Cmr stemt weer in het geheim. Waarom eigenlijk?
Gepubliceerd: 5 February 2024 • Leestijd: 6 minuten en 42 seconden • NieuwsAl sinds 2021 neemt de centrale medezeggenschapsraad zijn belangrijkste besluiten in het geheim. De leden voelen zich niet ‘comfortabel’ om in het openbaar te stemmen.
Schaadt dat geheime stemmen het democratische en openbare karakter van de cmr? Het is een beetje vragen naar de bekende weg, maar toch. ‘Interessante vraag’, reageert voorzitter Eugenia Codina Miró van de centrale medezeggenschapsraad per mail. ‘Naar aanleiding van deze vragen gaan we dit bespreken in de raad.’
Openbaarheid vs veiligheid
Dat gesprek voert de cmr niet voor het eerst. Meerdere medezeggenschapsraden van de HR worstelden in het verleden met dit dilemma. In het kort komt het erop neer dat ‘openbaarheid’ en ‘veiligheid’ botsen. De afgelopen jaren won meestal veiligheid.
Openbaarheid is een belangrijk grondbeginsel van medezeggenschap, zo staat ook in de eigen regels. Veiligheid daarentegen biedt comfort. Met geheime besluitvorming beschermen cmr-leden zich bovendien tegen leidinggevenden die de leden formeel of informeel op hun cmr-werk afrekenen.
Openbaarheid van korte duur
In 2019 bleek voor het eerst dat de cmr om veiligheidsredenen alleen nog in het geheim wilde stemmen. Dat zorgde voor veel discussie, ook binnen de raad. Daarom kwam in september 2020 een ommezwaai: voortaan zouden de stemmingen het daglicht weer mogen zien.
Maar die ‘openbaring’ was van korte duur. De huidige raad zegt in reactie op vragen van Profielen dat al in 2021 is afgesproken weer achter gesloten deuren te stemmen. Vanaf dat moment waren de stemmingen zelfs zo geheim, dat ook het feit dat er in het geheim werd gestemd jarenlang geheim bleef.
Ook het feit dat er in het geheim werd gestemd bleef jarenlang geheim.
Wat is hier aan de hand? Profielen ontdekte het pas een maand geleden, toen de begroting van de hogeschool in de openbare cmr-vergadering besproken werd. Het college van bestuur was daar aanwezig om vragen over de begroting te beantwoorden. Een redacteur van Profielen maakte aantekeningen voor zijn verslag. Totdat er gestemd moest worden. Toen vroeg de voorzitter van de raad aan alle niet-leden om een paar minuten de zaal te verlaten.
Dat verzoek zag niet iedereen aankomen. Raadslid Kees Machielse, die zojuist namens de cmr het woord had gevoerd over de begroting, was zichtbaar verrast door het verzoek. Zijn collega Lidewij ten Kate hielp hem herinneren: de cmr stemt weer achter gesloten deuren.
‘Verlegen leden op hun gemak stellen’
Heeft het veiligheidsargument weer gewonnen van het streven naar transparantie? Cmr-leden zijn gekozen vertegenwoordigers van alle medewerkers en studenten van de Hogeschool Rotterdam en een belangrijk onderdeel van de lokale democratie. Een hoofdtaak van de cmr is volgens de eigen regels ‘het naar vermogen bevorderen van openheid, openbaarheid en onderling overleg’ op de hogeschool.
Maar niet iedereen ‘voelt zich comfortabel in een grote vergadering’, mailt voorzitter Codina Miró. ‘Anoniem stemmen kan helpen verlegen leden op hun gemak te stellen. Ook hebben leden het recht om niet veroordeeld te worden in de organisatie vanwege hun stem in de raad.’
Die argumenten gaf een vorige raad ook, in 2019. Als het gaat om hun cmr-activiteiten zijn raadsleden wettelijk beschermd tegen ontslag. Maar dat wil nog niet zeggen dat leden zich altijd veilig voelen, zei toenmalig cmr-voorzitter Sjoerd van Vliet. Hij zei dat leidinggevenden wel degelijk af en toe ‘moeite hebben met het standpunt van hun medewerker’ in de cmr.
