Driehonderd studenten van de Hogeschool Rotterdam mochten zich in september niet meer inschrijven omdat zij nog collegegeld van het jaar ervoor moesten betalen. Hun schuld aan de HR bedroeg in 2016 gemiddeld 1.560 euro.

Collegevoorzitter Ron Bormans pleit daarom voor een wetswijziging. Als studenten voor hun collegegeld een lening afsluiten bij DUO, moet het geld rechtstreeks aan de onderwijsinstelling worden overgemaakt. Dat zou betalingsproblemen voorkomen.

Maar speelt deze kwestie ook bij andere onderwijsinstellingen? Of moet de hogeschool de hand in eigen boezem steken en haar beleid herzien?

Bij de Erasmus Universiteit Rotterdam moesten 154 studenten afgelopen september hun studie staken wegens een betalingsachterstand. Het waren er wel minder dan vorig jaar, meldt een woordvoerder. Bij de buren van de Hogeschool Rotterdam was het aantal schuldenaren in twee jaar tijd juist verdubbeld.

Geen regeling

Maar buiten Rotterdam lijkt het probleem minder vaak voor te komen. Neem de Hogeschool van Amsterdam, toch ook een grootstedelijke hbo-instelling. Die heeft afgelopen september slechts twaalf studenten geweigerd vanwege een collegegeldschuld.

Zo’n antwoord krijgen we van de meeste onderwijsinstellingen – voor zover ze antwoord geven, want het blijkt best moeilijk om de gegevens boven water te krijgen. Hogeschool Windesheim heeft een handjevol studenten niet ingeschreven vanwege een betalingsachterstand. Bij Fontys Hogescholen en Stenden is het probleem iets groter: afgelopen jaar werden daar respectievelijk 44 en 67 studenten geweigerd.

Alles bij elkaar loopt het wel op, al verschilt het per instelling. Bij de Rijksuniversiteit Groningen konden honderd studenten zich afgelopen september niet inschrijven wegens een betalingsachterstand. Bij andere universiteiten, zoals in Twente, gaat het om ‘een enkeling’ en de Vrije Universiteit Amsterdam telde er dertig.

Veel instellingen vinden het hoe dan ook een goed idee als de wet veranderd wordt. Iedere student die in zo’n situatie terechtkomt, is er één te veel.

Liever niet

Sommige onderwijsinstellingen willen hun informatie liever niet delen. De Hanzehogeschool Groningen zegt het probleem van Rotterdam te herkennen, maar vindt het precieze aantal wanbetalers ‘niet relevant’.

De vraag is uiteindelijk: hoe gaan de instellingen ermee om? Studenten van de Christelijke Hogeschool Ede die kampen met een schuld zijn op één hand te tellen. Ze krijgen een betalingsregeling aangeboden. ‘Dit is arbeidsintensief, maar hierdoor zijn er weinig studenten die uitgeschreven worden wegens wanbetaling’, aldus een woordvoerder. Bij ‘hoge uitzondering’ kan ook de betalingsdeadline opgeschoven worden naar 30 september. En zo doen meer instellingen het.

Verplicht

Uiteindelijk hebben de onderwijsinstellingen niet veel speling. Ze zijn verplicht het collegegeld te innen, zegt woordvoerder Marjolein Schooleman van de Vereniging Hogescholen. ‘De ene hogeschool gaat daar anders mee om dan de andere en dat mag ook.’

Of de oplossing van de Hogeschool Rotterdam om het bedrag direct vanuit DUO naar de instelling te storten de juiste is, weet ze niet. ‘Je zou misschien wel met individuele studenten kunnen afspreken dat zij hun hogeschool machtigen om de betaling rechtstreeks te ontvangen.’

Het is nu niet mogelijk om het collegegeldkrediet rechtstreeks naar de instelling over te maken. ‘Dit vereist een ingrijpende aanpassing van het systeem van studiefinanciering’, laat het ministerie van Onderwijs weten.

‘Het verbaast me niets – gezien onze populatie studenten – dat we relatief veel studenten met schulden hebben’, reageert Ron Bormans van de Hogeschool Rotterdam. Hij hoort hierover ‘iets te vaak’ verhalen van decanen en docenten. ‘Ik denk bovendien dat de problematiek elders net wat groter is dan die nu lijkt.’

Het baart hem grote zorgen dat zo veel studenten niet kunnen doorstuderen vanwege hun schulden, zegt hij. Zijn hogeschool wil studenten vaker en gerichter doorsturen naar instanties die zich bezighouden met schuldenproblematiek.

Mobieltje

Maar er blijven situaties waarin studenten niet kunnen betalen. ‘Dat maakt het voor ons een principieel vraagstuk, want we moeten ergens een grens trekken. Ook omdat we weten dat de schuldenproblematiek vaak meervoudig is: collegegeld, mobiele telefoon, kopen op krediet… Door streng te zijn, beschermen we onze studenten ook, zodat ze niet schuld op schuld stapelen.’

Intussen hebben SP en CDA schriftelijke vragen gesteld aan demissionair minister Bussemaker. Bormans hoopt dat de politiek uiteindelijk met een wetswijziging komt: ‘Die helpt echt!’

HOP, Irene Schoenmacker en Bas Belleman
Illustratie: Demian Janssen, Profielen