De titel hield me bezig en deed me afvragen waarom vrouwen die schrijven gevaarlijk leven. Was het omdat ze zichzelf konden verliezen tijdens het schrijfproces en daarom continu balanceerden op een dun, gespannen koord? Of omdat ze door middel van schrijven een stem kregen en zo hun diepste gevoelens en verhalen konden delen met de wereld, maar niet geacht werden te spreken?

Na het boek via internet te hebben gezocht, bleek dat er nog één exemplaar beschikbaar was in mijn nieuwe stad Antwerpen. Het was alsof het zo had moeten zijn en dus kocht ik het nog diezelfde dag. Toen ik het in handen kreeg, viel het mij op dat het anders was dan ik in gedachten had. Ik dacht aan een roman, maar het bleek een boek te zijn met portretten van vooraanstaande en karaktervolle schrijfsters van de middeleeuwen tot nu, met een inleiding van Kristien Hemmerechts over schrijvende vrouwen die niet geacht werden te schrijven.

Schrijven was een zonde. Vrouwen dienden voor kinderen en man te zorgen en konden daar geen afleiding bij gebruiken. Daarnaast zouden vrouwen te zwak zijn om te kunnen schrijven. Ze moesten tegen zichzelf in bescherming worden genomen, omdat ze er anders aan onderdoor zouden gaan. Dit was voor veel schrijfsters dan ook reden om in het geniep te schrijven.

Veel schrijfsters gebruikten een mannelijk pseudoniem.

Dat deden ze in de hoeken van de gemeenschappelijke kamer, want eigen schrijfruimte hadden ze niet en als er gevraagd werd waar ze mee bezig waren, deden ze alsof ze boodschappenlijstjes maakten. Ook waren er schrijfsters die een mannelijk pseudoniem gebruikten. Zo was George Eliot eigenlijk Mary Ann Evans (1819-1880). Wanneer ze haar echte naam zou hebben gebruikt, zou haar werk nooit hetzelfde gewicht hebben gehad als George Eliot, veronderstelde ze. Ze wilde met haar teksten serieus genomen worden en ontsnappen aan het stereotype beeld van schrijfsters die slechts luchtige romannetjes produceerden.

Er kwamen steeds meer schrijfsters op voor hun belangen in een wereld die werd gedomineerd door mannen. Zo pleitte Virginia Woolf (1882-1941) voor onafhankelijkheid en een eigen schrijfruimte voor vrouwen, zodat ze in alle rust de teksten konden schrijven die ze wilden schrijven. De schrijfsters bleven ondanks hun beperkingen doorschrijven en velen onder hen werden zelfs financieel onafhankelijk door de opbrengsten die hun teksten leverden.

Niet alleen de titel, maar dus ook het boek zelf raakten mij en deden mij inzien hoeveel vrijheden ik in deze tijd als schrijfster heb. Vrijheden waarvoor al die mooie schrijfsters met de pen hebben gestreden. Schrijfsters die er alles voor over hadden om te kunnen doen wat zij het liefst deden: schrijven.

Vrouwen die schrijven leven gevaarlijk
Stefan Bollmann
Mercatorfonds, 2007