Werkdruk is een ‘taai onderwerp’ volgens directeur Ostara de Jager van de dienst OeO (onderwijs en ontwikkeling). Na het medewerkersonderzoek van 2014 werd haar gevraagd een taskforce werkdruk aan te stellen, maar het liep anders. De Jager: ‘De taskforce is niet gestart, we hebben een andere route gekozen om met het onderwerp aan de slag te gaan.

‘Er is binnen de hogeschool al veel onderzoek gedaan naar werkdruk. Stuk voor stuk leveren die onderzoeken zinvolle informatie op en toch belanden ze dan weer in een la. Ik verbaas mij daarover, maar meer dan dat: ik wil dat patroon doorbreken. Liever dan vanuit een centrale taskforce te zeggen hoe het moet, wil ik de leidinggevenden en teams ondersteunen om het gesprek met elkaar aan te gaan over werkdruk. Daar ligt de sleutel. Het is een collectieve verantwoordelijkheid van medewerkers, docenten en management.’

In het laatste medewerkersonderzoek (2015) is de score voor werkdruk iets verbeterd. Docenten geven de tijd die beschikbaar is om het werk te doen nu een 5,5. Vorig jaar was dat 0,2 punt lager. Maar nog steeds is het voor het bestuur van de Hogeschool Rotterdam een te lage waardering.

Soms overkomt werkdruk je, maar meestal niet.

Verschillen
Daarbij zijn er zijn grote verschillen tussen de onderwijsinstituten. Zo vindt 100 procent van de medewerkers van het bedrijfsbureau van RMU (haven- en logistiekopleidingen) de werkdruk goed, maar zegt 74 procent van de docenten biologie en medisch laboratoriumonderzoek (EAS) dat de werkdruk ‘hoog’ is en 9 procent van dezelfde opleiding noemt de werkdruk zelfs ‘veel te hoog’.

Juist die diversiteit is reden voor De Jager om te denken dat een centrale taskforce niet de verlossing gaat brengen. ‘Het begint en eindigt bij de instituten en de leidinggevenden. Wat voor de ene opleiding geldt, bijvoorbeeld een docententekort omdat er schaarste is op de arbeidsmarkt, ziet er bij een andere opleiding heel anders uit.’

Cultuur
Het is dus niet one size fits all en er is ook geen quick fix. ‘Juist bij het bestrijden van werkdruk is cultuur een belangrijke, maar niet makkelijk te grijpen factor. Voel je je als medewerker gehoord? Durf je je te laten horen? Mensen zijn vaak bang om te ‘klagen’, maar ik vind het heel normaal om het op je werk over taakbelasting te hebben. Ik doe dat zelf in mijn gesprekken met het college van bestuur (cvb) ook. Dan zeg ik: “Oké Ron, je hebt nu een x-aantal zaken bij mij neergelegd. Welke drie onderwerpen hebben voor jou de hoogste prioriteit?”’

Het afgelopen jaar is een inventarisatie gemaakt van bevindingen uit eerdere onderzoeken bij instituten en diensten. Dat levert een rijk beeld op van wat er binnen de hogeschool al is bedacht aan maatregelen om de werkdruk te verlagen. Laat docenten bijvoorbeeld meerdere jaren hetzelfde vak geven. Organiseer spreekuren voor studenten. Zorg voor vindbare informatie zodat jij als docent niet de eerste vraagbaak bent. Doe langer met een curriculum. ‘Er liggen al veel goede plannen’, aldus De Jager.

Piekbelasting
Een heel listig onderwerp blijkt de piekbelasting. Dit wordt door docenten als grootste oorzaak van werkdruk genoemd. ‘Piekbelasting hoort bij het onderwijs,’ vindt De Jager, ‘maar nog steeds zijn we daar niet willoos aan overgeleverd. Er zijn opleidingen die hun curriculum hebben aangepast en tussentijdse toetsen hebben ingevoerd. Dat hebben ze in eerste instantie gedaan om het studiesucces van studenten te vergroten, maar het levert ook een betere spreiding van de werkdruk op. Zowel bij docenten als studenten.’

Maar het gaat volgens De Jager niet alleen om het ritme van het onderwijs. ‘Ik heb in mijn tijd als directeur bij techniekinstituut EAS meegemaakt dat de werkdruk bij werktuigbouwkunde gierend hoog was. Ik maakte me daar echt zorgen over. Ik kon geen blik met nieuwe docenten opentrekken, want in die tijd was er geen werktuigbouwer te krijgen. Toen hebben we samen gekeken waar we lucht en ruimte konden vinden, en dat bleek onder andere door meer peercoaches in te zetten.’

Onderzoeken naar werkdruk belanden vaak in de la. Ik wil dat doorbreken.

Eerlijke taakverdeling
Soms overkomt werkdruk je, maar meestal niet, vindt de OeO-directeur. ‘De onderwijsplanning is al een jaar van tevoren bekend. Het is zaak om dan te kijken of er een eerlijke taakverdeling is binnen het team en of de doelen wel realistisch zijn in verhouding tot de tijd en middelen. Ik erken volledig dat hier een open werkrelatie voor nodig is. Je moet je veilig voelen. Ook is het zonneklaar dat de faciliteiten er moeten zijn, maar op de Hogeschool Rotterdam pompen we extra geld in docentenformatie. Er is dus ruimte en geld.’

Daarnaast investeert o&o in leiderschap. ‘Ik zal niet voorschrijven hoe instituten en diensten het moeten doen, maar ik kan bijvoorbeeld wel iemand van p&o inzetten om te adviseren wat nodig is om het professionele gesprek over werkdruk op gang te brengen. We zorgen er ook voor dat dit onderwerp meegaat in ons management development programma. En het hoort thuis in de uitvoering van de gesprekscyclus.’

Het cvb heeft ondertussen drie thema’s benoemd waar het met de directeuren extra hard aan wil trekken. Werkdruk is daar één van. De Jager: ‘Dat betekent dat van de directeuren wordt verwacht dat zij voor maart met hun managementteam en instituutsmedezeggenschapsraad een analyse maken van het medewerkersonderzoek, en dus ook van de werkdruk. Die analyses gaan mee naar het breed management beraad dat half maart plaatsvindt. De oproep om het gesprek te gaan voeren is dus zeker niet vrijblijvend.’

Na maart gaat De Jager met de uitkomsten naar de personeelsgeleding van de medezeggenschapsraad (pgmr). ‘Het kan best zijn dat we dan alsnog een werkgroep of taskforce starten, maar dat is pas nadat we er alles aan hebben gedaan om het professionele gesprek binnen de teams te stimuleren.’

Tekst: Esmé van der Molen
Illustratie: Jarek van Dalsen