Er zijn in september ruim zeven procent minder eerstejaars aan het hbo begonnen, vergeleken met een jaar geleden. Alle grote hogescholen moeten hun verlies nemen, melden verschillende bronnen. Alleen de Hogeschool Rotterdam is een uitzondering (exacte instroom nog niet bekend, maar geen daling).

Een maand geleden leek er weinig aan de hand: er kwamen nauwelijks minder hbo-studenten dan het jaar ervoor, suggereerden de voorlopige aanmeldcijfers. Het schrappen van de basisbeurs weerhield kennelijk niet zo veel jongeren van een studie.

Minister Bussemaker zei dat ze zich ‘gesterkt’ voelde. Ze had een kleine dip voorspeld in de aanmeldingen en was blij dat zelfs die dip er niet was. Haar critici hadden doemscenario’s geschetst waarin duizenden jongeren zouden afzien van een studie uit angst voor hoge schulden.

Technische opleidingen groeien wel
Die dip in de aanmeldingen is er dus toch. Vooral opleidingen als sociaal pedagogische hulpverlening hebben het zwaarder, maar ook economische studies en vooral de pabo’s trokken dit jaar minder studenten. De technische opleidingen daarentegen zijn gegroeid.

De precieze cijfers zijn er nog niet. De teldatum in het hoger onderwijs is 1 oktober. Meestal geven de hogescholen begin oktober hun eerste schatting en komen ze pas in februari met de definitieve cijfers over het aantal eerstejaars.

‘Desastreuze daling’ pabo
Maar bestuursvoorzitter Paul Rüpp van Avans Hogescholen bevestigt de daling van zeven procent. Die komt volgens hem niet alleen voor rekening van het nieuwe leenstelsel. Er worden ook meer eisen gesteld aan studiekiezers. Zo is er een ‘desastreuze daling’ van eerstejaars aan de pabo’s – op de HR een halvering ten opzichte van vorige jaar – wat misschien wel twee à drie procent van de totale teruggang in het hbo verklaart. Dat zou kunnen komen door de nieuwe toelatingstoetsen. ‘Veel mbo’ers hebben die toetsen niet gemaakt of zijn er niet doorheen gekomen.’

Verder zijn er meer opleidingen met een numerus fixus ‘en ook dat kan een effect hebben’, aldus Rüpp. ‘Als een opleiding besluit om nog maar honderdvijftig eerstejaars toe te laten, zul je zien dat die vervolgens maar honderd aanmeldingen krijgt.’

Zijn eigen hogeschool heeft een verlies van meer dan acht procent in de voltijdsopleidingen, iets boven de landelijke trend. Maar de deeltijdopleidingen zitten in de lift en trekken dertien procent meer studenten. ‘Die hebben we sinds twee jaar op een heel andere leest geschoeid’, aldus Rüpp.

Aan een krimp van het aantal jongeren ligt de daling niet. Er zijn ongeveer evenveel jongeren in de leeftijd van zeventien en achttien jaar als voorheen.

Universiteiten krimpen niet
De Nederlandse universiteiten lijken de dans te ontspringen. Als de cijfers niet bedriegen hebben ze ongeveer hetzelfde aantal eerstejaars als vorig jaar. Maar wellicht wordt een daling van het aantal Nederlandse studenten in het wetenschappelijk onderwijs opgevangen door de toegenomen internationalisering. ‘Ik heb reden om aan te nemen dat er inderdaad meer buitenlandse studenten zijn gekomen’, zegt een woordvoerder van universiteitenvereniging VSNU.

HOP, Bas Belleman