Is de cijfercultuur schadelijk, leidt het tot onderling vergelijken en teveel prestatiedruk? Onlangs voerden twee studenten actie op de Kralingse Zoom om studenten bewust te maken dat cijfers geven niet zo normaal is als het lijkt, en dat het ook anders kan.

We spraken de twee studenten die van de cijfercultuur af willen. Zij vinden dat die teveel druk legt op studenten. De meningen erover – in de reacties onder het stuk – zijn verdeeld. Hoe is dat bij het Profielen Panel? We legden hen deze stelling voor: Beoordelen met cijfers legt teveel druk op studenten

Rachel Geleijnse: ‘Gewoon naar simpel gehaald of niet gehaald?’

Student lerarenopleiding geschiedenis

‘Zelf denk ik dat dit studentafhankelijk is en de achtergrond hierbij ook een grote rol speelt.

Het voordeel van zelf digitaal moeten controleren of je een vak hebt gehaald, is dat het niet publiekelijk met bijvoorbeeld je studiegenoten gedeeld wordt, waardoor je je misschien ook niet zo schaamt als het even niet zo lekker is gegaan. Het nadeel hiervan is dat jij weet dat je ondanks alle moeite en eventuele stress die je erin hebt gestopt het gevoel kunt krijgen dat jij als enige ‘gefaald’ hebt, omdat je niet (zeker) weet wat anderen hebben gehaald, waardoor je een minderwaardigheidsgevoel kunt krijgen wat je nog meer druk kan geven.  

Maar als we de ‘cijfercultuur’ overboord zouden gooien, zou dit ook vervangen moeten worden. Het eerste wat in mij opkomt is dan het o/v/rv/g systeem. Maar daar gaan we weer: onderling kan er dan nog steeds vergeleken worden of zelfs gelogen worden over de uitslag en daar komen we weer bij de eventuele prestatiedruk terecht.  

Zelf vind ik het zien van mijn eigen cijfers altijd wel handig, aangezien ik dit als een richtlijn beschouw. Was ik er bijna, of moet ik er toch nog even iets harder aan trekken? Daarentegen heb ik mijzelf wel moeten leren dat een voldoende hebben ook moeite en inspanning heeft gekost en dat die dus evenveel waard hoort te zijn als het cijfer dat onder een goed valt.

Misschien moeten we inderdaad de cijfercultuur afschaffen, maar ook de druk van de omgeving. En misschien is een o/v/rv/g-systeem daarin ook nog niet het beste omdat hier nog steeds te veel diversiteit in zit en moeten we gewoon naar een heel simpel systeem? Gehaald of niet gehaald en er verder geen ‘labeltjes’ aan hangen. Waarbij de docenten wel nog steeds volgens een puntensysteem nakijken en dat je boven een bepaald aantal punten de toets gehaald hebt en daaronder niet.’  

Ivo van Dalen: ‘Leren omgaan met prestatiedruk is eigen verantwoordelijkheid’

Student finance & control

‘Absoluut niet mee eens. Het is menselijk en vooral verleidelijk onszelf te beoordelen door je te vergelijken met anderen. De ene keer voelt het lekker dat je je beter voelt dan de ander, en de andere keer voel je je slechter omdat je jezelf niet goed genoeg vindt. Iedereen voelt wel ergens een mate van (prestatie)druk. Sarah voelt druk omdat ze op 25 jarige leeftijd nog nooit een relatie heeft gehad en zich te “oud” voelt om nog geen relatie-ervaring te hebben, Piet voelt druk omdat-ie huurt en het gevoel heeft dat hij gefaald heeft als hij nooit een koophuis zal krijgen, en Hassan voelt druk omdat-ie door chronische ziekte minder dan de standaard 40 uur per week kan werken. Je zult je hele leven de neiging hebben om jezelf te vergelijken met anderen. Het leren omgaan met prestatiedruk is je eigen verantwoordelijkheid. Het leuke is: bij zo goed als alle sollicitaties boeit het helemaal niks welke cijfers je had. Bovendien, het alternatief in het nieuwsbericht/interview spreekt over de switch van beoordeling in cijfers naar beoordeling van “onbekwaam”, “bekwaam” en “excellent”. Maar daar kun je jezelf toch ook met anderen mee vergelijken?

