Lieve Tosca, kan ik bevriend zijn met iemand wiens denkbeelden ik veracht?
Lieve Tosca,
Sinds een paar maanden heb ik een nieuwe maat. Het is een aardige vent en we kunnen het goed vinden, zolang hij maar niet over politiek begint. Hij vertegenwoordigt een extreemrechts gedachtegoed dat ik zou aanduiden als fascistisch en mensonterend. Ik weet dat de term ‘extreemrechts’ losjes wordt gebruikt door linkse ratten zoals ik, maar deze vriend gelooft in de rassentheorie en denkt dat elke etniciteit een eigen land moet hebben. Hij maakt ook holocaust-grapjes en vindt dat ‘ironisch’ en ‘edgy’. Ik niet. Moet ik afstand van hem nemen of kunnen wij ondanks onze ideologische verschillen vrienden blijven?
Lfs,
Linkserat
Beste Linkserat,
Mooi dat je deze vraag stelt! Ik merkte op Instagram dat deze vraag veel reacties opriep. Twee derde van onze volgers vindt dat je de vriendschap moet beëindigen. Een volger suggereert dat je je vriend mee naar Auschwitz moet nemen om het concentratiekamp-complex daar samen te ervaren. Een ander zegt ‘dit soort denkbeelden mogen niet normaal worden, negeer ze niet’. Alle reacties lees je in de Lieve Tosca-highlight op onze Instagram.
Profielen-eindredacteur/redactie-oudste Edith heeft een heel andere kijk op je vraag, een kijk die ik graag met je wil delen. Komt-ie.
‘Het is een lastige spagaat waar je in zit: een fijne bromance, maar de bro in kwestie heeft een paar opvattingen waar je haren recht van overeind gaan staan. Wat te doen?
Audite et Alteram Partem, zag ik laatst staan boven de ingang van het stadhuis van Gouda: hoor ook de andere partij. De spreuk stamt uit de middeleeuwen toen in het stadhuis recht werd gesproken, maar is ook uitstekend van toepassing op de democratie van vandaag. En op alle intermenselijke relaties, als je het mij vraagt.
Het horen van de andere partij lijkt op het moment meer uitzondering dan regel. Op sociale media schreeuwen we om het hardst en horen we vooral onze eigen woorden echoën. Over en weer zien links en rechts elkaars opvattingen nauwelijks nog als legitiem. Over en weer gebruiken we frames als ‘fascistisch’, ‘wappie’, ‘politiek correct’, ‘deugmensen’. Dat is zoiets als je handen op je oren leggen en heel hard ‘nananananana’ roepen als de ander spreekt. Terwijl de enige manier waarop je je eigen ideeën kan vormen, aanscherpen of bijstellen is: luisteren naar andere ideeën. En om tot elkaar te komen in de maatschappij en er samen wat van te maken geldt dat al helemaal.
Het mooie van jouw situatie is: jij hebt de andere partij in je hart gesloten. En kennelijk wijst hij jou op zijn beurt niet af. Terwijl jouw denkbeelden in zijn ogen waarschijnlijk ook deels verachtelijk zijn. Dat is bijzonder in een tijd waarin mensen liefst in hun eigen bubbel rondhangen.
Als je naar je vriend luistert, zal je meer van hem begrijpen. Mijdt het onderwerp politiek juist niet, maar vraag door. Ieder mens kijkt door een andere bril naar de werkelijkheid, ik ben benieuwd welke kennis en ervaringen zijn bril hebben gekleurd. Waar jij groen ziet, ziet hij misschien wel rood.
Dat betekent niet dat je mee moet gaan in wat hij beweert. Kom met feiten en argumenten en ga de discussie. Misschien kun je hem begrip voor jouw standpunt bijbrengen of bewust maken van zwakke punten in zijn redeneringen. Als hij echt een aanhanger is van de ‘wetenschappelijke’ (ahum) rassentheorie moet dat niet al te ingewikkeld zijn (doe samen een DNA-test, tipt iemand op Insta).
