Ga direct naar inhoud
Profielen | Profielen translated
29 maart 2024

Zwart logo Profielen

Onafhankelijk nieuws van de Hogeschool Rotterdam

Dit zijn de vier grootste twistpunten van diversiteit en inclusie in het hoger onderwijs

Gepubliceerd: 8 December 2022 • Leestijd: 8 minuten en 59 seconden • Nieuws

Pogingen om het onderwijs inclusiever te maken stuiten regelmatig op weerstand van zowel voor- als tegenstanders van diversiteitsbeleid. Of het nu gaat om het aanpassen van een westerse bias in het curriculum of om het bordje dat op de wc-deur hangt. In dit artikel de vier grootste twistpunten.

Discussies over diversiteit en inclusie in het hoger onderwijs zijn niet nieuw, al lijken ze in ieder decennium net een andere focus te hebben. Waar het een aantal jaar geleden vooral ging over prestatiegerichte thema’s als meer vrouwen aan de top en het werven van meer internationale studenten, zijn de thema’s nu inhoudelijker en politieker geworden. En dat betekent ook dat veel zaken gevoeliger liggen en mensen eerder op hun tenen zijn getrapt. 

Uit onderzoek van de onafhankelijke media van 21 hogeronderwijsinstellingen blijkt dat antiracisme en genderidentiteit de onderwerpen zijn waarbij de gemoederen het hoogst oplopen. Hoe navigeren onderwijsinstellingen in dit explosieve landschap? 

Twistpunt 1: Dekolonisatie en inclusief lesmateriaal

‘Indoctrinatie’, noemde pedagoog Brian Godor het dekoloniseren van het curriculum in een opiniestuk in Erasmus Magazine, het medium van de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR). Godor zegt dat het leren over de wereld zoals die is, het doel is van onderwijs en onderzoek. Dekolonisatie van het curriculum zou dat doel veranderen naar het ‘scheppen van een nieuwe wereld’. Objectiviteit gaat volgens hem verloren.

Toch besteden alle universiteiten, op de universiteiten in Tilburg en Wageningen na, en de hogescholen in Rotterdam en Amsterdam aandacht aan inclusiever lesmateriaal of curricula dekoloniseren. Er is op de Hogeschool Rotterdam een adviescommissie Inclusief Curriculum die onderzoek doet naar een inclusief curriculum en op basis van rondetafelgesprekken een advies gaat uitbrengen. 

Meerdere diversiteitsmedewerkers bevestigen dat Black Lives Matter een impuls heeft gegeven aan het bewustzijn rondom institutioneel racisme en hoe het koloniaal verleden doorwerkt in onze huidige manier van denken. Dat bewustzijn is ook bij onderwijsinstellingen binnengekomen. Curricula zijn vaak gestoeld op Europese of westerse perspectieven. Met dekoloniseren proberen opleidingen daar iets aan te veranderen en ruimte te maken voor niet-westerse ideeën en perspectieven.

Dat was ook op de Hogeschool Rotterdam zo, waar in de nasleep van pittige discussies over de blog ‘Black lives matter! Oké, en alle andere mensen dan?’ het actieplan ‘coalitie tegen racisme’ werd opgesteld.

Lees er hier meer over, tekst gaat verder onder de link:

Lesmateriaal kritisch door deze lens bekijken ligt gevoelig. In reactie op kritiek laten de diversiteitsmedewerkers die meededen aan het onderzoek desgevraagd weten dat er nooit sprake is van dwang. Ze benadrukken dat de ontwikkeling van lesmateriaal van onderop komt; het aanpassen is iets wat docenten steeds vaker zelf willen. De diversiteitsmedewerkers zien voor zichzelf hoogstens een ondersteunende rol, door bijvoorbeeld een toolkit aan te bieden, waarin docenten kunnen lezen hoe ze kritisch naar hun literatuur kunnen kijken.