Je kunt best vatbaar zijn voor het gepronk van anderen met hun cum laude, die mooi staan te doen in hun maatpak of jurk op social media, of de wereld aan het redden zijn in Afrika. Je kunt best het gevoel hebben dat je niet goed, slim, mooi, sterk, knap, rijk, succesvol of ervaren genoeg bent. Goed om erover te praten, goed om er open over te zijn, en goed om er hulp in te zoeken als het jou sterk dwarszit. Maar ik geloof niet dat het veranderen van je omgeving (lees: weghalen van cijferbeoordeling) ervoor zorgt dat je minder druk ervaart; de crux is dat je overal druk kan ervaren en dat het belangrijk is dat je jouw eigenwaarde niet af laat hangen van dat soort factoren waarbij je je nooit ‘goed genoeg’ gaat voelen in vergelijking met anderen. Zoek je waarde ergens anders, in nederigheid, doorzettingsvermogen of authenticiteit ofzo. Kan alleen maar gezonder zijn.’

Ed Meesters: ‘Voor een deel van de studenten houvast’

Docent social work

‘Cijfers … waar feed forward bedoeld is om te groeien, leiden cijfers onbedoeld tot “gewenst leren” om aan verwachtingen te voldoen en laten ze weinig ruimte voor eigen ontwikkelingslijn en creativiteit. Natuurlijk moet de student straks hbo-waardig zijn, omwille van de eisen in het werkveld.

Voor een deel van de studenten geven cijfers houvast. Voor een ander deel zijn ze deprimerend en is de impliciete boodschap “volgend zijn”. Waarom niet bijvoorbeeld meer elkaar toetsen, meer kleine opdrachten. Formatief, en de reflectie summatief.

Ooit zag ik een tekening als schoolrapport, waarin ontwikkeling in kleuren en beelden was vormgegeven. Zaken als samenwerken, creativiteit en doorzettingsvermogen worden niet gewogen. Mijn kinderen groeiden op met een groeimeter.’

Zeyad Al Mumar: ‘Soms kan je de student beter Voldaan of Niet Voldaan geven’

Student bedrijfskunde

‘Studenten met cijfers beoordelen is niet per se een verkeerde manier. Ik vind wel dat we dat niet te veel moeten doen. Soms kan je de student beter Voldaan of Niet Voldaan geven. Of een voldoende, goed of matig. Het gevaar van alleen maar met cijfers beoordelen is het volgende: als je als student het cijfer 6 krijgt dan kan je nog steeds niet helemaal trots op jezelf zijn, terwijl het een voldoende is. Want je denkt bij jezelf: een 8 of 9 had ook gekund. 

Met cijfers beoordelen legt verder niet per se druk op je vind ik, want met 5,5 krijg je je studiepunten ook. Maar het is meer dat je aan jezelf wil bewijzen dat je het vak heel goed beheerst of bij jezelf denkt: ik heb zoveel moeite hierin gestoken, ik verdien en verwacht nu ook een hoog cijfer. Als je het niet krijgt, dan kan het een teleurstelling zijn.’

Yoeri Meulemans: ‘Cijfercultuur eens goed onder de loep nemen’

Student civiele techniek

‘Voor de cijfercultuur valt zeker wat te zeggen aangezien je hiermee op een hele duidelijke manier iemand zijn niveau kan beoordelen. Voor toetsen en opdrachten op basis van puntenverdeling is de cijfercultuur een prima manier van beoordelen. 

Het jammere van de cijfercultuur is uiteraard de grenswaarde van 5,5. Het is prachtig om het voldoende cijfer te hebben vastgesteld, maar daarmee heb je helaas ook het onvoldoende cijfer vastgesteld. Waarom zou een student met een 5,3 meteen een stuk slechter zijn dan een student met een 5,7? Dat verschil kan namelijk zomaar een half jaar studievertraging schelen, terwijl je amper wat hebt geleerd. Zelf haal ik liever studiepunten met een 8, omdat ik voor mezelf dan de bevestiging heb dat ik ook ECHT de stof begrijp. 

Tot slot nog de slechte uitvoering van de cijfercultuur, en deze vinden we vaak terug bij stages. Een 7 wekt over het algemeen de minste vragen op. Zo heb ik een verhaal gehoord over een stagiair waar niets op aan te merken was en die toch “maar” een 7 kreeg van zijn bedrijf. Ook docenten zijn zelden geneigd om ergens een 10 voor te geven. Als een student de sterren van de hemel schrijft krijgt hij vaak toch een 9, simpelweg omdat “perfectie niet bestaat”. 

Al met al is het dan toch de moeite waard om de cijfercultuur eens goed onder de loep te nemen. Bij sommige modules wordt er al gewerkt met de onvoldoende, voldoende en goed. Voor mij lijkt dat een mooi alternatief, juist om die eeuwige discussie tussen 5,4 en 5,5 te voorkomen. Je hebt gewoon een V, of je hebt gewoon een O. En de G is natuurlijk voor de ambitieuze student een goed alternatief, aangezien deze student dan een veel neutralere beoordeling krijgt dan de eeuwige 9 omdat er “altijd wel iets beter kan”!’

Tekst: Edith van Gameren
Illustraties: Demian Janssen

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?