Zo niet: ‘agree to disagree’, zoals een andere volger op Instagram adviseert. En als hij uit de bocht vliegt met in jouw ogen pijnlijk foute grappen, maak duidelijk dat hij een grens overschrijdt. Waarschijnlijk wil hij best rekening met je gevoelens houden. Als ik met christelijke vrienden ben roep ik ook KAK in plaats van JEZUS.
De Tilburgse hoogleraar Reinout Wibier schreef in de Volkskrant: “Het temmen van de natuurlijke neiging om de ander als vijand te zien, is de kurk waarop onze beschaving drijft.” Het lijkt erop dat dit proces zich ook in jou afspeelt. Je ziet je vriend een beetje als vijand. Tem die neiging. Koester de andere partij.’
Lfs,
Edith, de inval-Tosca
Wil je op donderdag (rond lunchtijd) het heetste nieuws van afgelopen week in je mailbox ontvangen? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
Vrienden van wie je verschilt zijn vaak interessantere vrienden dan degenen die alles hetzelfde doen en denken. En vergeet niet, een vriendschap is een persoonlijke relatie, geen politieke. Je kan ideeën verachten, zonder de persoon te verachten die ze mogelijk heeft of uitdraagt, een persoon is meer dan een enkel idee.
Als de vriend in kwestie niet in staat is om rekening te houden met het ongemak wat hij veroorzaakt met ‘edgy’ grappen, zal de vriendschap geen lang leven beschoren zijn. Je merkt vanzelf of je geen zin hebt om nog langer met deze persoon om te gaan, maar ik zou het eerst een kans geven.
Misschien beseft hij niet eens dat ze mensen echt ongemak veroorzaken, omdat hij zijn opmerkingen zelf grappig vindt, en soms komt dat besef ook pas op het moment dat je het echt gehad hebt en aangeeft dat je geen zin hebt om hem te spreken als hij zulke uitlatingen doet. Zat kwartjes vallen pas op het moment dat iemand beseft dat ze iets gaan kwijtraken als ze niets doen.
Zeker aangezien mensen eerder geneigd zijn om andere denkbeelden aan te nemen van mensen die ze mogen, dan van mensen die ze niet mogen, geeft je dit een kans om dergelijke ideeën de wereld uit te helpen. Niemand gaat naar je argumenten luisteren als ze je niet genoeg mogen om naar je te willen luisteren. Dat maakt effectief discussiëren moeilijk, want dat betekent dat je die verachting moet onderdrukken; die hoogleraar slaat de spijker op de kop.
Aww. Tosca vindt iedereen lief, behalve Linkseratten, die komen er vanaf met een “beste …”. 😛
Lieve Linkserat, het is een sterk gepolariseerde maatschappij, maar er lopen nog geen extreemrechtse en extreemlinkse knokploegen door de steden om elkaar dood te slaan, zoals in de jaren 20 en 30. Ik hoop dat dat er ook niet van komt.
Ik ben zelf links, maar heb wel ook altijd rechtse vrienden gehad. Natuurlijk vonden we het heel leuk om elkaar daarover te plagen en eigenlijk was dat vaak zo’n beetje de gehele basis onder de vriendschap. Ook al zit er (voor hem) een kern van waarheid in zijn grappen, blijf het zien als grappen en sta jezelf ook toe om erover mee te lachen. En vooral, zet daar je eigen grappen tegenover en laat die ook lekker ver over de linkerrand van het fatsoen zijn. “Wij” van links hebben historisch gezien tenslotte ook vele verschrikkingen gepleegd waar we nu met veel humor op mogen terugkijken. Dus laat het lekker botsen en schuren, en blijf lachen. Want politiek, dat nemen veruit de meeste mensen véél te serieus.
Imagineer ideologisch zijn. Als ik jou was zou ik met je edgy 4chan summerfag maatje lekker een boekenclub beginnen en politieke filosofie gaan lezen en bespreken. Word je nooit slechter van. En neem het leven niet al te serieus 🙂
@J.2 Iedereen is ideologisch. “Neem het niet zo serieus en luister naar beide kanten”(TM) is ook een ideologische uiting, namelijk die van het alledaagse liberalisme. 😉 Vaak hebben we echter niet door dat onze aanzichten ideologisch gekleurd zijn…