‘Ik bespreek hoe we zien dat de klassieken vaak het terrein zijn van de elitaire witte man en ook hoe extreemrechts zich deze literatuur soms toe-eigent.’

Sommige docenten voegen ‘niet-westerse’ perspectieven toe. Gerry Wakker is diversity officer aan de Rijksuniversiteit Groningen en docent klassieke talen en literatuur. Ze kiest ervoor om context te geven bij lesmateriaal dat als eurocentrisch kan worden gezien. ‘Ik bespreek hoe we zien dat de klassieken vaak het terrein zijn van de elitaire witte man en ook hoe extreemrechts zich deze literatuur soms toe-eigent. We bespraken bijvoorbeeld hoe klassieke symbolen werden gebruikt tijdens de recente bestorming van het Capitool.’

Verschillende diversiteitsmedewerkers gebruiken de term ‘dekoloniseren’ niet, maar hebben het over het ‘inclusief maken van het lesmateriaal’. Het gaat in dat geval om het tegengaan van meer vormen van uitsluiting. Aanpassingen kunnen in kleine details zitten, vertelt Constance Sommerey, diversity officer van de Universiteit Maastricht. Ze geeft een voorbeeld: ‘Bij het vak property law is een voorbeeld veranderd van “Tom en Maria kopen een huis” naar “Tom en Tim kopen een huis”.’

Twistpunt 2: Diversiteit is meer dan witte vrouwen aan een baan helpen

Vrouwen waren jarenlang de belangrijkste doelgroep van diversiteitsbeleid op onderwijsinstellingen, maar dat is aan het verschuiven. ‘Witte vrouwen aan een baan helpen’, zo uitte Hahae Son, een studentenraadslid van de UvA, haar ongenoegen over de diversiteitsnota van 2020 in onafhankelijk universiteitsmedium Folia. 

Inmiddels is het gebruikelijk om niet alleen naar vrouw-zijn te kijken, maar om ook rekening te houden met andere assen van verschil, zoals huidskleur of sociaaleconomische klasse, en hoe die elkaar beïnvloeden. Zo zal een witte vrouw met hoogopgeleide ouders tegen andere obstakels aanlopen, dan een vrouw van kleur uit een arbeidersgezin. In wetenschappelijke en activistische kringen heet dit intersectioneel denken. 

‘Verbreding helpt om duidelijk te maken dat ik niet één bepaalde agenda op activistische manier wil doorduwen’

Bij alle onderzochte onderwijsinstellingen ligt intersectionaliteit ten grondslag aan het diversiteitsbeleid, blijkt uit dit onderzoek. ‘Verbreding helpt om duidelijk te maken dat ik niet één bepaalde agenda op activistische manier wil doorduwen’, zegt Chief Diversity Officer van de UvA, Machiel Keestra. Eén van de concrete gevolgen van dit bredere perspectief is dat diversiteitsbeleid meer inzet op een diverser personeelsbestand. Hogescholen in de Randstad worstelen er bijvoorbeeld mee dat hun docentenkorps geen afspiegeling is van hun studentenpopulatie. Dat gaat verder dan alleen de man-vrouwverhouding.

Diversity officer Aliya Çelik zegt dat dit ook een wens is van veel studenten op de Hogeschool van Amsterdam. Ook andere hogescholen binnen de Randstad zitten hiermee, meer nog, lijkt het, dan de universiteiten in dezelfde steden. Studenten van de hogescholen zijn cultureel diverser dan op de universiteit, verklaren diversiteitsmedewerkers van de hogescholen van Rotterdam en Utrecht.

