Een krappe Kamermeerderheid geeft de plannen voor nieuwe kwaliteitskeuringen in het hoger onderwijs het voordeel van de twijfel. Maar dan moet keurmeester NVAO wel kunnen uitrukken als het misgaat.

Elke opleiding in het hoger onderwijs krijgt eens in de zes jaar een panel van deskundigen op bezoek. Dat buigt zich over de kwaliteit: zit het programma goed in elkaar, zijn de faciliteiten in orde, wat is het niveau van de scripties? De deskundigen geven hun verslag aan accreditatieorganisatie NVAO, die het eindoordeel velt.

Accreditatie bepaalt of opleiding blijft bestaan

Er hangt veel vanaf. Zonder accreditatie mogen opleidingen geen erkende diploma’s uitreiken. Critici balen er weleens van. De accreditatie zou een papieren werkelijkheid zijn en weinig bijdragen aan verbetering van de opleidingen. Bovendien hebben bijna alle opleidingen hun zaken op orde, dus waarvoor is het hele circus nodig?

Het alternatief, waar het kabinet ook iets in ziet, is een zogeheten instellingsaccreditatie. De NVAO keurt dan geen opleidingen meer, maar hele instellingen. In dat systeem moet de universiteit of hogeschool zelf de kwaliteit van afzonderlijke opleidingen bewaken.

Alarm vanuit de Onderwijsraad over plan

Maar lang niet iedereen is blij met dat alternatief. Het nieuwe systeem zal minstens zoveel tijd vergen als het oude, dus aan de werkdruk zal weinig veranderen. Wel staat de overheid dan op grotere afstand van de opleidingen: is dat wel een goed idee als het om de erkenning van diploma’s gaat? Onlangs sloeg de Onderwijsraad alarm.

Ook twee specialisten van de Hogeschool Rotterdam, Donald de Groot en Aïda Tunovic, hebben veel vragen over de plannen, zeiden ze voor de zomervakantie in Profielen. Kunnen opleidingen straks nog wel met elkaar vergeleken worden? En kan de NVAO straks echt beslissen om een complete universiteit of hogeschool niet meer te accrediteren? Of zijn de gevolgen van zo’n beslissing zo groot dat hij in de praktijk uiteindelijk nooit genomen zal worden?

Systeem verbeteren in plaats van vervangen

Waarom moet het systeem eigenlijk op de schop, vroeg Tweede Kamerlid Habtamu de Hoop (PvdA) woensdag aan Onderwijsminister Robbert Dijkgraaf. Kun je niet beter het systeem verbeteren dat we nu hebben?

Dat vond GroenLinks goede vragen. Kamerlid Lisa Westerveld noemde ook de medezeggenschap als probleem, want die is volgens haar lang niet overal goed geregeld. Hoe houdt de overheid daar zicht op in een systeem van instellingsaccreditatie?

VVD kritisch, steunt kritische motie niet

Van oudsher is ook de VVD sceptisch over plannen voor instellingsaccreditatie. Kamerlid Hatte van der Woude ziet de problemen met het huidige stelsel. Maar in welk opzicht het nieuwe stelsel daarvoor een verbetering is, bleef haar onduidelijk.

GroenLinks diende twee weken geleden een motie in om helemaal van een stelselwijziging af te zien. Lisa Westerveld vraagt de regering in die motie om de huidige manier van keuren intact te laten en alleen in te zetten op het verbeteren van het huidige stelsel.

Dinsdag werd over deze motie gestemd. De VVD, tot nu toe de meest kritische regeringspartij, stemt er niet mee in. Dat betekent dat de minister voorlopig door kan gaan met de plannen voor een nieuw accreditatiestelsel.

Wel unanieme steun voor steekproeven NVAO

Toch hebben de VVD en ook het CDA nog veel vragen over de nieuwe plannen. Als instellingen zelf de deskundigen gaan inhuren voor het keuren van hun opleidingen, gebeurt het dan wel onafhankelijk genoeg? De NVAO moet dan in elk geval wel gedegen steekproeven kunnen doen bij opleidingen als ze dat nodig vindt. Een motie van VVD en CDA hierover kreeg vrijwel unanieme steun in de Tweede Kamer.

Minister Dijkgraaf zei twee weken geleden tijdens het debat dat hij deze steekproeven een goed idee vindt, maar hij wil door met instellingsaccreditatie. Volgens hem kan het nieuwe systeem de ‘kwaliteitscultuur’ binnen de instellingen versterken.

Hij ging toen niet in op de fundamentele kritiek van de Onderwijsraad dat extern toezicht niet bedoeld is om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, maar om die te bewaken. Daarvoor zou de overheid elke opleiding afzonderlijk moeten blijven keuren.

HOP, Bas Belleman & Hein Cuppen / Profielen

Volg ons op Instagram