Toen we de antwoorden op het onderzoek bekeken, krabden we ons even achter de oren. We waren blij dat de gemiddelde student gelukkig en gezond is. Voor driekwart van de studenten is het glas zelfs halfvol. 7,1 procent van de studenten vindt zichzelf depressief, 2.665 dachten het afgelopen jaar aan zelfmoord en 275 deden afgelopen jaar een zelfmoordpoging.

Niet anders dan elders

Al die studenten die over de dood nadenken of zelfs een einde aan hun leven probeerden te maken, we vonden het schrikbarend veel. Volgens stichting voor suïcidepreventie 113 is het inderdaad veel, maar is het niet meer dan wat in andere onderzoeken is gevonden. Renske Gilissen is senioronderzoeker bij 113. Zij legde onze uitkomsten naast die van een onderzoek dat 113 zelf onder jongeren deed en zag dat de resultaten overeenkwamen.
Gilissen: ‘In ons onderzoek gaven 11 van de 560 jongeren aan dat ze ooit een zelfmoordpoging hebben gedaan. Dit is ongeveer twee procent en dat is ruim twee keer zo veel als op de Hogeschool Rotterdam waar 275 van de 34.000 studenten ongeveer 0,8 procent is. Er is onlangs ook een Amerikaans onderzoek geweest met 28.000 college students. Hier heeft 1,3 procent aangegeven de afgelopen twaalf maanden een zelfmoordpoging te hebben gedaan. Het aantal pogingen op de Hogeschool Rotterdam is niet uitzonderlijk.’

Suïcide en verkeersongelukken

Dat maakt het natuurlijk niet minder erg. Iedereen die geen andere uitweg ziet dan uit het leven stappen is er een te veel. Maar HR-studenten zijn niet meer levensmoe dan andere jongeren. Gilissen: ‘Suïcide is al jaren de meest voorkomende doodsoorzaak onder jongeren. Behalve in het jaar dat de MH17 uit de lucht werd geschoten. Toen kwamen de meeste jongeren aan hun einde door verkeersongevallen. Die twee doodsoorzaken staan altijd bovenaan in de lijstjes, er overlijden maar weinig jongeren aan ziektes.’
Uit onderzoeken blijkt ook dat jongeren meer zelfmoordpogingen doen dan ouderen. Fatale pogingen komen echter niet heel vaak voor onder jongeren. Deskundigen van het Trimbos-instituut en 113 willen geen uitspraken doen over waarom deze groep meer pogingen doet. Gilissen: ‘Het waarom is altijd lastig te achterhalen. Ik wil hier liever niet over speculeren.’

Hoe help je?

Ongeveer 1 op de 100 studenten heeft het afgelopen jaar een zelfmoordpoging gedaan. Het zou dus kunnen zijn dat er in jouw klas, jaar of opleiding iemand is die het leven niet meer ziet zitten. Als je zoiets signaleert, is het niet makkelijk om er wat mee te doen. 113 heeft een app waarin ze hulp biedt aan mensen die met zelfmoordgedachten worstelen en hun omgeving. Haar advies komt in het algemeen neer op: Maak zelfmoord bespreekbaar en verwijs door naar hulpverleners.

Het onderwerp bespreken vinden mensen vaak eng omdat ze bang zijn iets verkeerds te zeggen en de ander de dood in te jagen. Dat is volgens 113 geen gegronde angst, er is nooit aangetoond dat vragen naar zelfmoordgedachten mensen op ideeën brengt. Het is wel aangetoond dat gesprekken over zelfmoord de kans op zelfdoding verkleinen.
Als iemand aangeeft een einde aan zijn leven te willen maken, moet je dit altijd serieus nemen. Een kwart van de mensen die over zelfmoord denkt, doet uiteindelijk een poging. Slechts een heel klein percentage van die pogingen is fataal. Dat betekent niet dat mensen die over zelfmoord praten dit alleen doen om aandacht te trekken. Als iemand dingen zegt als ‘Ik maak er een eind aan’ of ‘Je zult geen last meer van me hebben’, is het tijd voor een serieus gesprek. Stel concrete vragen en luister zonder oordeel.

Vragen die je zou kunnen stellen, zijn:

• Je klinkt wanhopig. Denk je eraan een einde aan je leven te maken?
• Je zegt dat het allemaal niet meer hoeft. Denk je aan zelfmoord?

Als iemand aangeeft inderdaad met het idee van zelfmoord te spelen, vraag dan of hij al in therapie is. Als dat zo is, kun je contact opnemen met de behandelaar. Anders kun je de persoon aanraden contact op te nemen met de huisarts.

Wat je niet moet doen

Als je signaleert dat iemand suïcidale gedachten heeft, is dat niet jouw verantwoordelijkheid. Je kunt hooguit helpen professionele hulp te vinden. Probeer niet met de persoon mee te praten of dingen te zeggen als ‘Kop op, het komt wel weer goed’ of ‘Dat kan je niet maken’. Daar hebben suïcidale mensen helemaal niets aan.

Tekst: Tosca Sel
Illustratie: Demian Janssen