Met het overgrote deel van de HR-studenten gaat het goed. Voor 75 procent van hen is het glas halfvol: ze hebben geen studievertraging of functiebeperking en rapporteren geen depressieve klachten. Een kwart van de studenten is ‘heel gelukkig’, slechts 1,2 procent is ‘ongelukkig’. Dat is ook niet gek want ze wonen in Nederland. Een dolgelukkig land: alleen Denen, Zwitsers, IJslanders, Noren, Finnen en Canadezen zijn volgens het World Happiness Report van 2016 gelukkiger dan wij. Kortom, het leven lacht de HR-student toe.
Als we studenten vragen waar ze gelukkig van worden, dan krijgen we de volgende antwoorden:

1. Op vakantie gaan 92,6%
2. Contact met vrienden 89,6%
3. Contact met familie 70,4%
4. Eten 69,2%
5. Seks 66,1%
6. Sporten 62,3%
7. Winkelen 62,3%
8. Een dagje niets doen 56,7%
9. Uitgaan/stappen 56,6%
10. Een boek lezen 49,5%

Al die gelukkige mensen kennen ook donkere dagen, de gemiddelde student heeft er zeven per maand. Slechts 11 procent van de studenten die de lijst heeft ingevuld, heeft nooit dagen waarop hij geen zin heeft om ook maar iets te doen. De helft van de studenten is weleens een langere periode neerslachtig. Hoe gelukkig je ook bent, er komt een moment waarop het even niet zo lekker gaat. Als de verkering uit is, als er een naaste of huisdier overlijdt of als dingen gewoon even tegenzitten. Verdriet en stress maken het leven soms lastig, maar meestal gaat het na een paar nachten goed slapen of een paar goede gesprekken met een vriend, ouder of decaan weer beter.

Als het sombere gevoel langer aanhoudt en het dagelijks leven overneemt, kan het dipje zijn uitgegroeid tot een depressie. Volgens het Trimbos-instituut krijgt ongeveer twintig procent van de mensen in zijn leven te maken met een depressie. En dat is echt wat anders dan een dipje: het is een psychische aandoening die voor een langere periode (gemiddeld drie maanden, maar soms jarenlang) alle kleur en lol uit het leven zuigt en dodelijk kan zijn.

Wat het meest opvalt, zijn de aantallen. Niet dat die getallen bijzonder zijn. Ze lopen ongeveer gelijk met de landelijke cijfers, maar als je ze terugbrengt naar klassen is het indrukwekkend. Zeven procent van de studenten vindt zichzelf depressief, dat zijn twee tot drie mensen per klas. Zes procent slikt of slikte antidepressiva. Een kwart van alle studenten heeft ooit overwogen een einde aan zijn leven te maken, een procent heeft het afgelopen jaar daadwerkelijk een poging gedaan.

In iedere klas zitten dus mensen die hebben overwogen een einde aan hun leven te maken, dat nu overwegen of juist hard tegen dat gevoel strijden.

Studievertraging

Het kan geen verrassing zijn dat studenten die geplaagd worden door sombere gevoelens het slechter doen op school. Hoe verder de vertraging oploopt, hoe naargeestiger het allemaal wordt. Studenten die een studievertraging van een halfjaar of meer hebben, rapporteren vaker depressieve klachten. De meeste studenten (69,8 procent) zijn overigens blij met hun studie, 16,6 procent van de studenten heeft minder dan een jaar studievertraging, 13,1 procent meer dan een jaar.

Verslaving

Een derde van de studenten geeft aan verslaafd te zijn. De meeste studenten zijn slechts aan één ding verslaafd, een derde aan twee dingen. Studenten die een verslaving rapporteren, hebben ook meer last van depressieve gevoelens. Gokverslaafden spannen wat dat betreft de kroon: zij hebben het heel zwaar.

