Elke Slagt-Tichelman werd een jaar geleden geïnstalleerd als lid van de Tweede Kamer. Tot die tijd was ze docent bij de opleiding Verloskunde. We zochten haar op om te kijken hoe het nu met haar is en blikken met haar terug op een roerig politiek jaar.

Vanachter haar bureau in de Tweede Kamer wijst Elke Slagt-Tichelman naar de tunnelbak. Deze laatste woensdag van november is er behalve grijs en verregend beton niet veel te zien. Maar hier zitten ze normaliter vastgeplakt aan het Haagse asfalt: de activisten van Extinction Rebellion. Je zit er hier middenin, wil ze maar zeggen. 

Crisis

Een jaar geleden keek ze nog uit op de Rotterdamse tunneltraverse. Toen was Slagt-Tichelman namelijk nog onderzoeker en docent verloskunde op hogeschoollocatie Rochussenstraat. Ze was wel politiek actief, voor GroenLinks-PvdA, maar dan in haar thuis, Drenthe, als lid van de Provinciale Staten.

Crisis? ‘Ik ga even een broodje eten’, zegt Nicolien van Vroonhoven stoïcijns

Maar het kan snel gaan. Tijdens de vervroegde verkiezingen van november vorig jaar stond ze ineens op een verkiesbare plaats. Op 6 december werd ze beëdigd. En nu mag ze dus al een jaar meebeslissen over de wetten van het land.  

Of niet? Want laten we eerlijk zijn: de politiek verkeert in een soort permanente crisis. Het journaal heeft het ene spoeddebat nog niet afgekondigd of het volgende noodgeval staat voor de deur. Zul je net zien: heb je eindelijk het hoogste politiek ambt veroverd, moet je elke dag vrezen voor nieuwe verkiezingen. Toch?

Onderwijsbegroting

‘Als je naar de tv kijkt wordt eigenlijk alleen de negativiteit uitgelicht’, zegt Elke Slagt-Tichelman. Het is deze middag het enige teken van frustratie dat ze zal laten zien. Ze benadrukt het belang van media om hun eigen afwegingen te maken, maar: ‘Afgelopen jaar hebben we bijvoorbeeld samen met bijna alle Kamerleden een mooie wet gemaakt om werk te maken van suïcidepreventie. Dat komt dan niet in het nieuws. Dat vind ik wel jammer. Menig tv-kijker of krantenlezer zal toch ook wel eens willen zien wat er goed gaat.’

‘Je krijgt alles binnen. Ook als er crisis is. En ook in het weekend.’

Welnu, hier is het goede nieuws: ook over dit onderwerp zijn verschillende nieuwsartikelen en uitzendingen gemaakt. De Volkskrant,  NOS,  Trouw en EenVandaag besteedden er aandacht aan.

Toch is de kritiek best te begrijpen. Want voor politiek drama rukken media pas echt massaal uit. Ook vandaag lopen veel journalisten door de gangen van de Tweede Kamer. De onderwijsbegroting dreigt te sneuvelen en het journaille ruikt bloed. Op weg naar een technische briefing over het Integraal Zorgakkoord, waar we Slagt-Tichelman vlak voor het interview nog even in actie kunnen zien, lopen we plots Dilan Yesilgöz, Caroline van der Plas en Nicolien van Vroonhoven tegen het lijf. Ze soort-van-rennen met een draaiende camera op de hielen uit de kamer van PVV-leider Geert Wilders. Kennelijk is het eerste ‘crisisoverleg’ over de onderwijsbegroting net afgelopen. Yesilgöz en Van der Plas zijn zo slim om de trap te nemen. Van Vroonhoven eindigt wachtend voor lift met een camera en microfoon in haar gezicht. Crisis? ‘Ik ga even een broodje eten’, zegt ze stoïcijns. 

Saai

Slagt-Tichelman werkt enigszins in de luwte, als nummer negentien van de GroenLinks-PvdA-fractie. Toch krijgt ze het Haagse gedoe de hele dag mee. ‘Als docent volgde ik het nieuws natuurlijk ook, maar nu nog veel meer. Je krijgt alles binnen. Ook als er crisis is bij een andere partij. En ook in het weekend’, voegt ze daaraan toe. Gekkenhuis? ‘Het houd je scherp. Het maakt je ervan bewust dat je een rol hebt te spelen, ook al is het maar een kleine.’ Ze leest sinds kort alle mogelijk kranten, zit op LinkedIn en X (want: ‘Je moet je kiezers laten zien wat je doet’, is haar uiterst moderne opvatting over het politieke ambt) en ze werkt dus in een gebouw waar je zomaar een journalist met een draaiende camera tegen het lijf kunt lopen.