Maar hoe doe je dat, een diverser personeelsbestand creëren? Mensen in managementposities, zijn veelal wit, en eerder geneigd om mensen aan te nemen die op zichzelf lijken, aldus de diversiteitsmedewerkers, en hebben impliciete vooroordelen over mensen die anders zijn dan zijzelf. Alle onderzochte onderwijsinstellingen gaan deze onbewuste vooroordelen inmiddels te lijf met zogeheten unconscious-bias-trainingen om mensen zich hier bewust van te maken. De trainingen zijn vaak niet verplicht. Ook zijn overal handleidingen beschikbaar voor het schrijven van inclusieve vacatureteksten. En diversiteitsmedewerkers pleiten ervoor om te verplichten dat er in vacatures nadrukkelijk wordt vermeld dat de organisatie streeft naar een divers personeelsbestand.

In 2021 presenteerde de Hogeschool Rotterdam het actieplan ‘coalitie tegen racisme’ waarin geconcludeerd werd dat het personeelsbestand meer divers moest worden. In het plan stond toen: ‘Er is meer diversiteit nodig zodat de hogeschool een betere afspiegeling van de stad Rotterdam en de wereld om ons heen wordt en studenten en medewerkers zich beter gerepresenteerd worden.’

In het Plan van Aanpak van de Diversiteit en Inclusie (2022) staat dat diversiteit onderdeel is van het strategisch personeelsbeleid. Het laatste verhaal dat Profielen over dat beleid schreef, is al wat ouder maar laat goed zien waarom het lastig is om het personeelsbestand diverser te maken.

Lees hier meer, het verhaal gaat verder onder de link:

Dat dit niet bij iedereen goed valt, verwoordt Jules van Binsbergen afgelopen september in een opiniestuk NRC. Van Binsbergen is hoogleraar financiële economie op de Universiteit van Pennsylvania en vindt dat dergelijke diversiteitsverklaringen een manier zijn om te testen of sollicitanten aan de ‘juiste’ politieke kant staan. Hij waarschuwt dat hierdoor ook in Nederland academische vrijheid onder druk komt te staan, zoals volgens hem in de Verenigde Staten al het geval is.

Twistpunt 3: Er is meer dan hij en zij

Vrijwel alle administratiesystemen op onderwijsinstellingen zijn ingericht op de tweedeling mannen en vrouwen. Dat past niet meer bij het huidige denken over sekse en gender. De zichtbaarheid en emancipatie van de transgendergemeenschap zit in een stroomversnelling. Ook zijn er steeds meer mensen die zich als non-binair identificeren.

Weerstand tegen de verandering in het denken over genderidentiteit is er ook. Zo maakte Pieter de Vries, theologiedocent aan de Vrije Universiteit, in het AD een vergelijking tussen ‘genderideologie’ en nazi-ideologie. De Vries deed zijn uitspraken in de nasleep van hevig debat over zijn steun aan de Nashville-verklaring, een christelijk document dat onder andere homoseksualiteit en gendertransitie afwijst.

‘Ik krijg veel klachten over hoe gender en aanhef in ict-systemen staan. Daarin is geen ruimte voor non-binaire personen, of er worden verkeerde voornaamwoorden gebruikt.’

Marco Strijks, Liaison Officer Diversity & Inclusion op de Saxion Hogeschool, benadrukt dat de vraag om verandering niet uit het diversity office, maar van studenten komt. ‘Ik krijg veel klachten over hoe gender en aanhef in ict-systemen staan. Daarin is geen ruimte voor non-binaire personen, of er worden verkeerde voornaamwoorden gebruikt. Dat aanpassen stuit op allerlei bureaucratische hindernissen. Het is mijn taak om daarbij te helpen.’

Strijks is niet de enige die vragen over het aanpassen van sekseregistratie krijgt. Het aanpassen van registratiesystemen speelt op bijna alle onderwijsinstellingen. Op de EUR is het recent wel gelukt. Daar kunnen studenten voortaan hun voornaamwoorden aanpassen in onderwijssoftware Canvas.