Veel kritiek op geheim stemmen
Toch konden de geheime stemmingen op weinig begrip rekenen. Onder andere vanuit de Tweede Kamer kwam veel kritiek op die manier van werken. Het schaadt de openbaarheid, vond D66. Studenten en medewerkers die de raadsleden kiezen moeten kunnen zien wat ze besluiten, vond de SP. Tijd voor een ‘indringend gesprek’ hierover, dacht het CDA.
Uit een rondgang destijds langs negen grote hogescholen bleek dat nog vijf raden in het geheim stemden. En dat terwijl het volgens onderwijsjurist Peter Kwikkers in strijd is met de Wet op het Hoger Onderwijs. Die schrijft voor dat medezeggenschapsraden in openbaarheid vergaderen en besluiten, aldus Kwikkers.
‘Ik dacht dat we hadden afgesproken om de stemmingen openbaar te doen.’
Als zoveel regels en principes wijzen op openbaarheid en de cmr doet het toch liever geheim, dan moet daar wel een belangrijke reden voor zijn. Gaat dat verder dan mogelijke repercussies van de baas of het overwinnen van verlegenheid?
Codina Miró, voorzitter van de cmr, reageerde afgelopen week niet op verzoeken van Profielen om haar mail hierover toe te lichten. Raadslid Lidewij ten Kate wil niet reageren. Kees Machielse was inderdaad verrast door de geheime stemming, vertelt hij achteraf. Wat hem betreft had het niet gehoeven, die geheimzinnigheid. ‘Ik dacht dat we hadden afgesproken om de stemmingen openbaar te doen. Maar misschien heb ik een afspraak gemist.’
‘We stemmen als één raad’
Het blijft speculeren waar de terughoudendheid van sommige leden voor een openbare stemming precies vandaan komt. Moeten medewerkers inderdaad bang zijn voor hun baas vanwege hun raadswerk? Als zelfs cmr-leden zich niet openbaar zouden kunnen uitspreken, stemt dat niet hoopvol voor ‘gewone’ medewerkers, die zich zonder ontslagbescherming in het publiek vóór of tegen beleid uitspreken.
Of is het juist die openbaarheid die raadsleden schuwen? In 2019 zei studentraadslid Koen Castenmiller dat de aandacht van Profielen voor een ruzie over het afgepakte instemmingsrecht na een verhoging van de bsa-norm voor hem ook een reden was om in het geheim te willen stemmen. ‘In de media worden groepen met een meningsverschil tegen elkaar opgezet. Maar we zijn als cmr één geheel, we stemmen als één raad. Dat vind ik belangrijk.’
Meningsverschillen geven inzicht
Het klopt dat journalisten alert zijn op openbare meningsverschillen. Die maken namelijk duidelijk wat er op het spel staat. Botsingen maken nieuwe inzichten, perspectieven of interpretaties mogelijk. Zo moet het college van bestuur het perspectief van de cmr verplicht in zijn beleid meenemen, of er tenminste formeel op reageren. Op die manier kan de cmr ervoor zorgen dat de schaduwkant van bedacht beleid in de openbaarheid komt, zodat er discussie over kan ontstaan en betere beslissingen kunnen worden genomen. Dat is het idee.
Is er nog ruimte voor openbare perspectiefbotsingen in de cmr?
Maar het klopt ook dat de cmr steeds vaker met één stem spreekt. De raad bereidt vergaderingen uitgebreid voor, soms ook al met het college van bestuur. Sommige meningsverschillen zijn al achter de schermen gladgestreken. Is er nog ruimte voor openbare perspectiefbotsingen in de cmr?
Zeker wel, zegt Kees Machielse. ‘De laatste tijd heb je misschien veel hamerstukken voorbij zien komen omdat over minder spannende kwesties al in het intern beraad is gestemd.’ Het intern beraad is het vooroverleg van de cmr. ‘Het is gewoon al een tijdje stil over een aantal belangrijke trajecten. Maar de discussie over de strategische agenda begin vorig jaar was wel gewoon openbaar.’ (Daar werd overigens toen niet over gestemd.)
