te korten of te weigeren.
Heel sterk stuk. Ik zelf ben als student tijdens de 5 jaar na mijn middelbareschool ook twee maal ziek geworden. Eerste maal ziekte van pfeiffer tijdens het eerste blok van mijn toenmalige opleiding. Ik heb dat jaar 39 van 40 benodigde punten behaald, dus BSA. Tweede maal heb ik een maand in het ziekenhuis gelegen vlak voor het beginnen met mijn scriptie. Ik heb met mijn huidige hbo geen enkel moment vertraging opgelopen doordat ik een benodigde toets niet had gehaald, toch ben ik dadelijk wel een ‘langstudeerder’.
Oud klasgenoten om me heen gaan dadelijk ook als langstudeder geclasificeerd worden. 3 zijn in het buitenland gaan studeren, 1 heeft 2 maal de Dakar gereden en 1 zit bij een bedrijf reeds in een leidingevende functie en heeft zijn studie gewoon op een lager pitje gezet. Of je langstudeert of niet zou niet leidend moeten zijn. Het niveau en de (levens)ervaring van een student moet dit zijn.
Ik heb sterk mijn twijfels of de studenten die wel de opleiding in 4 jaar voltooien maar niet deel hebben genomen aan complexe projecten of blootgesteld zijn aan de uitdagingen van het leven over 5 jaar hetzelfde niveau hebben als de langstudeerders die de uitdaging en tegenslag niet uit de weg zijn gegaan.
Goed geschreven stuk en ik ben het er ook helemaal mee eens. Gedurende mijn jaren op de Hogeschool is er zeer weinig begeleiding geweest voor mij als individu. Je moet je vakken maar halen en af en toe een keer een SLC gesprek. Maar je wordt niet geleerd hoe je nou echt succesvol kan zijn binnen je eigen ontwikkeling. Er zijn veel mogelijkheden en als het waar is dat langstudeerders helemaal geen extra geld kosten (wat ik al een tijd geloof) dan moet persoonlijke ontwikkeling toch wel iets hoger staan. De afgelopen jaren heb ik veel studenten gesproken die na vier jaar eigenlijk nog steeds niet weten welke kant ze op willen. Bij een brede opleiding als Bedrijfseconomie zal hier toch meer aandacht aan besteed moeten worden. Tijdens het vierde jaar moet je ineens een specialisatie kiezen, maar die keuze wordt over het algemeen gemaakt op dezelfde manier als dat merendeel bij Bedrijfseconomie kwam, de “ik-moet-wat-kiezen-en-ik-kan-dat-wel-redelijk-,-dan-maar-bedrijfseconomie”.
Helemaal mee eens. Studievertraging of langstudeerder zijn is in sommige gevallen onvermijdelijk.
Als intensieve mantelzorger heb ik het altijd lastig ervaren studie te combineren met de andere zware belasting. Door weinige begeleiding en begrip heeft dit geresulteerd in de nodige studievertraging en studieschuld (volgend DUO is mantelzorg geen geldige reden voor vertraging).
Dit terwijl ik wel de nodige levenservaring heb en een groot inlevingsvermogen wat een positieve bijdrage levert aan mijn studie.
Het is negatief dat langstudeerder zo ontzettend slechte naam heeft gekregen. In sommige gevallen kan het niet anders. Sommige studenten kiezen voor extra activiteiten of een studie in het buitenland. Of zijn gedwongen door omstandigheden.
Wanneer de bsa-norm wordt verhoogd en herkansingen worden afgeschaft (dat is hopelijk niet serieus), draagt dit bij aan hogere rendementscijfers maar ook aan hoger uitval. Het tot in details volgen van cijfers en regeltjes draagt niet altijd bij tot goede ontwikkeling. Het afkeuren van een scriptie omdat dit een regeltje niet volgt, terwijl er een compleet nieuwe theorie ontwikkeld en bewezen wordt, is te gek voor woorden.
Ik hoop dat de hogeschool blijft kijken naar haar eigenlijk doel, het opleiden en ontwikkelen van studenten.
Binnenkort val ik ook onder de groep ‘langstudeerders’. Lekker makkelijk in een hokje geplaatst! Het irriteert me hoe makkelijk dat gaat..
Ik zou intensiever begeleiding nodig hebben, moeite hebben met studeren, zelf niet genoeg gemotiveerd zijn of doordat ik een man + allochtoon ben meer kans hebben om mijn studie niet af te ronden!
Niets is minder waar: Naast mijn studie heb ik een bedrijf en ben ook nog medezeggenschapper op de hogeschool.
Met mijn bedrijf en functie als medezeggenschapper ontwikkel ik mezelf door de geweldige ervaringen die ik opdoe en heb ik veel plezier!
Is dat nou zo erg? Is dat nou zo erg dat ik geen jaartje of in het uiterste geval 2 jaartjes extra over mijn studie mag/kan doen waar ik overigens zelf nog collegegeld voor betaal?
Als we puur kijken naar de cijfertjes (rendementen) is dat wel HEEL erg. Als we de horizon verbreden en dus verder kijken zie IK het als minder erg..
#StopRendementsdenken
ik ben nieuwsgierig naar de berekening van het door Maartje gestelde, dat langstudeerders bepaalde opleidingen geld oplevert.
@ #5 Ik kan uiteraard enkel speculeren, maar veel langstudeerders hebben een enkel vak open staan en geen lading aan vakken. Vaak zijn deze mensen maar 1 dag in de week op school en de rest van de tijd aan het werk om de studiekosten te kunnen blijven betalen. Als een student bijvoorbeeld net niet genoeg punten heeft om door te stromen naar het vierde jaar, of zijn stage niet heeft gehaald waardoor er nog niet afgestudeerd mag worden, betekend dit niet dat de student de hele week door studie volgt. Als de student slechts 2-4 uur in de week college volgt, kost dit een stuk minder dan wanneer een 1e jaars ruim 20 uur college volgt. Het collegebedrag is echter hetzelfde. Per saldo verdient de Hoge school aan een student die wekelijks maar 4 uur college krijgt, maar wel ruim 1900 euro op moet hoesten.
Dit artikel mag wel weer bovenaan komen. Goed stuk, eindelijk een onderbouwing. Iets wat ik juist mis bij al die promotiepraatjes over hoe geweldig het bsa is. Stop het rendementsdenken en ga voor kwaliteit. Pikant is ook dat veel mensen in besturen en politiek die voor het bsa zijn, zelf “lekker lang” hebben kunnen studeren. Mijn eerste (universitaire) studie heb ik in 6 jaar en 7 maanden afgerond. Met een BSA had ik na het eerste jaar moeten verdwijnen. Ik had een actief studentenleven, waaronder bestuurswerk en lid geweest van de faculteitsraad.