Een ander probleem waar diversiteitsmedewerkers klachten over krijgen is dat er verkeerde, pre-transitienamen op formulieren of examencertificaten staan. Zo moest Quin Deen, een student aan Saxion Hogeschool, zijn propedeuse ophalen waar zijn oude naam op staat. Zolang een zelfverkozen naam administratief niet aangepast kan worden, zoekt het diversity office een tussenoplossing, zoals een ceremonieel diploma.

De taal verandert sneller dan de systemen. Sommige mensen willen met andere voornaamwoorden benaderd worden dan met het conventionele hij/hem of zij/haar, bijvoorbeeld met hen/hun of die/diens. Onderwijsinstellingen proberen de verandering te institutionaliseren met handleidingen en gidsen voor inclusief taalgebruik. Daar kunnen ze regels voor bijvoorbeeld vacatureteksten mee afdwingen, maar de omgang in bijvoorbeeld colleges is iets waar studenten en docenten zelf een weg in moeten vinden.

Er is een kloof tussen hoe medewerkers en studenten over dit onderwerp denken, ziet Sommerey van de Universiteit Maastricht. ‘Voor de meeste studenten is het normaal, een beleefdheid, om je voornaamwoorden te verkondigen als je iemand ontmoet. Voor veel docenten is het een stap te ver. Ze begrijpen niet waarom het nodig is, of ze weten niet hoe ze erover moeten beginnen.’

Er zijn docenten die studenten liever niet voor het blok zetten in een college. Ze willen juist ook ruimte geven aan studenten die er nog niet helemaal uit zijn en niemand dwingen om zich publiekelijk uit te spreken over hun genderidentiteit. Sommige onderwijsinstellingen stellen zich dan ook terughoudend op. Zo ging de Hogeschool Rotterdam niet in op een voorstel van de medezeggenschapsraad om actief gebruik te maken van genderneutrale voornaamvormen. ‘Het gaat ons nu te ver gaat om maatschappelijk vooruit te lopen’, liet de collegevoorzitter Ron Bormans weten aan Profielen.

Lees hier meer, verhaal gaat verder onder de link:

Twistpunt 4: Iedereen naar dezelfde wc

Alle onderzochte universiteiten en hogescholen hebben inmiddels tenminste één all-gender- of genderneutraal toilet. De toiletten zijn bedoeld voor iedereen, ook voor mensen die zich niet als man of vrouw identificeren.

Maar waar zijn die toiletten eigenlijk? Sinds de zomer van 2022 zijn er zestien all-gendertoileten op de verschillende locaties van de Hogeschool Rotterdam. Collegelid Wijnand van den Brink zei daarover: ‘Wij vinden het in een inclusieve hogeschool belangrijk dat iedereen zich prettig voelt en met respect benaderd wordt. Als genderneutrale toiletten daaraan een bijdrage kunnen leveren, realiseren we dat.’ Op zoek naar een all-gendertoilet? Op deze intranetpagina vind je een lijst van kamernummers. 

Hoeveel van dit soort toiletten er moeten komen, blijft ook een beetje de vraag. Marco Strijks van Saxion Hogeschool vertelt dat hij er vijf jaar over heeft gedaan om in elk gebouw een all-gendertoilet te krijgen. Zo was er een medewerker die begon te steigeren toen het toilet bij zijn kamer in de buurt verbouwd zou worden. Strijks: ‘Hij dacht dat hij dan verder moesten lopen.’

‘Zo was er een medewerker die begon te steigeren toen het toilet bij zijn kamer in de buurt verbouwd zou worden’

Toen de toiletten op Saxion er eenmaal waren, krabden mensen die ze onnodig vonden de stickers van de deuren. Ook waren er mensen die zich vanuit religieuze overwegingen onprettig voelden bij een voor iedereen toegankelijke toilet, en vrouwen die niet blij waren dat anderen ‘hun ruimte’ binnen konden komen. Uit praktische overwegingen zijn op Saxion vooral vrouwentoiletten in all-gendertoiletten veranderd. Dat zou Strijks achteraf anders hebben gedaan. Uiteindelijk heeft Saxion ook mannentoiletten aangepast.

