Lieve Tosca, mag ik (man) verdrietige studenten (vrouw) nog een knuffel geven?
Lieve Tosca,
Als mannelijke docent worstel ik met het #metoo-gedoe. Vroeger sloeg ik zonder erbij na te denken weleens een arm om een huilende studente heen. En als er iets te vieren viel, deelde ik ook weleens een knuffel uit. Tegenwoordig doe ik dat niet meer omdat ik bang ben dat ik per ongeluk grenzen overschrijd. Ik vind dat jammer. Hoe moet ik met dit soort potentiële #metoo-situaties omgaan als docent?
Lfs,
Trooster
Lieve Trooster,
Ik vind dit een lastige vraag en ik vrees dat er geen eenduidig antwoord op is. Er zijn namelijk twee dingen die tegelijk spelen: in normaal contact is het wenselijk om verdrietige mensen te troosten, maar daartegenover staat dat het eigenlijk nooit oke is om mensen zonder toestemming aan te raken. Ook niet als je dat met de beste intenties doet.
Nu kan je voor iedere aanraking consent vragen. De zin: ‘Ik zie dat je verdrietig bent, mag ik je een knuffel geven/mag ik een arm om je heen slaan’, is in deze denk ik heel bruikbaar. Maar als je de drang voelt om iemand te troosten, doe je dat uit betrokkenheid en compassie. Je wil de pijn verzachten. En op dat moment wil je iemand niet belasten met vragen, je wil gewoon helpen op een manier die jij als troostend ervaart.
Vanuit jouw oogpunt doe je iets positiefs, maar is dat ook zo als je vanuit het oogpunt van de student kijkt? Ik kan me voorstellen dat het voor studenten (mannen en vrouwen) onprettig kan zijn om geknuffeld te worden door iemand die hen moet beoordelen. Dan zou je kunnen zeggen dat ze ‘dat dan maar aan moeten geven’, maar dat aangeven wordt al snel ongemakkelijk… En wil je dat iemand die jou een cijfer moet geven zich ongemakkelijk voelt? Waarschijnlijk niet, dat zou namelijk de beoordeling kunnen beinvloeden.
Vanuit de machtsverhouding die er tussen docenten en studenten bestaat, kan het voor jou dus lastig zijn om studenten te troosten. De meest veilige manier om te ontdekken of een student door jou getroost wil worden, is door het te vragen.
Als je denkt dat een student getroost wil worden, maar je er niet naar wil vragen, kan je ook op lichaamstaal letten. Wanneer je iemand knuffelt en hij/zij erbij blijft zitten als een zoutzak, bevriest onder jouw aanraking of actief zijn/haar lijf van je afkeert, zijn dat duidelijke tekenen dat wat je doet verkeerd valt. Stop er direct mee. En realiseer je dat er sprake is van grensoverschrijdend gedrag: je bent over iemands grens gegaan.
En dan nog even over dat ‘#metoo-gedoe’. Het valt me op dat sommige mannen (vaak van een zekere leeftijd) de uitdrukking #metoo gebruiken voor alle situaties waarin vrouwen hun grenzen aangeven, terwijl zij vinden dat hun gedrag normaal is. Ik proef hier vaak een ondertoontje van ‘vrouw, zeur niet zo’. En gedeeltelijk kan ik daar in meegaan, tijdens het flirten wordt er – vooral van mannen – een zekere mate van doelbewust initiatief verwacht. Flirten wordt pas zoenen wanneer een iemand die move maakt. En net als met troosten, is daar niet altijd ruimte voor de ‘Mag ik je…’ vraag.
Toch is het aan degene die de move maakt om de situatie goed in te schatten. Als je een grote man bent en een kleine vrouw probeert te zoenen, weet dan dat je fysieke overmacht hebt en dat het voor sommige vrouwen niet makkelijk is om in deze situatie hun grenzen aan te geven. Hetzelfde geldt voor mensen waarmee je een andersoortige machtsverhouding hebt. Dat zijn lastige situaties waarin je goed naar de andere partij moet luisteren en in sommige gevallen helemaal geen move moet maken.
Als een vrouw (of een man, want die situaties komen net zo goed voor) aangeeft dat je over haar of zijn grens gaat, moet je afstand nemen. En dat betekent stoppen met appen, stoppen met troosten en ook stoppen met zoenen of seksen. Neem je verlies, biedt eventueel excuses aan en move on, dat is de enige manier om #metoo-gedoe te voorkomen.
