Ingezonden: Is er nog ruimte voor een ander geluid?
Gepubliceerd: 30 May 2024 • Leestijd: 2 minuten en 34 seconden • IngezondenSocial-workdocent Ton Hulsker vraagt zich af of er in het Gaza-verhaal nog wel ruimte is voor dialoog. Hij pleit tegen vingerwijzen, boycotten en uitsluiten, en voor verbinding en samen tot verandering komen.
Toen mijn ISO-collega’s een petitie opstelden bekroop mij het idee: wat als het college van bestuur nou eens een pro-Israëlisch standpunt zou innemen, wat dan? Wordt dat dan geaccepteerd?
En wat gebeurt er als op enig moment wordt vastgesteld dat er geen sprake is van genocide? Gerenommeerde juristen die hier onderzoek naar doen zijn het nog absoluut niet met elkaar eens. Wordt dat nog wel geaccepteerd? Of is het zo dat een mening, als die maar hard en vaak genoeg en door veel mensen geroepen wordt, ook automatisch een feit wordt?
Maar vooral vraag ik me af: hebben we nog ruimte om te luisteren naar een ander geluid?
Wanneer een standpunt wordt geclaimd als enige juiste, sluit automatisch de deur voor alle andersdenkenden en is de dialoog gesloten en polarisatie begonnen.
De wereld verdelen in zwart/wit of goed/fout is heel gemakkelijk maar nooit kloppend. En de waarheid is in conflicten als deze bovendien het eerste slachtoffer, en enorm complex. Je oordeel in beton gieten op grond van beelden en cijfers die je hier vanuit je comfortabele stoel niet kunt verifiëren is verleidelijk, maar helpt het?
Academische vrijheid en vrijheid van meningsuiting komen met verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid voor medestanders, andersdenkenden en neutralen en verantwoordelijkheid voor hoe we met elkaar willen omgaan. Die verantwoordelijkheid zal geadresseerd moeten worden. Zeker ook in het klaslokaal waar een docent niet alleen bezig is met kennisoverdracht, maar ook pedagogisch verantwoordelijk is.
Dit soort heftige conflicten leidt ertoe dat mensen zich meer teugtrekken in hun eigen groep. Dat is begrijpelijk, menselijk en ik merk die neiging bij mezelf ook. Maar het helpt ons niet verder.
En demonsteren is prima. Maar demonstreer voor iets. Voor vrede, mensenrechten. Stop met demonstraties die leiden tot verdere polarisatie en die het tot elkaar komen vrijwel onmogelijk maken. Voor iets zijn brengt zoveel meer verbinding en verdraagzaamheid en levert aan het einde van het conflict een gezamenlijke basis om te herstellen. Dat past mijns inziens ook bij social work, waar we vinden dat ieder mens waardevol is en dat we vanuit contact en verbinding tot verandering moeten komen. Waar we naar oplossingen voor problemen zoeken in plaats van te vingerwijzen, boycotten en uitsluiten.
Tot slot iets heel persoonlijks. Ik kan het niet helpen dat ik me steeds afvraag: Wat is er nou met dit conflict dat zo enorm appelleert aan de emotie? Waarom was dat niet zo toen vanuit Aleppo in Syrië dezelfde afschuwelijke beelden kwamen als die nu vanuit Gaza tot ons komen? Waarom roepen zware mensenrechtenschendingen in Sudan, of tegen de Oeigoeren, of tegen zoveel andere groepen níet deze emotionele reactie op? Om misverstanden te voorkomen: ik vind het ook afschuwelijk en ben zelf zeer kritisch op de Israëlische regering. Maar welke argumenten en gevoelens maken dat alleen Gaza die heftige reacties oproept?
Ik weet maar al te goed waar mijn gevoeligheid ligt. Ik ben als Joods kind opgegroeid met twee instructies: zorg dat je genoeg verdient en zorg dat je koffer klaarstaat. Ik durf ook wel te erkennen dat ik misschien overgevoelig ben, omdat mijn basale gevoel van veiligheid wordt aangetast bij kreten als Yeehee, hoho, Israël has got to go. Diep van binnen denk ik: Als je een hekel hebt aan Joden, zeg het dan maar gewoon, dan weten we dat.
Dit stukje heb ik geschreven in de hoop dat het aan zou kunnen zetten tot wat soulsearching en niet om een zoveelste discussie aan te gaan over wie gelijk heeft.