Ondanks alle ophef verandert er weinig voor mensen die geen gebruik willen maken van all-gendertoiletten. Op alle universiteiten en hogescholen zijn ook nog steeds aparte mannen- en vrouwen toiletten.

VERANTWOORDING
Voor dit onderzoek is een analyse gedaan van 36 beleidsdocumenten van 21 onderwijsinstellingen: 13 universiteiten en 8 hogescholen. De deelnemende media van de universiteiten en hogescholen zijn aangesloten bij de Kring van Hoofdredacteuren van hogeronderwijsmedia.
Het onderzoek betrof visies, strategieën, nota’s, actieplannen en position papers waarin onderwijsinstellingen hun plannen kenbaar maken. Voor dit onderzoek spraken we met diversiteitsmedewerkers van dertien universiteiten en zeven hogescholen over hun werk. Bijna alle diversiteitsmedewerkers geven aan met negatieve reacties te maken te hebben. Drie daarvan zeggen bedreigd te zijn. Een aantal was hierdoor terughoudend om mee te werken aan dit onderzoek.
Dit zijn de instellingen die zijn onderzocht: Fontys hogescholen, Rijksuniversiteit Groningen, Vrije Universiteit Amsterdam, Universiteit Utrecht, Universiteit Twente, Avans hogescholen, Technische Universiteit Eindhoven, Erasmus Universiteit Rotterdam, Hogeschool Rotterdam, Radboud Universiteit Nijmegen, Hogeschool Utrecht, Technische Universiteit Delft, Hogeschool Arnhem Nijmegen, Maastricht University, Hogeschool van Amsterdam, Hanzehogeschool Groningen, Tilburg University, Saxion hogeschool, Universiteit van Amsterdam, Wageningen Universiteit, Universiteit Leiden.
Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek.

Tekst: Manon Dillen
Illustratie: Eveline Schram

Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief!

Reacties

Laat een reactie achter

8 Responses to Dit zijn de vier grootste twistpunten van diversiteit en inclusie in het hoger onderwijs

  1. En weer 0 aandacht voor diversiteit aan meningen i.p.v alleen het links-progressieve liberale denken.

  2. @Don Links heeft de cultuuroorlog eigenlijk al gewonnen, instituties zijn doordrongen van cultuur-ondermijnend beleid.

    Je rechtse mening uiten is net alsof je tegen een muur praat, je mening is niet relevant en je wordt ook nog eens weggezet als racist. Diversiteit van meningen is in dit land nu eenmaal totaal niet gewenst, zelfs politieke partijen en omroepen met een andere geluid moeten worden verboden. (Ja MaAr KaRl PoPpEr, AnDeRe MeNiNgEn ZiJn GeVaArLiJk)

  3. Karl Popper was op latere leeftijd een uitgesproken criticus van het Marxisme. Zijn analyses over totalitaire regimes, dezer dagen doorgaans gedegradeerd tot een compacte meme, gaan even goed over autoritair Marxisme als op het fascisme en nationaal-socialisme. Niet bepaald een boegbeeld van “de linkse tyrannie” die sommigen hier menen waar te nemen.

  4. @Beau.

    ahh, nu genuanceerd proberen te doen? terwijl je Marsman als fascist wegzetten? terwijl die op latere leeftijd juist tegen het fascisme was.

  5. ‘hoe het koloniaal verleden doorwerkt in onze huidige manier van denken’.
    Zoals? Dit heb ik nooit begrepen.

    Dat bewustzijn is ook bij onderwijsinstellingen binnengekomen. Curricula zijn vaak gestoeld op Europese of westerse perspectieven. Met dekoloniseren proberen opleidingen daar iets aan te veranderen en ruimte te maken voor niet-westerse ideeën en perspectieven.

