Vorig jaar interviewde Profielen de voorzitter van het college van bestuur ook aan het begin van het collegejaar en toen had hij een heel duidelijke boodschap: Hou je aan de maatregelen op onze locaties, dan voorkomen we dat we in een volgende coronagolf weer dicht moeten. Alle inspanningen van de hogeschoolgemeenschap ten spijt, Nederland kreeg afgelopen collegejaar twee coronagolven te verwerken en het fysieke onderwijs had daar stevig onder te lijden.

Wat is er nu anders?

Bormans: ‘Vorig jaar leunden we op de gedachte dat ons gedrag ons – in afwachting van het vaccin – van het virus af zouden helpen. Dus toen lag in het gedrag van de hogeschoolgemeenschap ook de mogelijkheid om onze panden open te kunnen houden. De overheid leek toen ook welwillend om maatwerk te verrichten: als er geen uitbraken op onze locaties zouden zijn, konden we open blijven. En ik vond het dus onze collectieve verantwoordelijkheid om ons aan de basisregels te houden en zo te zorgen dat we open konden blijven, vandaar die oproep. Maar het bleek buiten onze macht te liggen en we hebben afgelopen jaar stevig moeten op- en afschalen qua fysiek onderwijs. Dat wil ik niet meer voor onze studenten. Daarom zeg ik dit jaar, gesteund door de minister: we gaan niet meer dicht’.

Van Engelshoven: onderwijs gaat niet dicht in vierde golf

Hoe doen we dat?

‘Als je niet wil meebewegen met de golfbewegingen van de besmettingen, moet er een slot op de deur. De Nederlandse overheid stuurt op vaccineren als strategie uit deze pandemie. Als te weinig mensen dat doen of als er een nieuwe variant komt die zich aan de immuniteit van het virus onttrekt, moeten we kijken naar andere mogelijkheden om het onderwijs veilig open te houden. En dan is er maar een optie: testen voor toegang. De wettelijke basis is er al. Er is ruimte voor in de tijdelijke wet coronatoegangsbewijzen die in mei werd goedgekeurd door de Eerste Kamer. Er moeten alleen nog een maatschappelijk debat en een kamerdebat komen over de condities waaronder dat gaat gebeuren en dat is tot op heden niet gebeurd.’

Het klinkt alsof het je niet snel genoeg gaat…

‘Je moet dat debat voeren als de noodzaak er nog niet is. Het debat over testen voor toegang hadden we wat mij betreft veel eerder moeten voeren. Als we er nu aan beginnen, zijn we er waarschijnlijk pas diep in het najaar uit en dan moeten we nog beginnen met het inregelen. Logistiek gaat dat een gigantische operatie worden. En nu zit ik als bestuurder in een lastig parket: het is in anderhalf jaar niet zo druk geweest in de panden als dat het nu is en we kunnen alleen maar hopen dat het aantal besmettingen niet oploopt. En ondanks alle maatregelen is die kans er natuurlijk wel. En als dat gebeurt is met alle kennis en vooruitgang die we de afgelopen anderhalf jaar hebben geboekt, het afschalen van het onderwijs onze enige manier van controle houden. Terwijl er ondertussen op andere plekken in de samenleving bijeenkomsten door kunnen gaan met testen voor toegang.

Zijn er geen andere manieren om de verspreiding van het virus onder controle te houden?

‘Natuurlijk wel. We wijzen studenten en medewerkers op de maatregelen die nog gelden, adviseren de hogeschoolgemeenschap zich te laten vaccineren en verzoeken dringend de zelftesten die de overheid beschikbaar stelt te gebruiken. Maar het gebruiken van die testen is niet verplicht en we kunnen de uitkomst van die test niet checken.
En ondertussen studeert er bij ons een groep studenten die nu voor het derde jaar op rij gedeeltelijk online onderwijs ‘geniet’. Ik zou het juist voor hen fijn vinden als we klassikaal onderwijs kunnen blijven geven en niet meer volledig online hoeven.’

Lang niet iedereen vind het oké om voor een schooldag te moeten testen om te bewijzen dat ze gezond zijn. Wat vind je daar van?

‘In artikel 11 van de grondwet ligt de onaantastbaarheid van het lichaam vastgelegd. (Iedereen is de baas over z’n eigen lichaam, de overheid mag niets met je lichaam doen als je dat niet wilt, red.) Een recht waar we niet aan moeten komen, het verleden heeft ons laten zien dat dat belangrijk is. Maar voor mijn gevoel is het recht op onderwijs bijna even grondwettelijk als het recht op de onaantastbaarheid van het lichaam. Er zijn mensen die zich uit principe niet willen laten vaccineren, die principes heb ik te respecteren. Maar we moeten het gesprek aan durven gaan over testen. Principieel is een testverplichting anders dan een vaccinatieverplichting, ook al zijn er mensen die dat onderscheid niet maken. Als we als samenleving accepteren dat mensen zich niet laten vaccineren, hoeven we daarmee niet de terughoudendheid die mensen hebben over testen te accepteren. Zeker als testen voor toegang de enige manier blijkt te zijn waarop we open kunnen blijven en we daarmee het andere ‘grondrecht’ kunnen redden: het recht om naar school te gaan.’

Er zullen mensen zijn die principieel niet willen testen voor toegang om naar school te gaan. Hoe gaan we daarmee om?

‘Op het snijvlak van verplicht testen om open te blijven en het recht op onderwijs wordt het spannend. We hebben gezien dat we een gedeelte van het onderwijs online aan kunnen bieden en we hebben geïnvesteerd in hybride klaslokalen die het mogelijk maken om mensen thuis beter bij de lessen te betrekken. Een mooie vooruitgang, maar we hebben lang niet genoeg van die hybride lokalen om al het onderwijs op deze manier aan te bieden. De coronacrisis zit ons ook hier dwars: er is een enorme vraag naar dit soort lokalen maar door een globaal tekort aan chips, is er een enorme productie-achterstand. Dit soort lokalen kunnen een goede manier zijn om studenten die om wat voor reden niet naar school kunnen onderwijs aan te bieden.’

Tekst: Tosca Sel
Foto: Shutterstock

Volg ons op Instagram