Studenten worden geacht bekend te zijn met de regels over fraude in de Hogeschoolgids, en die regels zijn op de Hogeschool Rotterdam niet veel anders dan op andere hogescholen. Dat concludeerde rechter J.B. Smits kortweg vanochtend in een rechtszaak die studenten Luc Vermaat en Joyce van Kal hadden aangespannen tegen de HR.

De twee studenten aan de lerarenopleiding Nederlands moesten vorig jaar een werkstuk overdoen vanwege plagiaat. Met hulp van advocaat Dirk Vermaat (de vader van Luc) zijn ze deze sanctie op diverse plekken aan het aanvechten.

Het zou de studenten namelijk duidelijker gemaakt moeten worden dat er op de HR een definitie van fraude gebruikt wordt waarbij ook het onbedoeld vergeten van bronvermelding een sanctie oplevert, meent advocaat Vermaat. ‘En je kunt als docent toch ook aangeven “Je hebt de bron niet vermeld”, waarna de student dat alsnog doet. Uit pedagogisch en didactisch oogpunt is dat een prima methode’, stelde Vermaat.

‘Als HR verklaar je studenten dan vogelvrij’

Mr. De Jager, advocaat namens de HR, stelde dat je niet meer als hogeschool kunt functioneren als de gehanteerde begrippen over fraude en plagiaat zouden wegvallen. ‘Iedereen kan dan zomaar van alles gebruiken en kopiëren. Als hogeschool verklaar je de studenten dan vogelvrij.’ De Jager verwees ook naar de recente uitspraak van het CBHO (College van beroep in het hoger onderwijs) over deze zelfde zaak.

Het CBHO oordeelde dat de definitie van fraude die de HR hanteert gangbaar is in onderwijs- en examenregelingen van onderwijsinstellingen. In de Hogeschoolgids staat het volgende over fraude: “het bewust of onbewust handelen, nalaten, pogen of aanzetten tot gedrag dat het op juiste wijze vormen van een correct en eerlijk oordeel over iemands kennis, inzicht, vaardigheden of (beroeps)houding geheel of gedeeltelijk onmogelijk maakt. Plagiaat is een verschijningsvorm van fraude”.

In haar oordeel wijst het CBHO ook naar eerdere uitspraken over het onderwerp. ‘Het College ziet in wat appellant heeft aangevoerd geen aanleiding om hiervan terug te komen.’ De civiele rechter besloot vanochtend in de lijn met het oordeel van het CBHO.

Extra sanctie volgens CBHO niet nodig

In de CBHO-zaak is Luc Vermaat overigens voor een deel in het gelijk gesteld. Hij werd namelijk door de examencommissie ook uitgesloten van deelname aan één tentamen, en het CBHO vond deze sanctie gezien de geringe ernst van de overtreding niet nodig. Achteraf bleek Luc er nauwelijks last van te hebben omdat hij het bewuste tentamen al had gemaakt; het cijfer moest nog worden ingevoerd.

Tijdens de rechtszaak van vanochtend kwam advocaat Vermaat met het verwijt dat studenten niet voordat zij beginnen aan de studie zijn gewezen op ‘de voorwaarden’ van de HR, ofwel de Hogeschoolgids. ‘Dat is niet gebeurd. Ze zijn daarna tijdens hun studieloopbaan overvallen door heel strikte regels.’

‘De Hogeschoolgids? Er is weleens naar verwezen

Rechter Smits noemde dat ‘overvallen zijn’ in zijn oordeel ‘onvoldoende gemotiveerd’. Smits ondervroeg beide studenten tijdens de zitting vrij indringend of en zo ja wanneer zij bekend waren met de Hogeschoolgids. ‘Ja, ik wist van het bestaan. Er is weleens naar verwezen. Maar niet voorafgaand aan de studie’, reageerde Luc Vermaat. ‘En ik wist niet precies wat erin stond. Je leert de regels uit de APA-handleiding die bij vakken wordt gegeven. Daarin staan geen straffen.’ Joyce van Kal wijst ook op de APA. ‘Ik wist pas van de Hogeschoolgids toen ik een fout had gemaakt.’

Mr. Smits meende dat van ‘intelligente mensen’ die aan een hbo-instelling gaan studeren mag worden verwacht dat ze zich op de hoogte stellen van de regels.

‘Maar’, reageerde Dirk Vermaat, dan had er in de regels wel duidelijk moeten staan dat het begrip fraude anders wordt uitgelegd dan in de samenleving. ‘Waarom?’, vroeg de rechter. ‘Er staat toch wat er op de hogeschool wél onder fraude wordt verstaan? Dat blijkt toch uit de tekst? Of ben ik nou gek? Moeten we soms toe naar een verregaande ver-Jip-en-Janneking van de maatschappij?’

Tekst: Jos van Nierop
Beeld: Shutterstock