De opleiding social work heeft de eerder ingevoerde lesperiodes van vier weken met daarna toetsweken weer teruggebracht naar acht lesweken. Het is een van de maatregelen die zorgt voor meer studiesucces. Zo is de uitval in het eerste semester afgelopen najaar flink gedaald. Profielen sprak onderwijsmanager Yasemin Güler over de verbetering.

Het percentage eerstejaars dat in het eerste semester uitvalt op de HR daalde van bijna twintig procent in 2021/22, naar zo’n vijftien procent vorig studiejaar; in het najaar van 2023 lag het op 8,9 procent. Dit wordt duidelijk uit het recent op Hint gepubliceerde onderzoek naar het studiesucces (inlog) op de HR in het eerste semester. Nergens daalde de uitval zo fors als bij het Instituut voor Sociale Opleidingen, waar social work veruit de grootste opleiding is.

Yasemin Güler, de onderwijsmanager bij social work die studiesucces in haar portefeuille heeft, vertelt dat het besluit om weer terug te gaan naar een lesperiode van acht weken een positieve invloed heeft. Daarbij biedt de opleiding het onderwijs nu gespiegeld aan. Dit betekent dat in een semester de cursussen twee keer draaien. De ene helft van de studenten volgt in periode 1 cursussen a, b en c en de andere helft cursussen d, e en f. In de periode daarop volgen ze de andere cursussen. Güler: ‘Als er sprake is van een bijzondere omstandigheid dan hoeft de student niet te wachten op het studiejaar daarop, maar kan dan al het gemiste vrij snel volgen en afronden’. 

‘Kortcyclisch onderwijs werkte bij ons minder goed’

De lesperiode van acht weken geeft studenten, vertelt Güler, ‘langer de tijd om datgene wat ze leren in te laten dalen en eigen te maken. Je geeft studenten en docenten de tijd en ruimte tot reflectie. Kortcyclisch onderwijs (lesperiodes van vier weken gevolgd door tentamens, red.) kan bij andere opleidingen misschien goed werken, bij ons werkte het minder goed.’

Dat hoorden docenten en de onderwijsmanager ook van hun studenten. ‘Het tempo was hoog, waardoor de te behandelen stof in de les veel was en het behalen van de toetsing een uitdaging, zegt Güler. ‘Nu horen we dat niet meer van de eerstejaars. In het oude curriculum haalde 30 à 40 procent het eerste semester in één keer, nu is dat 65 à 70 procent.’

‘Het is mensenwerk’

De onderwijsmanager heeft het over ‘suddertijd’ die haar studenten nodig hebben. ‘Tijd die nodig is om een en ander te laten indalen.’ Het heeft ook met het beroep waartoe wij opleiden te maken’, stelt Güler. ‘Het beroep is een actiegericht beroep, laat zich niet vangen in protocollen en theorieën, de werkpraktijk is soms hectisch, onvoorspelbaar en complex. Hier heb je met mensen te maken, de een is de ander niet, het is mensenwerk. Het gaat om een relatie opbouwen, vertrouwen winnen, toegelaten worden als hulpverlener, ethische afwegingen maken, positie kiezen als professional. Hoe jij je handelen vormgeeft vraagt om reflectiemomenten en dan werkt het langcyclische semester beter.’

Terug naar langere lesperiodes dus, op dit moment voor de eerstejaars en komend jaar ook voor tweedejaars. Het is slechts één van de veranderingen bij social work. Zo is er vorig jaar extra geïnvesteerd in een onboardingsprogramma. ‘Voorlichting, de studiekeuzecheck, de start van de opleiding zijn gestroomlijnd. We hebben een werkgroep in het leven geroepen die met de adviseur aansluiting vo/mbo-Hogeschool Rotterdam een analyse heeft gemaakt van alle relevante evaluaties, bepaalt wat er nodig is en het onboardingsprogramma ook heeft uitgevoerd’, vertelt Güler.

De opleiding is beter gaan kijken welke begeleiding en ondersteuning studenten nodig hebben zodat je ze vasthoudt en ze niet uitvallen.

Beeld- en didactisch coachen

Ook wordt aan docenten al een tijdje de opleiding beeld- en didactisch coachen aangeboden. Güler: ‘Docenten werken aan de verbetering van hun pedagogische en didactische kwaliteiten en coachen weer andere collega’s. Ze leren op deze wijze van en met elkaar.’

De onderwijsmanager ziet en weet uit ervaring dat social work-studenten vaak een intrinsieke motivatie hebben, een sterke drive om deze opleiding te volgen. ‘Vaak spelen hun ‘life events’, een belangrijke rol bij de studiekeuze. De kracht van zo’n student is de intrinsieke motivatie en wil. Succesvol zijn heeft dan ook te maken met of je stabiel genoeg bent bij de start en gedurende de opleiding. Wanneer een student midden in een fase van bijvoorbeeld een behandeling zit, financiële problemen of mantelzorgtaken heeft zien we dat de aandacht voor studie afneemt en veelal leidt tot studievertraging.’

‘Vaak spelen hun ‘life events’, een belangrijke rol bij de studiekeuze. De kracht van zo’n student is de intrinsieke motivatie en wil.’

‘Deze studenten maken vanwege hun intrinsieke drive minder snel de keuze om te stoppen (nu ze niet meer móeten stoppen vanwege ‘slechts’ een dwingend studieadvies, red.). Dat meer studenten dan bij andere opleidingen in het tweede jaar niet op schema liggen (dat blijkt uit het genoemde onderzoek, red.), is wellicht deels ook het gevolg van die drive bij de eerstejaars die het moeilijk hebben maar wel doorgaan’, suggereert Güler.

Aanwezigheidsplicht

Mede naar aanleiding van een recente blog van Serge Feldmann benoemt Yasemin Güler het onderwerp aanwezigheidsplicht. ‘Zijn studenten uit het eerste en tweede jaar al zover dat ze goeie keuzes maken?’, vraagt ze zich af. ‘Aanwezigheidsplicht is geen wondermiddel maar we voeren er wel serieuze gesprekken over met onder andere de opleidingscommissie, de instituutsmedezeggenschapsraad en met collega-hogescholen. De problematiek en de oplossingen zijn in de Randstad vergelijkbaar.’

Nu het bindend studieadvies (bsa) al weer een tijdje is vervangen door een dringend advies, begint het langstuderen al in jaar 1, ervaart Güler. ‘Het langstuderen heeft overigens ook met maatschappelijke ontwikkelingen te maken; studenten moeten meer ballen in de lucht houden, moeten werken om financieel rond te kunnen komen, hebben een mentale opdonder gekregen in de coronaperiode et cetera. Studenten studeren tegenwoordig in een langzamer tempo.’

Tekst: Jos van Nierop
Foto: Levien Willemse

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?