Brenda Lems en Lucienne van der Wilt, informatiespecialisten bij de mediatheek van de HR, geven tips.

1. Weet wat je zoekt

‘We merken dat veel studenten niet helder voor ogen hebben wat de probleemstelling van hun scriptie is. Dat moet eerst duidelijk worden, anders schiet je met zoeken alle kanten op’, tipt Lems.

2. Pas op met Google

Ben je naar iets op zoek, dan is de eerste reflex vaak: Google. Prima startpunt, maar Lems plaatst wel een paar kanttekeningen:
• ‘Realiseer je dat veel zoekresultaten van Google, zeker op de eerste pagina’s, commercieel zijn.’ Uitgevers van wetenschappelijke tijdschriften en de onderzoekers zelf geven steeds vaker artikelen gratis weg, maar de volledige tekst van kwalitatieve, actuele en veelgevraagde artikelen vind je niet via Google.
• Maak daarom gebruik van Google Scholar. Benader Scholar via de site van de mediatheek, want dan vind je ook artikelen uit betaalde databanken waarop de HR is geabonneerd. Ook vind je zo artikelen van lectoren en onderzoekers van de HR.
• In Scholar kun je daarnaast ook zien hoe vaak een artikel is geciteerd. Dat kan een indicatie zijn dat het om een belangrijk onderzoek gaat. Ook Scholar is niet altijd even betrouwbaar. Naast wetenschappelijke artikelen staan er bijvoorbeeld ook nieuwsberichten uit tijdschriften in (die dus niet wetenschappelijk zijn).

3. Zoek op databanken

• WorldCat is een brede zoekmachine voor een heel groot deel van onze databanken. Je kunt Worldcat rechtstreeks benaderen of via de mediatheekpagina.
• Via de site van de mediatheek vind je een veelheid aan databanken van uitgevers waarin je kunt zoeken naar wetenschappelijke artikelen. De mediatheek heeft de databanken voor je ingedeeld op onderwijsinstituut en opleiding.
• Op NARCIS.nl, dé Nederlandse databank voor lopend en afgerond onderzoek, is te vinden wie er nog meer met jouw onderwerp bezig is.
• De HBO-kennisbank.nl is een databank die je toegang geeft tot afstudeerproducten van studenten van hogescholen, maar hier vind je ook de publicaties van lectoren.

4. Gebruik Wikipedia…

• Nee, niet de tekst van een Wikipedia-post, maar de gebruikte bronnen die – als het goed is – in kleine lettertjes onder een artikel staan. Zoek verder in die bronnen. Lems: ‘En kijk daar vooral ook kritisch naar de actualiteit.’
• Andere overzichts- en wetenschappelijke artikelen kun je uiteraard ook gebruiken vanwege hun literatuurlijsten en gebruikte bronnen.
• Hetzelfde geldt voor sites of blogs van vooraanstaande personen uit het bewuste vakgebied.
• En laat je vooral ook adviseren door mensen uit jouw sector, bijvoorbeeld je docent. Vraag naar namen van goeroes en vooraanstaande wetenschappers in je vakgebied en zoek vervolgens zelf verder.

5. Zoek met een goede zoekterm

• Vaak vind je niet wat je zoekt omdat je termen gebruikt die spreektaal zijn of die niet zo vaak worden gebezigd in wetenschappelijke artikelen. Brenda Lems: ‘Zoeken op ‘overgewicht’ of op ‘obesitas’ laat andere resultaten zien. Als je zoekt op ‘obesitas’ vind je wetenschappelijke literatuur. Hetzelfde geldt voor ‘slaaptekort’ en ‘amnesia’ bijvoorbeeld. Met het woord ‘amnesia’ vind je wetenschappelijke artikelen.’
• Realiseer je dat veel wetenschappelijke artikelen Engelstalig zijn. Zoek dus ook met Engelstalige zoekwoorden.

6. Zoek breder

Soms zoeken studenten iets heel specifieks. ‘Coaching in een Rotterdamse psychiatrische instelling’, om een voorbeeld te noemen. Als je dan niets vindt, kun je je zoekopdracht ook verbreden. Maak er in dit geval bijvoorbeeld van: ‘coaching in de gezondheidszorg’ of ‘health coaching’. Lems: ‘Bij het ene onderwerp is dat makkelijker dan bij het andere. Vraag hierbij eventueel hulp aan je docent of aan de informatiespecialist in je mediatheek.’

7. Zoek geavanceerd

Als je in Google of in databanken zoekt, doe dat dan ook eens geavanceerd. Je kunt je zoektocht bijvoorbeeld beperken tot een bepaald bestandstype. Lems, over Google: ‘Dat kan door na je zoekterm ‘filetype:pdf’ in te typen, maar ook door direct geavanceerd te zoeken. Dit kan handig zijn als je naar praktijkvoorbeelden zoekt. Die staan vaak in (pdf-)rapporten op websites van instellingen.’ Ook daar vind je soms weer relevante literatuurverwijzingen.

8. Blijf kritisch

Het is misschien wel de belangrijkste tip: bekijk dat wat je vindt kritisch! Gebruik hiervoor een checklist die je in het stappenplan op de mediatheeksite kunt vinden.

Tekst: Jos van Nierop & Dorine van Namen

Meer info: op de site van de mediatheek of via intranet Hint, onder Voorzieningen en services. Je kunt de mediatheek ook in het Engels gebruiken.

Dit artikel is een update van een artikel dat in januari 2016 verscheen.