De geïnterviewden blikken bijvoorbeeld terug op de jaren zeventig toen actievoerende studenten zich verzetten tegen landelijk onderwijsbeleid. Het waren de jaren van bezettingen en stakingen. Ook de lerarenopleiding moest eraan geloven. In februari 1979 bezetten zo’n 50 studenten de directiekamer van het onderwijsinstituut dat toen in Delft zat. Ze eisten een gesprek met toenmalig onderwijsminister Pais over zijn voorgenomen bezuinigingen.

Politie maakte einde aan bezetting

Bij bezettingen verkaste de directie tijdelijk naar een café op de Beestenmarkt, vertelt Wim Schop. ‘Als we daar aankwamen, stonk het enorm naar bier.’ De bezettingen hadden niet altijd een even vreedzaam einde. Schop: ‘Aan de derde bezetting is door de politie een einde gemaakt (…). We moesten veel moeite doen om te zorgen dat een stuk of tien studenten geen strafblad zouden krijgen.’

De lerarenopleiding startte in 1973, wat niet betekent dat er ‘pas’ 45 jaar leraren worden opgeleid. Voor die tijd kon je bevoegd leraar in het voortgezet onderwijs worden als je een universitaire opleiding had gedaan of aktes had behaald via particuliere cursussen.

1973 was de start van het experiment in Rotterdam en Den Haag met de zogenoemde Nieuwe lerarenopleidingen (NLO). Met dat experiment kwam de aandacht voor didactiek en pedagogiek; in de genoemde particuliere cursussen kwam je ‘slechts’ aan vakinhoudelijke kennis over bijvoorbeeld geschiedenis, Frans of wiskunde.

Emoties liepen hoog op

De verhouding vakinhoud versus didactiek en pedagogiek stond in de 45 jaar lerarenopleiding herhaaldelijk ter discussie, wordt duidelijk uit de interviews die Mieke Bosch voor haar boek afnam. ‘In het begin was één onderwerp heel heftig: de detachering van de onderwijskundigen bij de vakken’, vertelt oud-directielid Wim Schop over de jaren zeventig. ‘De emoties liepen hoog op. De vakken beschouwden die beroepsvakken als gestolen geld dat veel beter aan de vakinhoud besteed kon worden.’

Het belang van didactiek nam toe, constateren de geïnterviewden. ‘Langzamerhand zijn we gaan beseffen dat we leraren moesten opleiden’, vertelt oud-docent Turks Erol Sanburkan. ‘Maar het is moeilijk om de goede balans te vinden (…). Het wordt misschien weer tijd om iets meer prioriteit aan de vakken te geven.’

Drankgelag

Meerdere geïnterviewden halen herinneringen op aan het drankgelag op de lerarenopleiding, vooral in de jaren zeventig. ‘Vrijdagmiddag waren altijd de whisky-bijeenkomsten van de sectie’, verhaalt Pieter Sleeboom, onder andere docent Engels. ‘Ik dacht steeds: hoe komen die mensen nog thuis, want ik had heel andere opvattingen. Maar ik vond het wel enorm gezellig. Vooral de combinatie van gezelligheid en degelijke inhoud – want ik moest keihard werken – vond ik fantastisch.’

Oud-directeur Koos Roos: ‘In Nederland begint het borreluur meestal pas tegen vijven, maar bij een aantal vakken kwamen de flessen al om halfvier tevoorschijn. Ik moest als leeftijdgenoot waarschuwend rondlopen en zeggen ‘Niet vóór vijf uur!’.’

Roos ervoer dat de school een soort gemeenschap werd ‘waar de docenten de hele dag aanwezig waren en de studenten in en uit konden lopen’. De gemoedelijkheid – of moeten we zeggen de jaren zeventig – liet zich ook in de klas zien.

Oud-student Iris de Ruiter herinnert zich dat ze weleens zat te breien in de klas. Een andere oud-student, Anneke Goudswaard: ‘Bij handvaardigheid rookten wij altijd. Dan stond je werkstuk op een blok en je peuk lag ernaast.’

Groeiende studentenpopulatie

In de jaren tachtig fuseerden verschillende hoger beroepsopleidingen en ontstond de Hogeschool Rotterdam; de lerarenopleiding maakte deel uit van die fusie en verhuisde in eerste instantie naar de locatie Wijnhaven. Naast allerlei organisatorische veranderingen worden de laatste decennia ook gekenmerkt door een veranderende studentenpopulatie en het ongemak dat daar soms mee gepaard gaat. De geïnterviewde docenten benoemen enkele situaties.

Agatha Moerman, oud-docent Frans, vertelt over een klas die voor ‘ongeveer de helft uit Marokkaanse’ en voor de helft uit autochtone studenten bestond. ‘Tot in het laatste jaar was er geen contact tussen beide groepen. De eerstgenoemde groep kwam systematisch te laat naar de lessen. Dat was natuurlijk erg storend, ook voor de andere studenten. We namen maatregelen en bespraken het probleem, maar het hielp allemaal niet.’

Een andere oud-docent Frans, Joke Coudron, wil echter een lans breken voor ‘de meisjes’ met een niet-westerse achtergrond. ‘Zij waren zeer gemotiveerd, maar de jongens gaven veel problemen. Vaak accepteerden ze het niet als je fouten aanstreepte. Zelf was ik daar snel klaar mee.’ De bewuste studenten moesten van Coudron maar met bewijzen komen dat ze gelijk hadden.

‘Alle mogelijke soorten mensen. Dat is geweldig’

‘Het is lastig, maar je moet er mee om leren omgaan’, zegt docent onderwijskunde Karen van der Worp over de veranderende populatie. ‘Ik vind het leuk dat ik me kan herinneren hoe blank ik iedereen vond bij mijn binnenkomst (in 2003, red.). Als je dat vergelijkt met nu zie je alle mogelijke soorten mensen rondlopen. Dat is geweldig. Zeker in een stad als Rotterdam.’

Gevraagd naar de toekomst wenst Van der Worp de lerarenopleiding toe ‘dat we zo af en toe even stilstaan en kunnen besluiten om ook dingen níet te doen’. ‘We zijn allemaal hoogopgeleide mensen, dus waarom zouden we niet zo af en toe even de tijd nemen om na te denken in plaats van alleen maar te doen. Dat zeggen we toch ook tegen onze studenten: geef de leerlingen de tijd om na te denken in plaats van meteen een antwoord te verwachten. Dat geldt ook voor ons.’

Jos van Nierop

Bronnen:
Leraren Zaaien, Mieke Bosch en Daan King
25 jaar Hogeschool Rotterdam, Jan Bruggeman
Artikelen op Delpher.nl en Wikipedia