    Dit heeft helemaal NIETS met dekoloniseren te maken. Elk land geeft geschiedenisles vanuit hun eigen perspectief. Van Nederland tot Madagascar.

  6. Ik geloof niet dat ik verder zelf enige affiniteit met Popper heb uitgesproken. Ik noem mezelf tenslotte geen Karl Popper. Ik wijs er alleen op dat hij binnen de analyses waarnaar gerefereerd wordt ook erg kritisch was op het autoritair Marxisme. Iets wat van Marsman niet gezegd kan worden in zijn eigen kamp voor zover ik weet. Althans, niet in zijn publicaties, maar misschien mis ik iets. En ja, ik zou ook tot inkeer komen als de fascisten op het punt stonden mijn geboorteland binnen te vallen..

    Al met al zou ik niet zo snel een pseudoniem gebruiken van iemand die lange tijd uitgesproken fascist was. Zal wel aan mij liggen maar dat doet me vermoeden dat de sympathien van die persoon niet bijster fris zijn.

  7. @Don, heb je het artikel uberhaupt gelezen? Er staan wel degelijk diverse meningen in. Moet ik ze voor je gaan citeren of kan je ze zelf vinden?

    @Jasper., ik vind die term ook een beetje vaag, en ik denk dat het afleid van het doel om een breder perspectief in het curriculum te introduceren. Wat er denk ik mee bedoeld wordt is dat een bepaald perspectief het verhaal domineert en daarmee bepalend is voor de denkwijze waardoor de situatie bekeken wordt.

    Dit zal afhankelijk van het domein meer of minder van toepassing zijn, sommige dingen zijn nu eenmaal onderhevig aan een enorme hoeveelheid bewijs (en kan je hoogstens meer kennis erover toevoegen) en sommige dingen (zoals wiskunde) zijn analytisch i.p.v. empirisch.

    Binnen je eigen voorbeeld van geschiedenis is het juist datgene waar je naar verwijst: iedereen geeft geschiedenisles vanuit hun eigen perspectief. Om een niet te controversieel voorbeeld aan te halen: in sommige staten in de VS wordt hardnekkig aan kinderen geleerd dat de burgeroorlog een invasie was van een federale overheid die staatsrechten wilden limiteren. Dat is nogal een verschil met de notie dat de oorlog gestart is over de slavernijkwestie. Het opdringen van het ene perspectief over het andere kan als koloniseren worden gezien; je eigen volksgeschiedenis wordt vervangen door die van een ander.

  8. @Beau wat wil je nu eigenlijk bereiken? Je maakt jezelf compleet belachelijk in een eerdere blog door Marsman een schrijver van “reformistische proza uit de jaren 40” te noemen. Prima dat je niet weet wie het is en dat je de naam even moest googelen, maar ga hier dan niet opeens de Marsman-expert uithangen. Het wordt een beetje droevig allemaal.

Spelregels

De redactie waardeert het als je onder je eigen naam reageert.

  1. Comments worden door de redactie gemodereerd. 's Avonds en in het weekend gebeurt dat niet standaard, en kan het dus langer duren voor je opmerking online komt.
  2. Houd het netjes, beschaafd, vriendelijk en respectvol. Niet vloeken of schelden.
  3. Dwaal niet af van het onderwerp (blijf ‘on topic’).
  4. Wees kort, duidelijk en maak een punt.
  5. Gebruik argumenten, geen uitroepen.
  6. Geen commerciële boodschappen.
  7. Niet op de persoon spelen.
  8. Niet discrimineren, aanzetten tot haat of oproepen tot geweld (ook niet voor de grap).
  9. Van bezoekers die een reactie achterlaten op de site wordt automatisch het IP-adres opgeslagen.
  10. De redactie geeft reacties die dreigende taal bevatten door aan de veiligheidscoördinator van de Hogeschool Rotterdam.

Lees hier alle details over onze spelregels.

Back to Top