Er is een stuk gereedschap waar elke hbo-student mee werkt: taal. Des te beter je het kunt hanteren, des te beter je studieresultaten. Deze tipweek – niet helemaal toevallig in de Week van het Nederlands – gaat helemaal over taal.

Als je een opleiding volgt voor meubelmaker, is het logisch dat je veel oefent met het hanteren van zaagmachines, beitels en hamers. Het is eigenlijk net zo logisch dat je als hbo-student oefent en blijft oefenen met taal.

Taalvaardigheid is belangrijk voor je succes in het hbo, daar kom je niet onderuit, welke opleiding je ook doet. Om te beginnen zal je flink wat moeten lezen voor je opleiding, en des te beter je tekstbegrip, des te beter je resultaten. Datzelfde geldt voor goed kunnen luisteren, naar de uitleg van je docent bijvoorbeeld, en spreken als je moet presenteren of een mondeling moet doen tijdens je opleiding. En dan is er nog een vierde taalvaardigheid: schrijven.

We starten de taaltipweek met tips op alle vier gebieden van taalvaardigheid van Evelyne van der Neut, coördinator van het taalbeleid en docent taalvaardigheid op de HR. Het is slechts een begin, er valt eindeloos veel over te vertellen. Daarom vind je onder elk blok een link naar de trainingsomgeving van de HR, waar je je eigen vaardigheid op dat gebied kunt verbeteren.

Lezen: Ga een gesprek aan met de tekst

‘Ga het gesprek aan met een tekst’, zegt Evelyne: ‘Lezen en denken gaan samen. Als je leest, vraag je dan af: klopt dit? Vind ik dit ook? Wat betekent dit? Ken ik bronnen die dit tegenspreken?’

Als je een langere tekst moet lezen, begin je met hem te scannen. ‘Lees bijvoorbeeld alle tussenkoppen en eerste zinnen en maak aantekeningen. De vragen die dan bij je opkomen, kun je vervolgens vaak al beantwoorden door de tekst nauwkeuriger te lezen.’

Alleen uit samenvattingen leren is een optie, maar geen heel goed idee, vindt ze. ‘Door voorbeelden begrijp je de stof beter en die worden nou juist weggelaten in een samenvatting.’

‘Haal de hoofdlijn eruit en denk na over de voorbeelden. Dan kun je in de les de informatie goed filteren’.

Focussen op lange teksten is soms lastig. ‘Leg daarom je telefoon weg, ga in een actieve houding zitten, ruim er een bepaalde tijd voor in en doe iets met de tekst. Samenvatten bijvoorbeeld voelt veel actiever.’

Een gouden studietip is volgens Evelyne om voorafgaand aan een college de opgegeven tekst te lezen. ‘Haal de hoofdlijn eruit en denk na over de voorbeelden. Als je dan in de les komt kun je de informatie goed filteren’.

Hier vind je de Taalassistent Lezen

Schrijven: vind je eigen woorden

Lekker makkelijk toch, stukjes theorie knippen uit een boek of artikel, paar woorden veranderen en in je verslag of scriptie knallen? ‘Veel studenten beseffen niet dat dit niet de bedoeling is’, zegt Evelyne. ‘Parafraseren betekent dat je het echt in je eigen woorden zegt.’

Je moet dus aan de bak: nadenken en je eigen woorden vinden om te vertalen wat jij ervan begrepen hebt. ‘Het kan helpen om verschillende bronnen naast elkaar te leggen, en te omschrijven wat de ene bron zegt, en waarin die bijvoorbeeld verschilt van de andere’, tipt Evelyne. Zo leren studenten bronnen goed analyseren, zodat ze ze ook beter kunnen gebruiken in hun eigen tekst.

‘Parafraseren betekent dat je het echt in je eigen woorden zegt.’

Een veelvoorkomende misvatting gaat over het gebruik van ‘meerdere bronnen’: ‘Studenten denken dan als ze een artikel of boek gebruiken dat een uitgebreide lijst van bronnen heeft, dat ze al die bronnen kunnen overnemen, terwijl ze in feite maar één boek open hebben gehad.’

– Hier vind je de Taalassistent Schrijven
– De Hogeschool va Amsterdam heeft een online cursus ‘Beter schrijven’ die voor iedereen toegankelijk is

Luisteren: Bereid je voor en gebruik LSD

Vooraf stof bestuderen? Waarschijnlijk niet je hobby en iets dat er het eerst bij inschiet als je krap in je tijd zit. Maar eigenlijk is het pure winst om het wél te doen, benadrukte Evelyne al. Het zorgt ervoor dat wat de docent je vertelt beter landt, dat je gerichte vragen kunt stellen en alleen al daardoor letterlijk beter bij de les bent. Later, bijvoorbeeld op de toets, herinner je de gesprekken met je docent waarschijnlijk levendiger dan een paar alinea’s met letters op papier.

En als je in kleinere setting luistert, bijvoorbeeld in een interview, een gesprek over een opdracht of een studieloopbaangesprek, gebruik dan LSD: luisteren, samenvatten, doorvragen. Luister naar wat iemand zegt, vat het in je eigen woorden samen om te kijken of je het goed hebt begrepen en vraag er dan op door.

Kijk hier voor de Taalassistent Luisteren

Spreken: Sluit aan bij je doelgroep

Terwijl er over lezen en schrijven overal alarm wordt geslagen, lijken veel studenten met spreken en presenteren goed uit de weg te kunnen. ‘Waar nog weleens missers gemaakt worden is in het aansluiten bij de doelgroep’, zegt Evelyne. Dat kan gaan over de inhoud – bedenken wat je publiek al weet of graag zou willen weten – of over de toon. ‘Dan wordt er bijvoorbeeld een veel te informele stijl gebruikt.’

Gesprekken voeren, pitchen, adviseren zijn vaardigheden die per opleiding meer of minder aandacht krijgen. ‘De opleiding moet binnen de oefencontext handvatten bieden om de juiste manier voor de juiste doelgroep te vinden’, aldus Evelyne.

Hier vind je de Taalassistent Spreken

Tekst: Edith van Gameren
Illustratie: Demian Janssen

Volg ons op Instagram