Hamerstukken en geheime vergaderingen
‘Hamerstukken’ is een sleutelwoord: beslissingen waarover niet gepraat of individueel gestemd hoeft te worden. De voorzitter kan het besluit ‘afhameren’, omdat er geen tegenspraak wordt verwacht.
Dat kan zijn omdat het een vanzelfsprekend besluit is. Maar het kan ook zijn dat het besluit zo lang in verschillende stadia is besproken dat de voorzitter inmiddels weet dat het een vanzelfsprekend besluit is. En dus hoeft bij hamerstukken een raadslid zijn hand niet op te steken, om publiekelijk te laten zien of hij voor of tegen is. (Zie ook de reactie van de cmr op dit artikel in het kader hieronder.)
Een andere manier waarop stemmingen geheim blijven is door ze in speciale vergaderingen te houden. Een voorbeeld daarvan is de behandeling van de vorige begroting, eind 2022. In de openbare vergadering destijds kwam de raad er nog niet uit met het cvb. Er werd een extra vergadering belegd, ruim een week later, waarin waarschijnlijk met de begroting is ingestemd. We weten het niet zeker, want die extra vergadering was niet openbaar.
In 2023 niet openbaar gestemd
In 2023 is in ieder geval in geen enkele vergadering openbaar gestemd, blijkt uit de notulen van de raad. Van de jaren daarvoor is het niet terug te zien, omdat eerdere notulen van de intranetpagina van de cmr zijn verdwenen.
Je kunt natuurlijk altijd vragen aan cmr-leden wat ze gestemd hebben, zeggen voorzitters van de cmr in reactie op vragen hierover steevast. Maar dat levert niet veel op als de meeste beslissingen als hamerstuk eindigen. Wat heb je gestemd? Niet, eigenlijk.
In reactie op dit artikel mailt voorzitter Codina Miró ‘dat democratie de drijfveer is van de raad: de leden van de raad worden democratisch gekozen, de dossiers worden democratisch behandeld en alle beslissingen van de raad worden democratisch genomen door erover te stemmen. De term ‘geheim’ is hier op geen enkele wijze aan de orde.
‘Het cmr-reglement laat ruimte voor open en gesloten vergaderingen (zie het cmr-reglement artikel 15 lid 1). Zoals in het artikel staat heeft in het verleden iedere raad moeten leren omgaan met dit aspect van het reglement. Deze raad is door de vragen van Profielen geattendeerd op dit aspect waarvoor onze dank.
‘Het stemmen van de raad is onderdeel van wat we noemen ‘het intern beraad’, de plenaire vergadering waarin de dossiers in drie stappen worden behandeld: informatie vergaren, opiniërende discussie in de raad en besluitvorming. De besluitvorming is het stemmoment. Het doel van het intern beraad is dat ieder lid de tijd en de ruimte heeft om zijn/haar mening te vormen, zijn/haar stem laten horen en zijn/haar positie op democratische wijze duidelijk te maken.
‘De vergaderingen van de cmr hebben een vertrouwelijk karakter om een vrije uitwisseling van gedachten binnen de cmr en met het cvb te borgen en stimuleren, zonder last of ruggespraak. Na iedere stemming hebben de leden de kans om een stemverklaring af te leggen.
‘Een hamerstuk is een dossier waar al over gestemd is door de cmr. Dit staat op de agenda van de overlegvergadering met als het doel om het openbaar af te hameren, niet om mensen de mond te snoeren.’
Tekst: Olmo Linthorst
Illustratie: Demian Janssen
Laat een reactie achter
Spelregels
De redactie waardeert het als je onder je eigen naam reageert.
Lees hier alle details over onze spelregels.
Aanbevolen door de redactie
Docenten starten petitie: HR moet zich uitspreken tegen schending mensenrechten in Gaza
Vervroegde renovatie Museumpark gaat zorgen voor ingrijpend verhuiscircus
Ondernemende Ad-student Joyce start op HR pilot met gratis menstruatieproducten
Back to Top