Luc Vermaat, student lerarenopleiding Nederlands, voert al een half jaar een juridisch gevecht met zijn examencommissie. Nadat het college van beroep van de HR afgelopen december oordeelde dat hij terecht werd gestraft voor plagiaat, ging de student in hoger beroep bij het CBHO, het landelijk College van Beroep voor het Hoger Onderwijs. De zaak diende vorige week.

Tijdens die zitting vertelt de betrokken docent El Himer dat ze Luc heeft aangeboden om onlangs, op 11 maart, een vernieuwde versie van het werkstuk te bespreken, die hij dan in april definitief in zou leveren. ‘Helaas heeft hij van dit aanbod geen gebruikgemaakt.’

Luc loopt hierna direct naar het spreekgestoelte met het verwijt dat deze begeleiding niet eerder is aangeboden. ‘Dus uiteindelijk is er toch een pedagogisch aanbod? En dat nadat we er een zaak van hebben gemaakt.’

Onbewust plagiaat

De zaak van Luc Vermaat draait in de ogen van Luc en van zijn vader Dirk, die als advocaat optreedt, deels om het ‘in de criminele sfeer’ brengen van het ‘onbewuste plagiaat’ dat Luc heeft gepleegd. 

Luc is in een van de bijlages van zijn werkstuk vergeten aan bronvermelding te doen. ‘Nalatigheid’, erkent hij, maar waarom leidde dat meteen tot het nietig verklaren van het hele werkstuk? ‘Mij wordt nu geleerd dat bij een fout gelijk de zweep erover gaat. Die intentie zal ik zelf als docent nooit hebben.’

Dirk Vermaat: ‘We hebben gevraagd om het werk te beoordelen alsof de bronvermelding erbij had gestaan, én alsof-ie er niet had bijgestaan. Het stuk had beoordeeld kunnen worden. Maar men brengt het in de criminele sfeer. Breng het in de educatieve, pedagogische sfeer!’

‘Een pedagogisch-educatief gesprek’

Tijdens de zitting blijkt dat Luc vorig jaar toen hij het werkstuk moest inleveren geen gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid om eerst een conceptversie aan zijn begeleider voor te leggen. ‘Ook bij conceptversies wordt een plagiaatscan gebruikt en bij onregelmatigheden gaat het naar de examencommissie’, vertelt Arthur Stenfert Kroeze van de examencommissie van de lerarenopleiding. ‘Maar dan ga je met de student in gesprek: een pedagogisch-educatief gesprek.’

Als een vierdejaars bij een definitieve versie van een werkstuk plagiaat blijkt te hebben gepleegd, of dat nou bewust of onbewust is gebeurd, is een sanctie onvermijdelijk. Stenfert Kroese: ‘Bij een vierdejaars had het langzaamaan wel duidelijk moeten zijn dat je aan juiste bronvermelding moet doen. Dan is een straf op z’n plaats; bij eerstejaars zijn we wat milder met het uitdelen van punitieve sancties.’

Gangbare sanctie

De sanctie die aan Luc werd opgelegd (het ongeldig verklaren van het werkstuk plus het niet mogen deelnemen aan een tentamen) is in zo’n geval een ‘gangbare’, vertellen Stenfert Kroese en jurist Lisa Markesteijn namens de HR.

Vader en zoon Vermaat vinden de opgelegde sanctie niet alleen disproportioneel maar ook onrechtmatig. De Whw (Wet op het hoger onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek) is onvolledig, betoogt Dirk Vermaat. In het bewuste wetsartikel had over de definitie van fraude zoiets moeten staan als ‘nader in te vullen door de onderwijsinstelling.’

Daar lijkt mr. A.J.C. De Moor-Van Vugt, een van de leden van het CBHO, het niet mee eens. De examencommissie, die daartoe de bevoegdheid heeft, geeft wel ‘een uitleg in hun eigen bepalingen. Het gaat erom dat ze het kennen en kunnen kunnen beoordelen. Daar is al jurisprudentie over, ook over bewust en onbewust plagiaat.’ ‘Maar’, reageer Dirk Vermaat, ‘Het is net als bij de toeslagenaffaire: kom terug op de weg die u bewandeld heeft!’

‘Bijlage is wezenlijk onderdeel van de hele tekst’

Vermaat en Vermaat betogen ook dat in de zogenoemde APA-verwijswijzer niets staat over bronvermeldingen in bijlagen. ‘Dat is correct’, reageert El Himer. ‘Maar de bijlage is een wezenlijk onderdeel van de hele tekst. En: mijn constatering gaat niet alleen over bijlagen’, vult ze aan, waarbij ze verwijst naar het eveneens ontbreken van een bronvermelding in de hoofdtekst.

In zijn slotwoord haalt Vermaat nog aan dat zijn zoon in zijn eerste jaar de ziekte van Pfeiffer heeft gehad. ‘Daardoor heeft hij studievertraging opgelopen. Ook daar wordt geen rekening mee gehouden.’

Tekst: Jos van Nierop
Foto: Shutterstock

Wil je op donderdag (rond lunchtijd) het heetste nieuws van afgelopen week in je mailbox ontvangen? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.