Lieve Tosca, had ik zijn zwartrijden wel moeten faciliteren?
Lieve Tosca,
Op metrostation Delfshaven vroeg een man of hij met mij door het poortje mocht lopen. Hij was z’n ov-kaart vergeten. Ik zei dat het mocht, maar na afloop voelde ik me een beetje vies. Had ik zijn zwartrijden wel moeten faciliteren?
Lfs, Handlanger
Lieve Handlanger,
Dit zijn van die supersnelle beslissingen waar je nog dááágen over na kan denken. Ik herken dit. Laatst reed ik in de supermarkt per ongeluk vrij hard met een boodschappenkarretje tegen iemands schenen. En in plaats van dat ik ‘sorry’ zei, schrok ik van de impact en zei ik ‘oh, waar kom jij nou ineens vandaan’. Alsof het de schuld van de ander was. Dat was not my finest moment en ik denk er nog regelmatig aan.
Was wat jij deed fout? Ik heb het even voor je gecheckt bij de RET en je hebt in ieder geval niets strafbaars gedaan bij het metropoortje. Een woordvoerder laat weten: ‘Wanneer een reiziger door de tourniquetspoortjes meeloopt zonder een geldig vervoersbewijs, dan is deze “zwartrijder” in overtreding en krijgt hij/zij een boete bij controle. De reiziger met een geldig vervoersbewijs is niet verantwoordelijk voor de daden van een zwartrijder.’
Je hebt dus niets strafbaars gedaan, maar voor je gevoel is het misschien moreel fout. Je vindt dat mensen voor een rit moeten betalen en met jouw hulp heeft deze reiziger in ieder geval op de heenweg zijn snor gedrukt. Ik zou me daar verder niet zoveel zorgen over maken. De RET houdt in haar bedrijfsvoering vast rekening met een zwartrijder hier of daar. En voor hen hoef je geen handhaver te spelen, daar hebben ze hun eigen mensen voor.
Ook wil ik je op het hart drukken dat je juist hebt gehandeld. Je hebt in een split second een beslissing genomen en vaak zijn dat de juiste beslissingen. Je reageerde op instinct en besloot dat je op dat moment geen ‘nee’ ging zeggen. Onbewust registreren we veel meer dan ons bewustzijn in een fractie van een seconde kan verwerken. Misschien zag je een strakke blik in z’n ogen, een kloppende ader naast z’n slaap of rook je lichte een alcohollucht om hem heen en dacht je: succes met je reis man, ik ga je geen strobreed in de weg leggen.
In de reacties op Instagram lieten veel studenten weten nooit ‘nee’ te antwoorden op dit soort vragen omdat ze bang zijn lastiggevallen of neergestoken te worden. Ik wist niet dat jullie je zo onveilig voelden in de metro. Misschien moet Profielen daar eens over schrijven. Stuur me vooral een mail als je een nare ervaring wil delen. Dan verzamel ik die mails en dan zullen we eens kijken of we daar wat mee kunnen.
Terug naar jou, handlanger. Neem deze ervaring mee, maar maak hem niet groter dan-ie is. Ik ga proberen hetzelfde te doen met mijn persoonlijke boodschappenkarretjes-gate.
Lfs,
Tosca
Je kan wel “nee” antwoorden (doe ik altijd) maar je kan er weinig aan doen als ze zonder toestemming nog steeds op je hielen achter je aan door het poortje lopen. Dan moet je allicht ook niet willen, hou in gedachten dat het hoogstens een paar euro is waar je jezelf lichamelijk voor in de strijd zou werpen. Onze wetshandhavers geven bij ernstigere gevallen, zoals overvallen waar veel meer geld wordt buitgemaakt, ook altijd het advies om gewoon het geld te geven, je veiligheid en gezondheid weegt er niet tegen op.
Laat het controleren en handhaven aan de RET over, die hebben o.a. BOAs in dienst die training krijgen over hoe met de ergste gevallen om te gaan. Ik zie ook regelmatig mensen zwartrijden door de poortjes open te duwen, dan gaat een irritant alarm af waar ik nog nooit een RET handhaver op heb zien reageren dus als zij zich er niet druk over maken moet je dat als burger ook niet doen. Hou de eer aan jezelf als iemand die zich wel netjes aan de regels houdt en voor je reis betaalt.
Ik zou me er niet te druk over maken dat je “ja” hebt gezegd. Had je nee gezegd, dan was de kans groot dat hij het alsnog wel zou hebben geprobeerd, en als ie niet achter jou was aangelopen, dan wel bij iemand anders. Jij hebt gewoon betaald en had waarschijnlijk je kapje nog op ook, prima toch. Je hebt er verder zelf ook niks aan verloren, je ov-saldo en je onsterfelijke ziel zijn intact. De zwartrijder zal weliswaar eeuwig branden in de diepste kerkers van de hel voor deze zonde, maar dat is zijn eigen keuze en jij hoeft niet met hem mee. Vind ik, tenminste.