Liefs,
Tosca
PS: De Hogeschool Rotterdam heeft een gedrags- en integriteitscode waarmee ze een ‘goed, veilig en stimulerend werk- en studieklimaat binnen de organisatie’ probeert te waarborgen. Die kun je ook nog eens nalezen.
Wil je op donderdag (rond lunchtijd) het heetste nieuws van afgelopen week in je mailbox ontvangen? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
Ik kan me best voorstellen dat mannen in zekere zin bang zijn voor het “#metoo-gedoe” om de term maar letterlijk over te nemen.
Aan de ene kant is het goed dat ongewenst gedrag eindelijk wordt aangepakt en bespreekbaar wordt gemaakt. Aan de andere kant, net als bij heel veel dingen, wordt er ook misbruik van gemaakt en is het kleinste schijntje al een #metoo geval; met vaak heel veel gevogen voor de beschuldigde partij.
Bij het willen troosten van een student kan de zakelijke verhouding wegvallen, en neemt de goede intentie het over. Het is misschien niet het meest professionele, mar wel logisch en menselijk dat het gebeurt.
Je kunt over alles gaan piekeren en je afvragen of het wel oke is, maar als de intentie goed is, denk ik dat een goed geplaatste verontschuldiging geaccepteerd zou moeten worden zonder “#metoo-gedoe”
Mooie column, goed onderwerp.
Ik voel met niet toegesproken, noch aangesproken, maar vind het goed dit te bespreken.
Overigens: bij twijfel niet schakelen is mijn devies. Als ik (woordelijk) uitgenodigd word om een knuffel te geven of te ontvangen vind ik het prima. Wanneer daarbij sprake is van een hiërarchische of afhankelijkheidsrelatie is de drempel wat mij betreft moeilijk te overstijgen. Overigens is goed en oprecht luisteren ook een manier om te ‘knuffelen’.
Beste Trooster,
Het feit dat je al bent gestopt met het knuffelen van studenten (als troost of felicitatie) geeft al aan dat je bedenkt dat je over grenzen van mensen heen kunt gaan/gaat als je ze een knuffel geeft. Als je het jammer vindt, kun je (wat Tosca zegt) om toestemming vragen. Ik heb een hekel aan een van mijn docenten, omdat hij te pas en te onpas studenten aanraakt en geregeld een arm om je heen slaat of je knuffelt. Door alleen al te vragen of een student een knuffel kan waarderen geef je de ruimte om hem/haar grenzen aan te laten geven. Als student zou ik daar veel meer respect voor hebben dan het ineens krijgen van een knuffel/aangeraakt worden.
Tot slot: ik zou het aanbod van een knuffel van een docent altijd afslaan; ik vind het niet professioneel gezien de docent/studentverhouding en zou het daarom ook altijd als onprettig ervaren. Ik denk dat dat voor veel studenten geldt. Ik snap je goede bedoelingen, maar misschien toch een idee om knuffels te bewaren voor mensen uit je naaste omgeving?
Gewoon niet doen.
Een (mannelijke (en misschien ook vrouwelijke)) docent hoort een (vrouwelijke of mannelijke) student niet te knuffelen. Er is in allerlei opzichten sprake van een machtsverhouding (fysiek, professioneel gezien, leeftijd, welbevinden). Degene die troost nodig heeft is immers kwetsbaar, en dus minder toerekeningsvatbaar / minder in staat grenzen aan te geven. Bied troost door tissues aanreiken of in woorden; ‘ik leef met je mee’.
De toevoeging ‘nog’ in de titel vind ik interessant. Het feit dat er een wereldwijde metoo campagne gaande is, is dus omdat het nooit was toegestaan, maar het blijkbaar nodig is om hier wereldwijd aandacht aan te besteden. Het is dus niet een gevolg van metoo dat knuffelen nu niet meer is toegestaan in een machtsrelatie. Dit was al zo…De ‘oorzaak – gevolg’ redenering klopt hier dus niet ;).
Het zou mij dan ook niet verbazen als er in het verleden studenten zijn geknuffeld die dit zelf waarschijnlijk heel onprettig hebben gevonden maar hier niets van hebben durven zeggen, vanwege die machtsrelatie student-docent.
Mijn advies is dan ook eenduidiger dan dat van Tosca: geef geen knuffels (of andere fysieke aanrakingen) in docent-student situaties. Hou het professioneel. Bied troost in woorden. Hou je eigen behoeften aan fysiek contact voor je – doe dit met iemand waarmee dit relationeel wel kan.