Lieve Tosca, mijn baas houdt geen rekening met mijn agenda
Lieve Tosca,
Op koopavonden en in het weekend werk ik in een winkeltje. Het is een leuke baan, maar er wringt iets. Mijn baas roostert mij in als ze verwacht dat het druk wordt. Maar als het rustig is, stuurt ze me naar huis omdat ze me dan ‘niet kan betalen’. Bij overwachte drukte belt ze me om bij te springen. Maar vaak kan ik dan niet komen, omdat ik aan het studeren ben. Als ik dat zeg, reageert ze bozig. Ze doet alsof ik geen hart voor de zaak heb, maar zij houdt geen rekening met mijn agenda. Ik wil hier graag blijven werken, hoe lossen we dit op?
Lfs, Weekendkracht
Lieve Weekendkracht,
De manier waarop je bazin jou behandelt is super-egoïstisch. Ze roostert je in, vraagt je tijd vrij te houden en als het rustig is, stuurt ze je naar huis. Jij draagt als werknemer al het ondernemersrisico – jij houdt immers jouw agenda vrij om te kunnen werken én je levert inkomen in, terwijl zij geen enkel risico neemt. Het is niet eerlijk en ik snap goed dat dit wringt.
Omdat je aangeeft dat je graag in de winkel wilt blijven werken, is het volgens mij slim om samen naar een oplossing te zoeken. Ik zou sowieso proberen af te spreken dat ze je niet meer tijdens een dienst naar huis mag sturen zonder dat ze je betaalt. Jij hebt immers rekening gehouden met de uren die je zou werken en ze stuurt jou om redenen die buiten jouw invloedsfeer liggen naar huis.
Het liefst zou ik zien dat je gewoon je uren draait. Misschien kun je je nuttig maken door op te ruimen, de voorraad te tellen of iets dergelijks. Als er echt geen werk is, kunnen jullie misschien overeenkomen dat je naar huis gaat, maar dat ze je slechts de helft van je salaris betaalt. Op die manier delen jullie het risico, haar risico.
Over het bozig reageren als je niet kunt bijspringen, kan ik heel kort zijn: dat is onterecht. Wat jij bij haar in de zaak doet, is een bijbaan. Een baan die je erbij doet, naast je studie. En je studie gaat voor de bijbaan, dat is logisch. Pas als je (mede)eigenaar bent, ben je verantwoordelijk voor het opvullen van de roostergaten. Als weekendkracht hoef je er alleen maar te zijn als je ingeroosterd bent.
Als ze wil dat jij wat meer hart voor de zaak hebt, mag zij eerst wat meer hart voor haar medewerker tonen.
Lfs, Tosca
Op dinsdagavond vragen we onze Instagramvolgers in de stories hoe zij op de Lieve Tosca-vraag van die week zouden reageren. Je ziet hun reacties op deze vraag terug als Instagram-hoogtepunt.
Ik zou gewoon zeggen, neem ontslag. Een baas die blijkbaar jou alleen kan gebruiken als het haar uitkomt verdient niet jouw inzet. Er zijn momenteel banen genoeg om uit te kiezen. Wellicht vind je wel iets leukers!
Uitknijpen van personeel is echt not done en je moet dat ook niet accepteren. Zoek misschien een baan die in lijn is met je studie, waardoor je jezelf ook nog eens kan ontwikkelen in dit gebied!
Je hoort minimaal 3 uur loon per oproep te krijgen, ook al werk je minder. https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/arbeidsovereenkomst-en-cao/vraag-en-antwoord/krijg-ik-als-oproepkracht-ook-loon-als-ik-maar-1-of-2-uur-heb-gewerkt
Er zijn verschillende soorten “psychologische arbeidscontracten” waar jij en je werkgever denk ik op een verschillende manier instaan. Er is een verschil tussen een relationeel en transactioneel contract.
Een “relationeel contract” is gebaseerd op vertrouwen, good will en de lange termijn, je waardeert de relatie die je hebt met je werkgever – en vice versa – en vindt het belangrijk dat deze goed blijft. Je vindt het niet erg om bijvoorbeeld een uurtje over te werken om je werkgever uit de brand te helpen. Je beschouwt je werkgever meer als een vriend dan een baas, en je besteedt regelmatig privé tijd met elkaar, of spreekt met elkaar af buiten de werkuren. In deze relatie gaat het meer om geven dan nemen.
Een “transactioneel contract” gaat veelal puur om de economische waarde uitwisseling. Je staat in deze relatie om er een “gewin” uit te halen, het is een soort “uurtje factuurtje”. De aard van deze relatie is meer gericht op korte termijn. Er is geen intentie een langdurige vriendschap op te bouwen. Onderling contact vindt voornamelijk op de werkvloer plaats, wellicht een biertje op vrijdagmiddag, maar verder dan dat zal het niet gaan. In deze relatie gaat het meer om nemen, dan geven.
Het verschil tussen relationeel en transactioneel is niet zwart-wit. Ze het als een spectrum waar je meer van het één dan het ander bent. Je insteek kan dus met name relationeel zijn, met sommige aspecten van transactioneel, of omgekeerd.
Uit je beschrijving maak ik op dat jij meer “relationeel” gericht bent – je wilt je werkgever niet teleurstellen, en voelt je loyaal. Je werkgever staat daarentegen, naar mijn idee, meer transactioneel in de relatie en doelt op financieel gewin (door minder kosten te maken): geen werk, geen geld!
Je werkgever doet slim een appèl op jouw loyaliteit en zadelt je op met een schuldgevoel. Ik vraag me af of ze zich ook schuldig voelt als ze je naar huis stuurt zonder salaris, omdat er geen werk is.
Je leeft in de veronderstelling dat haar insteek relationeel is, omdat dit ook jouw insteek is. En dat schept wellicht enige verwarring in hoe je de relatie ervaart, want haar gedrag is feitelijk meer transactioneel dan relationeel en die discrepantie veroorzaakt de frictie die je beschrijft. Ik ben zelf ook een paar keer in deze valkuil getrapt en het heeft een aantal jaren geduurd voordat ik voordat ik het onderscheid kon maken tussen de twee soorten relaties en daar mijn plan in te trekken.
Je kunt twee dingen doen… of jezelf veel zakelijker opstellen en een meer transactionele insteek nemen, bijvoorbeeld door aan te geven dat je geen genoegen neemt met naar huis gestuurd worden zonder salaris, je had in dezelfde tijd ook ergens anders kunnen werken. Wanneer je van relatiesoort wisselt, wees er op voorbereid dat je werkgever op je loyaliteit en emoties zal inspelen (ze verwacht dat je nog steeds relationeel bent ingesteld) en dat je wellicht je emoties wat moet onderdrukken. Het zal even duren voordat de nieuwe relatie duidelijk is voor beide partijen. De andere optie is, om op zoek te gaan naar een andere baan waar je meer zekerheid hebt wat betreft inkomsten en om deze redenen het arbeidscontract te beëindigen – dan kun je ondanks alles als “vrienden” uit elkaar gaan.
P.S. Ik zou onder geen enkele voorwaarde het risico met je werkgever delen, en voor de helft van het salaris doorbetaald worden in rustige tijden, zoals Tosca voorstelt. Het risico hoort bij je werkgever (i.e. ondernemer) te liggen, niet bij jou. Door het risico te delen verzwak je je positie en zal de dynamiek die je momenteel als problematisch ervaart versterken.
Hier is ook nog een link die de verschillende soort psychologisch arbeidscontract uitlegt: https://fnvprofessionals.nl/psychologische-arbeidscontract/