Tot slot aan mijn studenten: ik wens jullie wijsheid en vrede toe in deze moeilijke tijden, want opgroeien anno 2024 lijkt mij f….ing moeilijk.
Ton Hulsker
Docent social work
Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie? 
Dank je wel Ton voor jouw weloverwogen woorden. Het zet mij aan tot nadenken in deze tijd waar we naar vrede voor iedereen snakken..
Hulde Ton en dapper ook, want volgens mij is dit de eerste keer dat iemand deze vraag hardop stelt. In lijn ook met wat Emile Schrijver van de UvA onlangs in het Parool schreef https://www.parool.nl/cs-b6caf825/
Dank, Ton, voor je bijdrage. Fijn dat je je uitspreekt, fijn te lezen dat er meer mensen /souls zijn met dezelfde gedachten als ik (en die zich wel uitspreken. Het geeft mij in ieder geval hoop en moed!
Jammer dat er in het verhaal van Ton wordt geïnsinueerd dat Israël bekritiseren gelijk staat aan een hekel hebben aan Joden! Als ik zeg dat Saudi-Arabië een verschrikkelijk beleid voert dan betekent dit automatisch dat ik een hekel heb aan moslims. Juist dit soort uitspraken voeden de polarisatie tussen de verschillende groepen.
Hoewel ik over veel punten in jouw inbreng een compleet andere opvatting heb, wil ik allereerst zeggen dat ik je inbreng respecteer. Het is vast niet makkelijk om je uit te spreken terwijl er zo veel mensen anders denken over de Palestina-Israel kwestie. Wel valt het me op dat je op een aantal plekken vrij suggestief omgaat met een aantal concrete feitelijkheden. Zo zijn er, ongeacht of het door gerenommeerde juristen als genocide wordt bestempeld of niet, ruim 36.000 mensen vermoord in Gaza. Dat is geen mening, maar een feit. En nee, dat getal komt inderdaad niet voort uit mijn eigen telling, maar de VN kunnen hopelijk beide kanten nog wel vertrouwen.
Tot slot: Ik ben zelf islamitisch opgevoed en snap daarom in zekere zin goed hoe beangstigend het zijn van “de ander” op basis van je religie kan zijn. Echter ben ik het compleet oneens met de beredenatie dat het onproportionele handelen van Israel in dit “conflict” zo veel losmaakt vanwege “een hekel aan Joden”. Ik vind dat daarmee de goede wil van erg veel mensen met het hart op de juiste plek, waaronder honderen van onze collega’s en studenten wordt aangetast. Het is nou eenmaal een zeer beeldende oorlog en de vele beelden van gewonde, vermoorde of uitgehongerde kinderen roepen momenteel logischerwijs sterke emoties op bij steeds meer mensen.
Ik ben het overigens met je eens dat we vooral in dialoog moeten blijven. Daarbij zou het baten om rekening te blijven houden met een aantal oorzaken die verder gaan dan simpelweg de menselijke emotie, namelijk de belangrijke koloniale geschiedenis en de gebeurtenissen van voor 7 oktober.
Ik ben het er helemaal mee eens dat de waarheid complex is en dat we altijd met beperkte informatie werken, maar die realiteit kan niet tot inactie leiden wanneer intussen burgers omkomen in een escalerend conflict. Het is niet ingewikkeld om te zeggen: “Wie exact hoeveel schuld heeft en waaraan is complex maar stop nu met onschuldige burgers bombarderen.”
Wat van belang is is dat je instaat blijft om je oordeel aan te passen aan de hand van nieuwe informatie. Dat is best wel wat werk, je kan niet zomaar achterover leunen en zeggen “zo, keus gemaakt, ik hoor bij kamp X” en beweren dat je een eerlijk oordeel aan het vellen bent.
Tegelijkertijd is een kant kiezen iets wat we van nature heel snel doen. Als sociaal dier hebben we behoefte aan de steun van onze groep en zoeken we gelijkdenkenden eerder op dan andersdenkenden. We zijn comfortabel als onze omgeving onze ideeën bevestigd en oncomfortabel wanneer dit niet gebeurt. We willen ook graag ‘goed’ doen dus wanneer we ons aangevallen voelen kunnen we ook doorschieten in de verdediging.