Verslaafd aan:

1. Sigaretten/shag 15%
2. Social media/ internet 10% 
3. Eten 7,6%
4. Sporten 5,4%
5. Gamen 4,6%
6. Seks 4,3%
7. Drank 2,7%
8. Drugs 2,6%
9. Gokken 0,8%
10. Medicatie 0,6%

Religieuze studenten vaker depressief

In de vragenlijst zijn we op zoek gegaan naar verklaringen voor het (on)geluk dat de invullers rapporteerden. We hebben studenten gevraagd waar hun moeder is geboren, of hun ouders nog bij elkaar zijn, of ze tevreden zijn met hun woonsituatie, hun gezin en of ze een functiebeperking hebben. Uit al die antwoorden bleek dat religie een van de meest significante voorspellers is van depressie.

Twee derde van de ondervraagde studenten is atheïst of niet gelovig. Samen met christenen zijn dit de gelukkigste mensen. Zij rapporteren de minste depressieve gevoelens, slikken het minst vaak antidepressiva en doen de minste zelfmoordpogingen. Zelfs als we de invloeden van een eventuele ongelukkige jeugd wegpoetsen, zien we dat moslims, boeddhisten, hindoestanen, joden en mensen met een ‘ander geloof’ vaker ongelukkig zijn.

Over de praktiserende joden die aan dit onderzoek hebben meegedaan, moeten we ons zorgen maken. Deze jongens en meisjes hebben momenteel bijzonder weinig lol in het leven.

1. Niet religieus 56,3%
2. Christen 23,3% (van wie 6,7% zichzelf als praktiserend omschrijft)
3. Atheïst 7,7%
4. Moslim 7,3% (van wie 2,3% zichzelf als praktiserend omschrijft)
5. Hindoe 1,5% (van wie 0,3% zichzelf als praktiserend omschrijft)
6. Boeddhist 0,6% (van wie 0,2% zichzelf als praktiserend omschrijft)
7. Jood 0,4%(van wie 0,2% zichzelf als praktiserend omschrijft)
8. Ander geloof 2,8%

Functiebeperkingen en psychische aandoeningen

Een functiebeperking of psychische aandoening kan het studiesucces negatief beïnvloeden. 70,4 procent van de studenten heeft geen functiebeperking. De rest is als volgt verdeeld:

1. Dyslexie/dyscalculie 10,5%
2. Depressie 7,1%
3. ADHD/ADD 5,9%
4. Migraine en/of clusterhoofdpijn 4%
5. Autisme spectrum stoornis 1,5%
6. Motorische beperking 0,8%
7. Visuele/auditieve beperking 0,9%
8. Andere functiebeperking 7,6%
9. Geen functiebeperking 70,4%

Een kwart van deze studenten heeft één beperking of psychische aandoening, vijf procent geeft aan van twee beperkingen last te hebben, één procent van drie en een handjevol vinkte vier of meer beperkingen/aandoeningen aan. Studenten met een functiebeperking rapporteren vaker depressieve gevoelens dan studenten zonder functiebeperking. Er zit wel een verschil tussen de verschillende beperkingen: studenten met ADHD, ADD of een autisme spectrum stoornis hebben meer depressieve gevoelens dan de rest.

1 of 2 depressieve mensen per klas

De meeste HR-studenten zijn gelukkig, zo blijkt uit ons onderzoek, maar wie worstelt met depressieve gevoelens is niet alleen. In iedere klas zitten minstens een of twee mensen die depressief zijn.

Studenten met depressieve klachten kunnen al op verschillende plekken terecht met hun sores, maar ze zijn daar nog lang niet allemaal van op de hoogte.

Slechts 11 procent van de studenten met een beperking maakt gebruik van de voorzieningen die de HR heeft (zoals PowerPlatform, extra tentamentijd, versoepeling aanwezigheidsplicht). Het grootste gedeelte (70 procent) geeft aan geen voorzieningen nodig te hebben. 13,8 procent wist niet dat er voorzieningen zijn of vindt dat de bestaande voorzieningen niet helpen. Deze groep geeft – niet verrassend – vaker aan last te hebben van depressieve gevoelens.