‘De zorg is de derde meeste vervuilende industrie in Nederland.’

De technische briefing is voor een buitenstaander geruststellend saai. Ambtenaren van het ministerie van Volksgezondheid, wetenschappers en andere specialisten praten een handvol Kamerleden bij over het Integraal Zorgakkoord, een enorm project dat meer dan 400 verbeteringen in de zorg moet opleveren.

Wat zoek je bij zo’n briefing?

‘Dagelijks krijgen we enorm veel mails met rapporten en notities. Ik volg alles op medisch-ethisch gebied, preventie en ouderenzorg. Als je je stukken leest, heb je altijd nog vragen en die kun je hier stellen. Dat is erg waardevol. Volgende week debatteren we over preventie in de zorg en dan worden de politieke vragen hierover gesteld aan de minister.’

Je voed je met informatie…

‘Ja, en dan hebben we daar een paar minuten spreektijd…’

En daar heb je dan honderden pagina’s voor gelezen en briefings voor gevolgd…?

‘Ja, dus je moet wel goed kijken: wat is voor ons de kern? Want je kunt meestal twee of drie punten maken. Ik bespreek wel met andere Kamerleden waar zij zich op richten, dan verdelen we de onderwerpen een beetje. Of we doen juist allebei hetzelfde. Als het gaat over racisme en discriminatie, waar we bij dit kabinet echt heel erg op moeten letten, dan versterken we elkaar juist.’

We spreken elkaar nu een week nadat Kamerleden Femke Zeedijk en Rosanne Hertzberger opstapten, in na navolging van staatssecretaris Nora Achahbar, vanwege de polariserende omgangsvormen in het kabinet en kwetsende uitspraken over minderheden.

‘Je merkt gewoon, ook bij bewindspersonen, dat ze uitspraken doen die echt botsen met de waarden die ik als mens heb. Als we ze daarvoor ter verantwoording roepen zeggen ze dat ze het niet zo bedoelden. Maar ze komen niet eens met excuses! Dat vind ik echt niet oké. Als we dingen willen betekenen voor Nederland, dan moeten we toch verbinden? Op de Hogeschool Rotterdam hebben we zo’n supermooi project, “respect”, nou dat kan deze Tweede Kamer ook wel wat meer gebruiken.’

Hoe straalt dat dan op jou af? Je bent onderdeel van diezelfde Kamer.

‘De mensen die mij kennen weten in ieder geval dat ik niet zo ben, dat ik juist samen probeer te werken. Op social media krijg je wel eens bagger over je heen. Maar minimaal hoor… Ik heb nog niet zoveel volgers, haha.’

In januari zei je in je maiden speech, je eerste grote toespraak in de Tweede Kamer, dat de zorg ‘medeverantwoordelijk is voor een ongezonde leefomgeving’. Het was maar een bijzin, maar wat bedoelde je daar eigenlijk mee?

‘Ja, dat is een onderwerp waarmee ik ook als docent al veel bezig was. De zorg is de derde meeste vervuilende industrie in Nederland. Anesthesiegassen zijn bijvoorbeeld extreem vervuilend voor het klimaat en ook voor de zorgverleners. Denk aan lachgas, dat wordt bijvoorbeeld nog steeds op sommige plaatsen gebruikt bij bevallingen. Dat gas is 273 keer zo vervuilend als co2 en veel vervuilender dan een bevalling met een ruggenprik. En misschien ken je het kunstwerk my first little footprint van Maria Koijck? Daarin laat ze zien dat een bevalling met een ruggenprik zelfs al drie zakken aan medisch afval oplevert. De impact op het milieu is groot dus dat moeten we terugdringen. Inmiddels werken anesthesisten veel meer per infuus, dat is minder vervuilend. Op dit thema is ook kabinetsbeleid, de green deal in de zorg. Dus er loopt al het een en ander. Ik hou de vinger aan de pols om te kijken of dat goed genoeg gaat.’