Wat me opvalt is dat hierdoor heel veel vervuiling optreed in het debat omdat mensen vanuit een bepaalde vooringenomenheid, en geassocieerde emoties redeneren en op basis daarvan hun angsten projecteren op anderen. Zelfs de beste schrijver van dit stuk vervalt op een bepaald moment in deze zeer natuurlijke denkfout, en erkent dit als een mogelijke ‘overgevoeligheid’, maar je voelt het toch. De moeilijke opgave is je daardoor niet te laten leiden, niet voor niets is het gezegde ‘Angst is een slechte raadgever’.
Een praktijkvoorbeeld van zo’n angst, is dat mensen reageren met, wanneer je zorg uitdrukt over de burgerdoden in Gaze, roepen ‘Ja maar Hamas dan’. Daar hebben we het nu even niet over. Je mag over het ene praten, zonder dat je het over het andere hoeft te hebben. Wat Hamas gedaan heeft is verschrikkelijk. De reactie van Israel is ook verschrikkelijk. Deze zaken kunnen tegelijkertijd waar zijn en je kan over het ene praten zonder dat dat aan de verschrikking van de ander afdingt.
Er zit hier een drogreden achter die ook uit het stuk blijkt: de verwachting dat je, als je je zorgen maakt over een probleem, ook zorgen maakt over alle andere problemen en hetzelfde ermee doet. Zo werkt de realiteit niet, het is een bovenmenselijke opgave om alles tegelijk op te moeten lossen. Mensen mogen zelf kiezen waar ze hun tijd en energie aan besteden.
“Is dat dan niet hypocriet?” is dan een veelvoorkomende vraag. Ja, technisch gezien wel. Maar als je dat gelooft, besef dan wel dat je dan afdingt aan wat ‘hypocriet’ betekent. Het is een simpel feit dat op elk moment van je leven in de wereld mensen lijden op een manier waar je principieel tegen bent, en dat je daar niets voor, of tegen, doet.
Iedereen is op die manier continu hypocriet, dus als dat je bezwaar is is het wel een heel zwak bezwaar, en vraag ik me af of dat bezwaar niet meer voorkomt uit de schaamte omdat iemand anders wel voor iets durft op te komen. Heb je dan liever een wereld waarin iemand opkomt voor het onrecht in een specifieke situatie en niet voor de rest, of heb je liever een wereld waarin niemand ooit ergens opstaat in de hoop de wereld een stukje te verbeteren omdat je dat nooit voor alles tegelijk kan doen?
De schrijver betoogt ook nog dat je beter ergens ‘voor’ kunt zijn. Je kan niet ‘voor’ iets zijn, zonder automatisch ‘tegen’ het alternatief te zijn. Als je ‘voor’ vrede bent, ben je ‘tegen’ oorlog. Als je ‘voor’ mensenrechten bent ben je ‘tegen’ burgerdoden (en nog een aantal andere dingen). Deze concepten gaan hand in hand. Het is leuk als je alles positief wilt proberen te brengen maar je kan dit niet van elkaar isoleren. Alles dwangmatig in termen ‘voor’ willen gieten, vervuilt ook de discussie en doet geen recht aan de morele verwerpelijkheid van bepaalde zaken.
Wat belangrijk is om te blijven onthouden is dat we het in grote lijnen best met elkaar eens zijn. Iedereen van ons wil zich veilig voelen, en gehoord voelen is daar een deel van. Iedereen van ons gelooft dingen die waar zijn en dingen die niet waar zijn. Dat is geen pleidooi voor relativisme, dat is een menselijke conditie. In grote lijnen willen we allemaal dat het geweld stopt, dat schuldigen gestraft worden, dat mensen in vrede kunnen leven. Over de invulling daarvan kan je prima discussiëren zonder daarbij in kampen te verdelen. De wereld is niet binair.
Bedankt Ton, helemaal mee eens. Als christen sta ik achter Israël. Je hoeft het niet met alles eens te zijn wat Israël doet maar het is wel het Beloofde Land, wat altijd onder een vergrootglas ligt in de wereld. Oorlog is vreselijk en maakt altijd slachtoffers en daarom zie ik uit naar de Vrede van Jeruzalem.
Goed dat je dit geluid laat horen Ton, helaas vraagt het veel moed om dit te zeggen. Hoe mooi zou het zijn als HR de hogeschool is waar we dit, zonder angst, ook gewoon kunnen zeggen.
Dank jullie allemaal voor het lezen en jullie reacties.