‘Mensen, Ismael is geslaagd voor zijn inburgeringscursus’, zegt docent Hilde Valentin kort voordat haar collega Ria Chin-Kon-Sung de les begint. ‘Hij is naar Feyenoord geweest.’ Gelach alom. ‘Ja, in Syrië was ik nog voor Ajax, maar nu ben ik natuurlijk voor Feyenoord’, zegt Ismael. Hij keek wel vreemd op dat sommige supporters boos werden toen hun eigen spelers een fout maakten, maar de stand van 5-2 tegen AZ was zodanig dat het een zeer aangename middag was.

Small talk in het Nederlands, zoals over voetbal, is voor deze groep al geen probleem meer. De cursisten zitten op taalniveau B1. Voor het inburgeringsexamen heb je A2 nodig, dat is het beginnersniveau. De cursisten van vanmiddag zijn ‘gevorderd’. Ze hebben een redelijke woordenschat en kunnen teksten met veelgebruikte woorden begrijpen. Om aan de Hogeschool Rotterdam te studeren heb je B2 nodig, het niveau waar deze groep tot aan de zomer voor oefent.

In tweetallen moeten de cursisten discussiëren over de voors en tegens van tattoos. Als huiswerk hebben ze een tekst gelezen over tatoeages. ‘Ik zou zelf geen tattoo nemen, want dan kun je geen bloed meer doneren aan je familie als het nodig is’, zegt een jongen. ‘Maar wat zou een reden zijn om wél een tatoeage te zetten?’, vraagt docent Chin-Kon-Sung nu aan de hele groep.

‘Het is heel leuk om met deze groep te werken. De cursisten zijn erg gefocust en eager.’

In deze klas blijft het niet ongemakkelijk stil als de docent iets vraagt. Meerdere cursisten wachten op spreektijd, want iedereen wil oefenen: ‘Soms wil je met een tattoo een mening of gevoel doorgeven.’ ‘Of je niet aan de regels houden.’ ‘Of je hebt er problemen mee dat het lichaam is vervormd door de oorlog. Misschien is het dan nuttig om een tatoeage te nemen zodat je er niet meer aan herinnerd wordt.’

Bijdrage leveren

De mensen in deze klas volgen taallessen op de hogeschool terwijl ze geen student zijn. Dat is het gevolg van een toezegging die collegevoorzitter Ron Bormans in september 2015 deed. In dat jaar kwamen ongeveer een miljoen vluchtelingen naar Europa en verdronken ruim 3.600 vluchtelingen in zee. Deze humanitaire crisis bereikte ons dagelijks via de media. Het hoger onderwijs kwam bij elkaar om te bespreken welke bijdrage geleverd kon worden.

Op dat moment studeerden 35 studenten via een beurs van de stichting voor vluchtelingstudenten UAF aan de Hogeschool Rotterdam. Bormans gaf aan dat aantal te willen uitbreiden naar honderd. Maar hij wilde meer doen. ‘Er zijn veel mensen die wel een adequate opleiding hebben, maar ook een taalprobleem’, stelde hij. ‘Dus als wij nu eens honderd mensen in een goed taal- en schakeltraject zien te krijgen. Dat kunnen we aan.’

De uitvoering hiervan kwam te liggen bij de afdeling toelatingsexamens en ondersteunend onderwijs van de dienst Onderwijs en Ontwikkeling (OeO). Het bleek niet eenvoudig om de weg te vinden in dit nieuwe veld. Het was zoeken naar de juiste partners en instanties om cursisten te benaderen. Aanvankelijk werd er gewacht op de opening van het Rotterdamse asielzoekerscentrum in de wijk IJsselmonde. Maar de ingebruikneming daarvan werd meerdere keren uitgesteld, tot de zomer van 2016.

Zomerschool

En zo kon het dat het eerste initiatief voor taallessen, een zomerschool, pas bijna een jaar later plaatsvond. De deelnemers kwamen vooral uit Rotterdam en maar deels uit het azc in IJsselmonde. Ze kwamen drie weken lang vier ochtenden in de week naar de les. Van de 21 aanmelders maakten 16 personen de cursus af. Voor sommige was het te zwaar, andere konden de reiskosten niet opbrengen.

Een paar maanden later, in oktober 2016, startte de eerste echte groep van 14 man. De animo was veel groter, maar niet alle belangstellenden hadden op minstens twee onderdelen het beginnersniveau A2. Dat was een voorwaarde, omdat de cursus klaarstoomde voor B1.

De ambitie uit 2015 kreeg vorm en in 2016 werd er budget vrijgemaakt. In totaal zijn bijna 50 vluchtelingen bereikt door de taalcursussen. In februari ging een deel van de oktobergroep door naar de klas die zich voorbereidt op B2 en tegelijkertijd werd een nieuwe groep gestart die toewerkt naar B1.

Anderhalf jaar na de toezegging van Bormans is de HR dus goed op weg om iets te betekenen voor vluchtelingen in Rotterdam. Valentin: ‘Het is heel leuk om met deze groep te werken. De cursisten zijn erg gefocust en eager. Dat heeft wel als keerzijde dat ze zichzelf geen mislukking toestaan. Ze hebben zo veel tijd verloren; nu moet het lukken.’

Geen uitzondering

Het niveau in deze B2-groep ligt hoog, maar hoe hard er ook door alle cursisten gewerkt wordt, slechts voor een deel van hen zal het de weg bereiden naar een toelatingsexamen voor het hbo. In Nederland kunnen mensen tot dertig jaar studiefinanciering aanvragen bij DUO. Dit geldt ook voor vluchtelingen met een verblijfsgunning, de zogenaamde statushouders.

‘Als ze me naar Amsterdam hadden gestuurd, zou ik wel hebben kunnen studeren.’

Voor hoogopgeleide vluchtelingen boven de dertig is dit een probleem. Vaak is hun diploma niet geldig in Nederland. Om deze reden heeft het UAF met 21 gemeenten een convenant gesloten waarin is vastgelegd dat dertigplussers met behoud van hun uitkering mogen studeren. De studie wordt dan bekostigd met een lening van UAF. Rotterdam, met een college bestaande uit Leefbaar Rotterdam, D66 en CDA, heeft tot twee keer toe geweigerd dit convenant te tekenen. Het wil geen uitzondering maken voor vluchtelingen.

‘Schrijf daar alsjeblieft over’, vraagt een van de cursisten aan ondergetekende redacteur. Een deel van de groep, duidelijk geen achttien meer, valt hem onmiddellijk bij. ‘Het is gewoon niet eerlijk. Ik heb zelf geen enkele invloed gehad op de gemeente waar ik werd gevestigd. Het Centraal Orgaan Asielzoekers bepaalt dat. Als ze me naar Amsterdam hadden gestuurd, zou ik wel hebben kunnen studeren. Nu is dat niet mogelijk voor mij.’

Coördinator Hilde Valentin onderschrijft het probleem. ‘Ik weet het mensen. We zijn ons hiervan bewust en ons bestuur is dat ook. Maar het is niet aan ons. Over een jaar zijn er verkiezingen. Wie weet krijgen we dan een ander stadsbestuur.’

Tekst: Esmé van der Molen
Illustratie: Demian Janssen