Dit lijkt me ook zo’n dossier waarvan veel mensen niet van weten dat er op de achtergrond al van alles gebeurt.

‘Ja, klopt. Maar hopelijk weten de verpleegkundigen en verloskundigen van de Hogeschool Rotterdam er al meer van.’

Omdat jij dat er bij ze in gestampt hebt?

‘We hebben dat deels in het curriculum en deels in projecten opgenomen.’

Heb je politiek lopen bedrijven op de hogeschool?

‘Nee, nee, dat is het leuke, de hogeschool werkt aan de Sustainable Development Goals en daar is dit aan gekoppeld. Ik kreeg als docent alle vrijheid – en daar ben ik de hogeschool heel dankbaar voor – om met studenten aan maatschappelijke thema’s te werken. Niet alleen op het gebied van duurzaamheid, maar ook als het gaat om inclusieve zorg.’

Resultaat?

Wat kun je als Kamerlid voor elkaar krijgen? Slagt-Tichelman werkt aan een voorstel om het makkelijker te maken voor ouderen om in hun eigen buurt te blijven wonen. Als de Tweede Kamer zich daarachter schaart, kan de minister het overnemen. In september kreeg ze brede steun voor een motie die de minister oproept om met zorgverleners in gesprek te gaan over pijnbestrijding voor vrouwen die een spiraaltje laten plaatsen. En een week na het interview zou er gestemd worden over een wetswijziging die ze heeft ingediend met Jesse Klaver, over wijkgerichte vaccinatiecampagnes. De vaccinatiegraad in Nederland daalt en een meer lokale aanpak lijkt beter te werken om mensen ervan te overtuigen hun kinderen te laten vaccineren, schrijft Slagt-Tichelman in haar voorstel om de begrotingswet te wijzigen (een ‘amendement’, in Parlementaire taal). Ze wil hier zeven miljoen euro voor vrij maken, als onderdeel van het Rijksvaccinatieprogramma. 

In de wandelgangen heeft ze veel de VVD over het amendement gepraat, legt ze uit. Die partij broedt namelijk op een voorstel om meer dwang in het vaccinatieprogramma te introduceren. GroenLinks-PvdA kijkt ook naar dat voorstel, maar wil eerst alles uit de kast halen om mensen zonder dwang ervan te overtuigen dat vaccineren in hun eigen belang is. Slagt-Tichelman: ‘We willen dat mensen zich laten vaccineren op basis van goede informatie.’ De vele gesprekken in de wandelgangen hebben opgeleverd dat haar amendement uiteindelijk ook door de minister is omarmd. ‘Het heeft uiteindelijk “oordeel Kamer” gekregen, dat wil zeggen dat de minister geen bezwaar ziet. Dus ik hoop dat ons voorstel het gaat halen.’

Terugkeergarantie

Een week na het interview blijkt dat de slepende onderhandelingen over de onderwijsbegroting roet in het eten gooien. Er kan pas weer een week later over gestemd worden. Maar dan kan Slagt-Tichelman wat het vaccinatieprogramma betreft opgelucht ademhalen: donderdagavond laat geven 143 van de 149 aanwezige Kamerleden hun zegen aan de wetswijziging. Ze mailt vlak na de stemming, om twaalf uur ’s nachts, dat ze nu gaat kijken hoe een wijkgerichte vaccinatiecampagne in de praktijk uitpakt.

Op een bepaalde manier lijkt het me ook kwetsbaar. Je bent met allerlei zaken bezig, terwijl ondertussen steeds die crisissfeer heerst en soms serieus gepraat wordt over nieuwe verkiezingen. Krijg je daar haast van? 

‘Nee, dat zie ik toch vooral als een uitdaging. Als ik hier wegga, neemt iemand anders mijn dossiers weer over. En wie weet gaat er wel weer een linkse wind waaien? Een studentvriendelijkere wind ook.’

Mocht het uit de hand lopen, dan kan ze sowieso terug naar de Hogeschool Rotterdam, weet Slagt-Tichelman. ‘Ik hoef geen wachtgeld te gebruiken, ik kan zo terug naar het onderwijs. Het lijkt me ook heel leuk om dan de ervaring die ik hier heb opgedaan met studenten te delen. Dat zou een leuke meerwaarde zijn.’

Tekst: Olmo Linthorst
Beeld: GroenLinks-PvdA