Docent Khazar Lotfi staat stil bij de studenten en docenten die nu in Iran vechten voor meer vrijheid. ‘We zien opnieuw hoe onderwijs verandering ontketent, met in de voorhoede vrouwen.’

Op 5 oktober vieren we de Dag van de Leraar. De dag waarop mijn tante mij elk jaar een appje stuurt, gevolgd door wel honderd stickers. Ze feliciteert me met ‘mijn’ dag en vraagt me hoe het gaat. Ik bel haar, zij vraagt naar mijn studenten en ik luister hoe zij herinneringen deelt van familieleden die mij zijn voorgegaan in het onderwijs. Het is een van de vaste momenten in het jaar waarop we de tijd nemen voor elkaar, voor een gesprek, voor uitingen van liefde en gemis. Dit jaar verwacht ik echter geen bericht: het internet is in Iran grotendeels afgesloten.

Sinds de dood van de 22-jarige Koerdisch-Iraanse Jina Mahsa Amini, in gevangenschap van de zogeheten ‘moraalpolitie’, zijn mensen in mijn moederland massaal aan het demonstreren voor hun vrijheid. In groten getale en met ongekend lef, nemen vrouwen de leiding en eisen hun rechten terug van de Islamitische Republiek. De Iraanse mannen volgen hen trouw. Na decennialang de mond te zijn gesnoerd is immers ook bij hen de maat vol. Maar het regime slaat met harde hand terug en zet naar verluid drones en zelfs kindsoldaten (Perzisch; translate) in om de macht te behouden. Met daarenboven een algehele digitale black-out om het volk letterlijk en figuurlijk de mond te snoeren. 

Ondertussen gaat in Nederland het leven door en loop ik dagelijks naar school terwijl de wind door mijn haren waait en een bekend schuldgevoel me bekruipt. Niks geeft mij meer recht op de vrijheid die ik hier geniet dan mijn dierbaren in Iran. Toeval wil dat mijn ouders in hun twintigerjaren met twee kleine kinderen het land ontvluchtten en in Nederland terechtkwamen. (Het was de tijd waarin men nog niet op denigrerende toon sprak van ‘gelukzoekers’ als mensen aan vervolging en dood trachtten te ontsnappen, noch bestond er zo’n walgelijk segregerende term als ‘veiligelanders’.)

Hier groeide ik op en werk ik al jaren met veel liefde in het onderwijs. Niet per se vanwege de vakken die ik geef maar vanwege de studenten aan wie ik ze mag geven. Hoe gevatter, hoe leuker. Hoe nieuwsgieriger, hoe beter. Maar helaas heb ik niet altijd alle antwoorden en schieten woorden ook mij soms tekort. Zoals toen een oud-leerling me onlangs berichtte: ‘Ik maak me zorgen mevrouw’. Ze is Afghaans en net als veel Afghanen heeft ook zij familie in Iran die ze niet kan bereiken. Wat zeg je dan?  

Ondertussen lijkt op school alles ‘normaal’. Niemand heeft het over de situatie in Iran. Niemand vraagt hoe het gaat en of ik contact heb met mijn familie daar. Er wordt met geen woord gerept over de emotionele gevolgen of over het beschikbaar stellen van noodfondsen en extra hulp richting studenten van Iraanse, Koerdische of Afghaanse komaf. Bij wie kunnen deze studenten terecht? 

Onlangs riepen de onderwijsvakbonden in Iran alle docenten en studenten op om te staken. ‘Zo begon 43 jaar geleden ook de revolutie’, luidde een tweet van mijn oude hoogleraar. Nu zien we opnieuw hoe onderwijs verandering ontketent, met in de voorhoede vrouwen, die circa zestig procent van de studentbevolking omvatten in Iran. De internationale onderwijsvakbond veroordeelde het geweld in de Islamitische Republiek en gaf aan melding te doen bij de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO). Maar de Nederlandse overheid laat na de diplomatieke banden met het regime te verbreken en ambassadeurs vervolgen hun comfortabele levens in het gastland.

Ondertussen kwamen afgelopen zondag schokkende beelden uit Teheran van demonstrerende studenten aan de prestigieuze Universiteit Sharif, die op de campus werden omsingeld, achtervolgd, gearresteerd en beschoten. Docenten die zich mengden in de strijd werden als gevolg daarvan op dezelfde brute wijze aangevallen. Een enkele opname laat zien hoe een docent in koelen bloede wordt neergeschoten terwijl hij zijn studenten probeert te beschermen. De daaropvolgende dag herhaalden deze gruwelijkheden zich op de Universiteit van Tabriz. Het exacte dodenaantal is nog onbekend en hoewel internationale media niet tot nauwelijks aandacht besteden aan de gebeurtenissen in Iran, laten berichten via social media zien dat studenten over het hele land hun protest voortzetten. 

Vandaag vieren we de Dag van de Leraar. Dit jaar zal ik geen bericht ontvangen met honderd stickers of mijn tante’s sterke stem horen. Ik zal voor de klas staan in een vrij land. Hoe zullen de scholen eruitzien in Iran? Hoe zal het de studenten vergaan die daar demonstreren voor hun toekomst? Hoe zullen mijn collega’s, mijn landgenoten, daar dit jaar ‘hun’ Dag van de Leraar doorbrengen? Zullen ze die overleven? 

Khazar Lotfi is docent bij de associate degrees management en crossmediale communicatie.