Van de studenten met een beperking of psychische aandoening heeft slechts 2,5 procent zich gemeld bij het PowerPlatform, het HR-platform voor studenten met een functiebeperking. Het zou goed zijn als daar verandering in kwam. Want studenten die niet geholpen worden (of zich niet geholpen voelen) zijn het somberst van iedereen.De geestelijke gezondheid van studenten zou eigenlijk net zo’n belangrijk onderdeel van het studieproces moeten worden als bijvoorbeeld studieloopbaancoaching. Want die depressieve student, dat kan iedereen zijn. Ook jij.

Zit je niet lekker in je vel? Praat met je familie of vrienden, maak gebruik van de voorzieningen van de hogeschool en/of maak een afspraak met je decaan of huisarts. Je bent niet de eerste en zeker niet de laatste met dit soort gevoelens. Er is hulp, als je daarom vraagt.

1. 7,1% vindt zichzelf depressief
2. 4,3% vindt zichzelf ongelukkig
3. 3,1% heeft afgelopen maand zelfmoord overwogen
4. 2,2% slikt antidepressiva

De decaan

Decanen spreken regelmatig studenten die vastlopen tijdens hun studie en daar zitten ook studenten tussen met depressieve klachten. Menno Siljee, voorzitter van de kerngroep Studeren met een Functiebeperking en voormalig decaan: ‘We zien vaak mensen die lusteloos zijn of zo veel stress hebben dat ze weinig perspectief zien. Ze maken kleine dingen heel groot waardoor ze het overzicht verliezen. Door over deze gevoelens te praten, kunnen we vaak gemakkelijk bepalen wat er aan de hand zou kunnen zijn en passende oplossingen zoeken. Zo sturen we studenten soms op de cursus ‘Omgaan met uitstelgedrag’ of ontdekken we dat ze autistisch zijn of ADHD hebben en dan kunnen we daarmee verder. De meeste mensen kunnen we na een goed gesprek, of een paar goede gesprekken, opgelucht wegsturen. Die mensen zijn wel down, maar niet depressief.’

Decanen spreken ook echt depressieve studenten. Siljee: ‘Deze mensen kunnen wij niet helpen, decanen zijn geen hulpverleners of gecertificeerde psychologen maar adviseurs. Studenten met depressieve klachten sturen we door naar een psycholoog die hen kan helpen bij gedragsverandering en eventueel kan doorverwijzen naar een arts of psychiater voor medicatie.’

Zelfmoord

Naast studenten die down of depressief zijn, is er ook een groep die het leven op een bepaald moment niet meer zag zitten. 318 studenten hebben aangegeven ooit een zelfmoordpoging te hebben ondernomen. 55 van hen deden dat het afgelopen jaar, 24 zagen het leven afgelopen maand niet meer zitten. De Willem de Kooning Academie heeft de meeste depressieve studenten met de meeste zelfmoordgedachten.

Hulp binnen Hogeschool Rotterdam:

– PowerPlatform (peercoaching en cursussen voor studenten met een functiebeperking):  powerplatform@hr.nl.

– StuDent, praatgroep voor depressieve studenten: powerplatform@hr.nl.

– Decanaat: Ga naar intranet Hint, zoek op ‘studentendecanaat’. Dan vind je de adressen per locatie.

Hulp buiten Hogeschool Rotterdam

– Huisarts

– www.zelfhulpwijzer.nl (ontwikkeld door psychologen van het Trimbos-instituut)

– www.depressievereniging.nl

– www.113online.nl (zelfmoordpreventie)

Tekst: Tosca Sel
Statistische analyse: Erik van Schooten
Illustratie: Demian Janssen

Dit onderzoek is tot stand gekomen in samenwerking met het kenniscentrum Talentontwikkeling.